یکی از " دو رو ترین " ملت های جهان هستیم

بر اساس شواهد بی شمار تاریخی، ما یکی از دورو ترین ملت های جهان هستیم ؛ شاید بزرگترین علل آن، استبداد تاریخی دیرینه و ترس بوده باشد.

کودکی که می ترسد حتما دروغ خواهد گفت...

جمالزاده می نویسد : «در منزل حاکم، مراسم روضه خوانی بود . یکی از بزرگانِ متملق وارد شد و چهار زانو روبه روی حاکم و پشت به منبر نشست. حاکم با متانت به او فهماند که پشتش به منبر است اما او با چاپلوسی گفت که منبر و قبله ما شما حضرت اشرف هستید! در این هنگام خبر رسید که حاکم معزول شده. فورا رو به منبر و پشت به حاکم کرده گفت: پشت کردن به منبر حضرت سیدالشهدا بدترین معصیت هاست»(کشکول جمالی...ص231)

سفرنامه های خارجیان مشحون از دورویی ماست که چون به خلوت می رویم آن کار دیگر می کنیم! اما در اینجا من از جایی متفاوت شروع می کنم که کمتر وارد شده اند و آن تفاوت و تضاد بین خاطرات شخصی و تاریخ نویسی ما بوده است . برجسته ترین نمونه، اعتمادالسلطنه را انتخاب کرده ام که محرم شاه بوده . او در کتابهایش مانند تاریخ منتظم ناصری از ناصرالدین شاه تعریف و تمجید می کند اما در خاطرات شخصی که مانند خاطرات اسداله علم قرار بوده پس از مرگش چاپ گردد، کاملا عکس کتابهای چاپ شده اش می نویسد!.

 و اکنون، ذکر نمونه هایی از نوشته های متناقض اعتمادالسلطنه:

اعتمادالسلطنه برجسته ترین مورخ دوره قاجاریه در کتاب تاریخ منتظم ناصری که برای مردم نوشته ناصرالدین شاه را علم دوست معرفی می کند که مردم را تشویق به علم آموزی کرده و بودجه دارالفنون را می دهد...اما در خاطرات شخصی می نویسد که ناصرالدین شاه به شدت مخالفِ باسواد شدن مردم بوده و نمی خواسته چشم و گوششان باز گردد:

«بیست سال زحمت کشیدم برای بصیرت مردم و اطلاعشان از ژغرافیا و تواریخ...اما نمی دانم به چه جهت میل مبارک به این اقتضا کرده که این مکتب(کتاب ها) جمع گردد»(خاطرات اعتمادالسلطنه...ص1043)

می نویسد : «شاه را امروز به مدرسه دخترها آوردند بیشتر برای تماشای دخترها بود نه وضع تدریس آنها» (خاطرات...ص644)

اعتمادالسلطنه در تاریخ منتظم، او را پادشاهی رعیت پرور معرفی می کند که در پی آسایش رعایاست اما در خاطراتش می نویسد: «شاه رسمشان است که برای ترساندن سایرین، به طرف مظلوم تاخت می زند»(خاطرات...ص692)

یا می نویسد:

«امیرآخور یکی از رعایای ملک خود را آن قدر زده که قریب مردن بود . شخص مضروب را روی خر انداخته آوردند...اعلیحضرت همایونی دویست و ده تومان دیه شخص مضروب را گرفته، پنجاه تومان به مضروب و یکصد و شصت تومان خود نوش جان فرمودند!»(خاطرات...ص84)

مورخِ مزدور در تاریخ منتظم، شاه را عادل و رعیت پرور معرفی می کند اما خود شاه در نسخه خطی سفر به عتبات در نزدیکی کرمانشاه می نویسد: «مردم استقبال کثیف و بی مزه کردند، مردمان خری هستند. قدری زن آمده بودند شکوه از عمادالدوله (حاکم) می کردند. گفتم زدند. کج خلق شدم»(نسخه خطی سفرنامه ناصرالدین شاه...ص61)

مورخ مزدور در تاریخ منتظم، شاه را سیاستمداری می داند که در امور پولیتیک، هیچ کدام از دیپلماتهای بزرگ جهان به گرد پایش نمی رسند اما در خاطراتش می نویسد که سلطنت را ول کرد فقط به شکار فکر می کند: «میل مبارک بر این است که سوار شوند در کوه و بیابان بتازند به امر سلطنت نپردازند و پدر مردم را بسوزانند»( خاطرات...ص81)

در کتابهایش بارها از تقوی و رعایت دینداری شاه در پیرانه سری نوشته اما در خاطراتش از غش کردن شاه به خاطر افراط در جماع و شراب می نویسد: «...سر شاه گیج رفت . خیلی وحشت کردند ، خدا حفظ کند که تمام از اثر شراب شیراز و جماع است...»(خاطرات...ص367)

مورخ درباری در تاریخ منتظم، از شاه چهره مذهبی ترسیم می کند اما در خاطراتش می نویسد که شاه روزه نمی گیرد و «روزه مرا هم به زور خوراندند»(خاطرات...ص167) و «به سلامتی وجود مبارک بطری"بردو" کنار سفره بود. انشالله هزار سال بنوشد»(خاطرات...ص522)

و شوربخت خواننده ایی که می خواهد مثلا از این کتابهای تاریخی، گذشته خود را بشناسد!

البته مشکل دیگری نیز در حوزه تاریخ داریم و اینکه، در ایران هر سلسله ای انگار صاحب دارد! مثلا هر موقع من به انتقاد از دوره قاجاریه یا پهلوی و رضاشاه می پردازم، بلافاصله طرفداران متعصب شان پیدا می شود و از خشم، رگ‌ گردنشان بالا می‌زند!

آنان کاری با سند و مدرک ندارند تنها بت خودشان را می پرستند!

کانال تاریخ تحلیلی ایران