حضور افاغنه ؛ فرصت یا تهدید؟!

  جستار گشایی
هفته سوم اسفند ۱۴۰۰ توفیقی دست داد تا به زیارت امام رضا (ع) مشرف شویم . در نگاه منِ معلم خبرنگار حضور پر رنگ افاغنه در مشهد کاملا غیر عادی می نمود. با خودم کلنجار می رفتم که نکند در و دروازه های خراسان به روی افاغنه باز گذاشته شده تا از ظلم و ستم طالبان واپس گرا به دامن ایران پناهنده شوند.

نهایتا حس کنجکاوی خود را با توضیحات و توجیحاتی چون همسایگیِ خراسان و افغانستان، زیارت افاغنه از مشهد و...ارضا کردم.

روز دوم عید ۱۴۰۱ به همراه خانواده سری به دریاچه چیتگر (خلیج فارس) می زنیم ، مکانی به غایت زیبا و دلگشا و البته با منظره های بسیار عجیب و باور نکردنی. اگر اغراق نکنم تعداد پسران افغانی با ایرانی ها برابری می کند. یک لحظه فکر می کنم که در یکی از پارک های کابل در حال قدم زدن هستیم .

حضور پر رنگ افغانی ها در این مکان حکایت از وقوع خزنده اتفاقات نامیمون در زیر پوست شهر داشته و به نظر می رسد پس از استیلای طالبان بر افغانستان مسئولین به طور نامرئی و نامحسوس کنترل در و دروازه ها را به افاغنه واگذار کرده اند.

 ایران بهشت افغانی ها

کارشناسان معتقدند:
سالانه بیش از نیم میلیون افغانی به صورت عمدتا غیرمجاز و قاچاقی وارد جغرافیای حاکمیتی ایران می شوند.

موضوع مهاجرت در افغانستان با تحولات جدید در این کشور دوباره مطرح شده است. افغانستان طی چند دهه گذشته همواره از نرخ بالای مهاجر فرستی برخوردار بوده است. این روند با برخی تحولات سیاسی همچون جنگ شوروی، جنگ طالبان و اشغال افغانستان از سوی آمریکا تشدید و حالا با تسلط مجدد طالبان وارد فاز تازه‌ای شده است. این در حالی است که از دیرباز ایران همواره به‌عنوان یکی از مقاصد مهاجرتی اتباع افغانستان مطرح بوده و در موج جدید نیز پیش‌بینی‌ها از احتمال مهاجرت شمار بالایی از آنها به ایران حکایت دارد.

طبق آخرین گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل تا سال ۲۰۲۰ ایران دومین مقصد مهاجرت برای افاغنه می باشد.

 سابقه حضور افاغنه در ایران

"حضور مهاجران افغانی در ایران به عنوان بزرگ‌ترین قومیت مهاجر به سال‌های دور برمی‌گردد. هم‌اکنون بخشی از آنان در ایران صاحب فرزند شدند و نسل سوم این مهاجران به ایران به‌ عنوان زادگاه خود تعلق‌ خاطر دارند. این نسل به سمتی پیش می رود که مطالبات بیشتری از جامعه دارد. اشتراک این دو ملیت در زبان، دین و بخشی از فرهنگ نوع تعاملات اجتماعی را پیچیده‌تر کرده است. در میان نظریه پردازان ارتباطات میان فرهنگی ،در نظریه هم فرهنگی به بررسی رابطه میان گروه های اقلیت در مقابل گروه های غالب می پردازد.از آنجا که مهاجران افغان در مقابل ایرانیان در اقلیت هستند ، رفتار و کنش مهاجران افغان مقیم ایران به عنوان گروه اقلیت یا هم فرهنگ در برابر ایرانیان که گروه غالب یا سلطه هستند را می توان مورد بررسی قرار داد. در چنین شرایطی مهاجران افغان استراتژی های متفاوتی را برای برقراری رابطه و تعامل با ایرانیان و ساختار گروه سلطه انتخاب می­ کنند. کم‌توجهی، تحقیر و نگاه از بالا به پایین کمترین تجربه‌هایی است که این افراد را دچار آسیب‌هایی کرده است که این سه نسل در قبال آن رویکرد متفاوتی را از نوع سازش، انطباق و جداسازی را در سه سطح منفعل ، فعال و بیش فعال برگزیدند. در این پژوهش کیفی مصاحبه هایی با 20 تن از مهاجران افغانی مقیم بومهن با چهارچوب نظری گادیکانست و اورب انجام و به تحلیل رفتارهای این مهاجران بر اساس نظریه هم فرهنگی پرداخته شده است. نتایج نشان می‌دهند نسل سوم مهاجران افغانی برخلاف نسل‌های گذشته که به‌طور سنتی رویکرد سازش را انتخاب می‌کردند از روش‌های انطباقی و گاه به‌صورت محدودتری روش جداسازی را انتخاب می‌کنند."

 حضور افاغنه ؛ فرصت یا تهدید؟

به هر حال حضور پر رنگ افاغنه در ایران سکه ای دو رو بوده و کنشی حساس و چالشی است که هم می تواند فرصت ساز در «کش سانی پنجره جمعیتی» و هم تهدیدی جدی در تغییر ترکیب جمعیتی تلقی گردد. وجود مشترکات فرهنگی، زبانی، دینی و تاریخی، هضم افاغنه در ایران را راحت تر از سایر قومیت ها کرده است ؛ از طرفی با توجه به کاهش زاد ولد در کشور حضور جوانان عمدتا مذکر افغانی شاید از منظر حاکمیت، مسکنی برای ترمیم سیر نزولی و ایستای جمعیت تلقی گردد.

از منظر دیگر حضور میلیون ها افغانی آماده کار فرصت‌های شغلی بی شماری را از جوانان ایرانی می ستاند ؛ پیمانکاران اغلب مشتاقند تا با به کارگیری افغانی ها علاوه بر پرداخت حقوق نازل از زیر بار بیمه و سایر خدمات و تسهیلات شانه خالی کنند.

آسیب های اجتماعی حضور افاغنه در ایران روزافزون بوده و بعضا ناامنی روحی و روانی جدی برای شهروندان ایرانی ایجاد می کند.

سخن آخر

«مصطفی زندیه» کارشناس مسائل حوزه افغانستان و پاکستان معتقد است: روابط ایران و افغانستان دو وجه دارد . یک طرف ایران قرار دارد که از نگاه افغان ها همیشه متهم، بدهکار و از قبل محکوم و طرف دیگر افغانستان که علیرغم جرایم روز افزون اتباع آن کشور در نقض حاکمیت و قانون ایران، همواره طلبکار، حق به جانب و همیشه پیروز جنجال‌های رسانه‌ای بوده و به طور خلاصه جای شاکی و متشاکی عوض شده است.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید