درخشش ستاره ها در قلب کویر

   یادش به خیر شب یلدا یا شب چله آخرین روز آذرماه، شب اول زمستان و درازترین شب سال است. در کانون گرم خانواده کنار پدر بزرگ و مادر بزرگ و افراد خانواده زیر کرسی گرم با قصه های مادربزرگ .

شبی با لطف و صفا و پر از صمیمیت با عشق به خدا و با خواندن دو رکعت نماز حاجت توسط بزرگ ترها و دعا برای شفای همه بیماران به درگاه باری تعالی و غذای مخصوص شهر گرمسار و با گوشت تازه بره محلی که عطرش ذائقه ها را تحریک می کرد و چیدن وسایل پذیرایی در سینی های مسی و قرآن سرسفره و خواندن سوره یاسین شب نشینی رسما آغاز می شد .

حلاوت و خاطره آن روزها هرگز از اذهان پاک نمی شود .فقط صفا بود و صمیمت و سادگی نه تجمل گرایی ، دلی ساده و بی رنگ و ریا . عشق کمک به همنوع .

ای کاش!

این سنت های گران بها دوباره احیا شود ...
ایرانیان باستان با باور اینکه فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر شده و تابش نور ایزدی افزونی می یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می کردند. شاد و خرم بودند و غم ها جایش را به شادی ها می داد .

چه صفایی داشت در کنار افراد خانواده شب نشینی  ، گپ زدن و خندیدن و انرژی گرفتن برای فعالیت روز افزون  ؛ محبت و صمیمت که بهترین آیین ایرنیان است . نور، روز و روشنایی خورشید، نشانه هایی از آفریدگار بود در حالی که شب، تاریکی و سرما نشانه هایی از اهریمن ؛ مشاهده تغییرات مداوم شب و روز مردم را به این باور رسانده بود که شب و روز یا روشنایی و تاریکی در یک جنگ همیشگی به سر می برند و روزهای بلندتر روزهای پیروزی روشنایی بود، در حالی که روزهای کوتاه تر نشانه ای از غلبه تاریکی.
آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه خیر و برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند، تزیین هندوانه ، برش زدن آن و شکستن گردو و تعارف به کوچکترها نشانه احترام و محبت به کوچک ترها بود که بزرگ ترها انجام می دادند.

نخستین شب زمستان ، بلندترین شب سال است.
یکی از آیین های شب یلدا در ایران، تفال با دیوان حافظ است . مردم دیوان اشعار لسان الغیب را با نیت بهروزی و شادکامی می گشایند و فال دل خویش را از او طلب می کنند و اشعار آن توسط بزرگ ترها معنی می شود و این شعرها موجی از امید را در دل حاضران بر می انگیزد و در برخی دیگر از جاهای ایران نیز شاهنامه خوانی رواج دارد.
بازگویی خاطرات و قصه گویی پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نیز یکی از مواردی است که یلدا را برای خانواده ایرانی دلپذیرتر می کند، اما همه اینها ترفندهایی است تا خانواده ها گرد یکدیگر آیند و بلندترین شب سال را با شادی و خرسندی به سپیده برسانند و نگرانی ها را فراموش و انرژی بگیرند . شادی و سرور را تا تحویل سال داشته باشند و همه این ها بهانه ای برای دور هم جمع شدن و صله رحم است که غصه ها مرتفع و عمرها را طولانی و رسیدن به نقطه امیدواری و سبز بودن را نوید می دهد.
در سراسر ایران زمین، جایی را نمی یابید که خوردن هندوانه در شب یلدا جزء آداب و شیوه آن نباشد. در جاهای گوناگون ایران، گونه های تنقلات و خوراکی ها به تبع شیوه زندگی مردم منطقه بهره برده می شود اما هندوانه میوه ای است که هیچ گاه از قلم نمی افتد، زیرا شمار زیادی به این باورند که اگر مقداری هندوانه در شب چله بخورند در سراسر چله بزرگ و کوچک یعنی زمستانی که در پیش دارند سرما و بیماری بر آنها غلبه نخواهد کرد. بعضی از مردم براین باورند با خوردن هندوانه تا پایان سال از بیماری مصون وروزی آنها افزایش می یابد ؛ به هرحال شب به یاد ماندنی برای همه به خصوص کودکان است .
مردم شهر گرمسار و روستاهای تابعه در شب یلدا به شب زنده داری می پردازند و برخی نیز بسیاری از دوستان و بستگان خود را دعوت می کنند، آنها در این شب سفره یی می گسترانند و حتما در آن شب ته چین یا سبزی پلو خاص آن شهر را می پزندکه بی شباهت به سفره هفت سین نوروز نیست و در آن آینه را جای می دهند.

گونه های بی شمار آجیل و تنقلاتی چون نخودچی، کشمش، حلواشکری، خرما و میوه هایی چون انار و به ویژه هندوانه خوراکی های و لبوی پخته شده و برگه زردآلو و قیصی و غیره ...را که محصول درختان باغ هایشان است برسفره شب یلدا می گذارند تا حاضران از آن میل نمایند.
در استان سمنان و شهرستان گرمسار مردم با خوردن هندوانه باور دارند که با خوردن هندوانه لرز و سوز و سرما به تن آنها تاثیری ندارد هندوانه ،گندم برشته و شاه دونه و مغز گردو و نخودچی و کشمش می خورند.

هر قبیله اعتقادات خاص خود را دارد ، بعضی ها می گویند : خوردن هندوانه در شب چله باعث عدم تشنگی در تابستان و در زمستان باعث عدم احساس سرما می شود . همه این ها برگرفته از آداب و رسوم ایرانی ها و بستگی به اعتقادات مردم هر منطقه دارد .

در فصل پاییز، مردم این منطقه از کشورمان انارهای سالم و شیرین و خربزه های زرد رنگ شهر ایوان کی را در جای خنک و بین پوشال یا کاه نگه داری می کنند تا شب یلدا از راه برسد و تدارکات زیادی را برای این شب می بینند و به گفته بزرگترها و جوانان قدیم این شب برای آنها مقدس است و در کنار هم بودن و صبحت کردن علاوه برشب نشینی در صدد رفع مشکلات احتمالی خانواده ها هم هستند .

بنا به روایت :

مردم گرمسار تا دیر وقت می نشینند . پدر بزرگ با پند و نصیحت افراد حاضر در شب نشینی را موعظه و بعد تناول تنقلات بازی دست جمعی و طرح معما و گاهی هم بزرگ ترهای محفل برای همگان دعا و برای بیماران شفا از خداوند طلب می کنند . یکی از میوه هایی که حتما باید سر سفره ی آنها باشد خربزه زرد رنگ طلایی است که می خورند و پای لرز آن می نشینند .

خلاصه کلام این شب در هیچ شب دیگر نیست و به دور از هر تنش و خستگی کار و تلاش روزانه خوش می گذارنند .

اهالي منطقه کالپوش در شمال شرق شهرستان شاهرود شب اول زمستان را چله‌کلان مي‌نامند و در روستاي نام‌نيک واقع در منطقه کالپوش خواندن 2 رکعت نماز در شب چله و حاجت‌طلبي از خداوند متعال مرسوم است.

در بسياري از روستاها مرسوم است که دامداران در شب چله گوسفند پرواري را تحت عنوان چله‌کشي قرباني کرده و گوشت آن را قورمه مي‌کنند و از این گوشت غذاهای متنوع می پزند تا حاضران میل کنند . آن ها قورمه را برای روزهای سرد نگه می دارند و از این فرآورده پروتئینی در زمستان بهره می برند .

دامغاني‌ها بنا بر باوري سنتي ،خوردن ميوه های زیادی را در اين شب توصيه کرده و به منظور رفع گرمي در فصل تابستان خوردن هندوانه را لازم مي‌شمارند؛ همچنين اهالي روستاي بادله‌کوه از توابع دامغان به اين شب «شب الله» مي‌گويند.

شب یلدا بر همه فرهنگیان عرصه علم و دانش و بر مدیریت گرامی و مجموعه دست اندرکاران گروه سخن معلم مبارک باد .

ای کسی که نام تو دوا و ذکر تو شفا است . در این شب طولانی از دریای رحمت و مهربانی ویژه خودت همه فرهنگیان بیمار را شفای عاجل عنایت بفرما و به زودی لباس عافیت و سلامتی بر همه این عزیزان بپوشان.

ای مهربان ترین ، مهربانان عالم .
امیدوارم همه ملت ایران به دور از هر تنش و مشکل همیشه شاد و سلامت باشند و همه روزها و شب ها برایشان شب یلدا باشد و عمر طولانی و باعزت داشته باشند .

آخرین اخبار و تحلیل ها در حوزه آموزش و پرورش ایران و جهان در سایت سخن معلم
با گروه سخن معلم باشید .

https://telegram.me/sokhanmoallem

ارسال مطلب برای سخن معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید