ابلاغ نمودار سازمانی ادارات کل آموزش و پرورش توسط علی الهیار ترکمن و بررسی آن، بنا به دلایلی که شرح آن در ذیل خواهد آمد، جهت گیری این نمودار را به ویژه از منظر حذف معاونت پژوهشی در استان ها، مغایر با منویات مقام معظم رهبری(حفظه الله)، سند تحول بنیادین و برنامه سال 99 آموزش و پرورش نشان می دهد که شرح مستند آن به قرار زیر است:
1- مغایرت با دیدگاه ها و منویات مقام معظم رهبری(حفظه الله):
1-1- توجه به پژوهش بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب:
رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب و در بخش سرفصل ها و توصیه های اساسی در پرتو امید و نگاه خوش بینانه به آینده، سرفصل های اساسی را مطرح می نمایند که اولین مورد آن، «علم و پژوهش» است و ذیل این سرفصل می فرمایند: " دانش ، آشکارترین وسیله عزت و قدرت یک کشور است. روی دیگر دانایی، توانایی است. به حمدالله، استعداد علم و تحقیق در ملت ما از متوسط جهان بالاتر است. اکنون رستاخیز علمی در کشور آغاز شده و با سرعتی که برای ناظران جهانی غافلگیر کننده بود-یعنی 11 برابر شتاب رشد متوسط علم در جهان- به پیش رفته است... اما آنچه من می خواهم بگویم این است که این راه طی شده، با همه اهمیتش فقط یک آغاز بوده است و نه بیشتر، ما هنوز از قله های دانش جهان بسیار عقبیم و باید به قله ها دست یابیم... ما اکنون حرکت را آغاز کرده ایم و با شتاب پیش می رویم ولی این شتاب باید سالها با شدت بالا ادامه یابد تا آن عقب افتادگی جبران شود. مطالبه عمومی من از شما جوانان آن است که این راه را با احساس مسئولیت بیشتر و همچون یک جهاد در پیش بگیرید.
1-2- توجه به پژوهش بر اساس کلام رهبری در سخنرانی های معظم له:
الف) پژوهش نیاز کشور: کشور ما بدون حرکت در جاده گسترش دانش و گسترش پژوهش، امکان ندارد بتواند به نقطه مطلوب خودش دست پیدا بکند. کلید، دانش و پژوهش است. ما حرکت مان شروع شده لکن هنوز در اول کاریم. هم باید به مراکز علمی و تحقیقی کمک شود و هم به پروژه های علمی، پروژه های تحقیقی و فناوری باید کمک بشود و هم بایستی این میل به علم و تحقیق و پژوهش همه جا گسترش پیدا کند... مسئولان بخش های آموزش کشورما چه وزارت آموزش و پرورش و چه وزارت علوم و ... در این زمینه مسئولیت دارند ( بیانات رهبری در بازدید از پژوهشکده رویان-25/4/86)
ب) تحقیق منبع تغذیه آموزش: تحقیق منبع تغذیه آموزش است. ما اگر تحقیق را جدی نگیریم باز سال های متمادی، بایستی چشم به منابع خارجی بدوزیم... برای یک مجموعه علمی، این مایه منقصت است که در پژوهش و تحقیق که منشأ و منبع رویش علمی است، ضعیف باشد.( بیانات رهبری در دیدار با اساتید...9/7/86)
ج) پژوهش متناسب با نیازهای کشور: پژوهش اولاً مورد اهتمام قرار بگیرد و ثانیاً سمت و سوی پرداختن به نیازهای کشور را پیدا کند.( بیانات رهبری در دیدار با اساتید..8/6/88)
د) رمز پیشرفت یک کشور و محور اقتدار یک کشور پژوهش و علم است. کار علمی را نگذارید متوقف شود. اینکه من سال ها روی مساله علم، تحقیق و پژوهش تکیه می کنم به خاطر اقتدار کشور است. ( بیانات رهبری در دیدار با جمعی از نخبگان کشور. 6/8/88)
ه) تاکید رهبری بر توجه به فعالیت های سازمان پژوهش: رهبر معظم انقلاب در دیدار با معلمان و فرهنگیان در هفته معلم سال 98 می فرمایند: " نکته دوم در آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی است که قلب آموزش و پرورش است. این قلب را گرامی بدارید، اهمیت بدهید و حفظ کنید."
همان طور که ذکر گردید رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب، یکی از سرفصل های اساسی را پژوهش و حرکت در مسیر پژوهش ذکر کرده و از آن به رستاخیز علمی یاد می نمایند و متذکر می شوند که این مسیر هرگز نباید متوقف شود و آن را یک مطالبه عمومی ذکر می کنند و به دفعات در بیانات خود بر جایگاه پژوهش تاکید نموده و وظیفه مسئولین در این زمینه را متذکر و تضعیف آن را یک منقصت و اهتمام به آن را که تضمین کننده اقتدار کشور است، یک وظیفه می دانند.
حال سوال اساسی این است که آیا حذف معاونت پژوهش در ساختار ادارات کل و تنزل آن به یک گروه ذیل معاونت برنامه ریزی در جهت خواسته ها و فرمایشات معظم له در باب توجه به پژوهش است یا خیر؟ آیا حذف عقبه سازمان پژوهش در استان ها و انحلال بخش های متناظر آن و اکتفا به وصله نمودن آپاندیس گونه، گروه بررسی محتوای آموزشی و پرورشی به 2گروه دیگر در ذیل دو معاونت، در راستای فرمایش مقام معظم رهبری است و یا عکس این تأکید رفتار شده است؟
2- مغایرت با سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و زیرنظام های این سند:
1-3- مغایرت با راهکارها و اهداف سند تحول:
راهکار 23 سند تحول بنیادین مبتنی بر هدف های کلان شماره های 2،7و8 سند به توسعه ظرفیت پژوهش و نوآوری.... اشاره نموده و ذیل آن راهکارهای 23-1، 23-2، 23-3و 23-4 به راهکارهای عملیاتی این سند در زمینه توسعه پژوهش اشاره نموده و راهکارهای 11-7 و18-3 نیز بر این هدف تاکید می نمایند.
2-2- مغایرت با زیر نظام های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش:
در سند تحول، نظام آموزش و پرورش به 6 زیر نظام تقسیم شده که به جزء زیر نظام تأمین و تخصیص منابع مالی، 3 زیر نظام با فعالیت های معاونت پژوهش، ارتباط مستقیم و 2 زیر نظام ارتباط غیر مستقیم دارد.
در زیر نظام «پژوهش و ارزشیابی» آمده است که: "پژوهش یکی از مهمترین روشهای کسب شناخت، آگاهی و توسعه تفکر به شمار می رود و نقش بسیار مهمی در توسعه کشورها، جوامع، سازمان ها، نهادها و نظام ها دارد. نظام آموزش و پرورش به عنوان یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی هر جامعه هم از این قاعده مستثنی نیست و ربط وثیقی با پژوهش دارد. اصولاً تعلیم و تربیت و پژوهش دو روی یک سکه هستند. پیچیدگی ها و ظرفیتهای امرتربیت سبب می شود بیش از هر نهاد، فرآیند و ساختار دیگری، نهاد تعلیم و تربیت محتاج پژوهش و برساخته پژوهش باشد.اگر قرار است پژوهش، ماندنی و ماندگار شود، باید بر شانه های تربیت تکیه کند تا از طریق فرهیختن، فرایند جستجوگری و تفکر را همگانی و عمومی کند و تعمیم بخشد. منظور از این سخن آن است که آموزشِ پژوهش، پژوهشگری، اکتشاف و نوآوری به نوباوگان از عهده نهاد تعلیم و تربیت برمی آید و تحقق آن را باید در مدرسه و در دست معلم فرهیخته و پژوهشگر جستجوکرد."
از مجموع 131 راهکار سند تحول بنیادین، تعداد 11 راهکار به صورت مستقیم و 25 راهکار به صورت غیرمستقیم با زیر نظام پژوهش مرتبط بوده که تعداد 38 برنامه و فعالیت سرآمد برای آنها تعریف شده است.
چهار وظیفه: توسعه، تحول و ارتقای پیوسته کیفیت، پیش بینی چالش ها، مسائل و بحران های پیش رو، تشخیص مسائل و بحران های تربیتی و راه های مقابله با آن و توسعه فرهنگ پژوهش از این زیر نظام مورد انتظار است که در نهایت باید به تحقق سازمان پژوهنده، مدرسه پژوهنده و دانش آموز پژوهنده کمک نماید. سازمان پژوهنده از سطح ستاد تا منطقه باید بر اساس عقلانیت و پژوهش محوری طراحی شود و وظایف گوناگونی را بر عهده دارد.
برنامه زیر نظام پژوهش دارای استلزاماتی است که مطابق با آن نظارت اجرایی و عملیاتی بر برنامه ها بر عهده شورای عالی آموزش و پرورش است و هر گونه تغییر در برنامه های این زیر نظام باید به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش برسد.
حال سوال اساسی از شورای عالی آموزش و پرورش به عنوان ناظر بر اجرایی و عملیاتی شدن برنامه های سند این است که با توجه به تأکیدات فراوان در سند و زیر نظام های آن بر فعالیت های پژوهشی، با توجه به چارت جدید و حذف معاونت پژوهشی در استان ها و بالطبع در شهرستان ها، آیا بدون متولی مشخص، امکان تحقق سازمان پژوهنده، مدرسه پژوهنده، 11 راهکار مستقیم و 25 راهکار غیر مستقیم و 38 برنامه سند وجوددارد یا خیر؟ پاسخ این است که برنامه بدون متولی مشخص، ابتر خواهد ماند. پس یا باید تغییر در برنامه ها ایجاد شود که مستلزم تصویب آن شورای محترم است و یا باید بازنگری در روش اتخاذ شده مغایر با سند و زیر نظام ها، صورت پذیرد.
3- مغایرت با برنامه های سال 99 وزارت آموزش و پرورش:
در صفحه 4 برنامه سال99 وزارت آموزش و پرورش و در بخش سیاست ها، اجرای جامع، کامل و متوازن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و برنامه های زیر نظام های شش گانه و توجه ویژه به بیانیه گام دوم انقلاب به عنوان دو سیاست اصلی عنوان شده است و همانطور که ذکر شد، مغایرت با این سیاست های برنامه، در چارت ارائه شده مشهود است.
در برنامه سال 99 وزارت آموزش و پرورش، 245 برنامه و 1489 فعالیت برای حوزه های مختلف آموزش و پرورش تعریف شده است. سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، 27 برنامه و 88 فعالیت، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، 17 برنامه و 93 فعالیت و معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع که برنامه های آن از ادغام برنامه های معاونت پژوهش با این معاونت ایجاد شده است، 29 برنامه و 166 فعالیت را عهده دارند که از مجموع 29 برنامه ارائه شده، 21 برنامه مرتبط با معاونت پژوهش است. به عبارت دیگر از مجموع 245 برنامه آموزش و پرورش، 65 برنامه بدون در نظر گرفتن برنامه هایی که در آنها به عنوان همکار ایفای نقش می کنند، در حوزه معاونت پژوهش قرار داشته که برابر با 26.5 درصد مجموع برنامه هاست. حتی اگر مجموع برنامه های سازمان پژوهش و پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش را با یکدیگر در نظر بگیریم، 18درصد برنامه های وزارت آموزش و پرورش را شامل می شود.
حال نکته کلیدی این است که در صورتی که حدود یک چهارم و یا به عبارتی یک پنجم برنامه های وزارت آموزش و پرورش ذیل فعالیت های معاونت پژوهش در استان ها قرار دارد، با حذف این معاونت و نداشتن متولی مستقیم در استان و شهرستان ها، چگونه قرار است به طور جدی پیگیری و عملیاتی شوند؟ آیا بسته های تحولی ابلاغی نظیر بسته تحولی ذیل برنامه شماره یک و دو برنامه های پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش قرار است به خودی خود اجرا شود؟
نگاه به نمودار سازمانی ارائه شده نشان می دهد که معاونت ساختگی، پژوهش، برنامه ریزی و توسعه منابع در ادارات کل از مجموع 9 اداره و گروه شامل: امور اداری، بودجه، تعاون، پشتیبانی و خدمات، امور مالی، راهبری مکاتبات، طرح و برنامه، برنامه ریزی آموزش نیروی انسانی(ضمن خدمت) و تحقیق و پژوهش تشکیل خواهد شد و 5معاونت دیگر ادارات کل فقط 13 زیر مجموعه خواهند داشت. به عبارت دیگر 41 درصد ادارات زیر مجموعه معاونت ها، در این معاونت و 59 درصد در پنج معاونت دیگر خلاصه خواهد شد و این به معنای رشد ناموزون و فربه سازی است که سبب کاهش بهره وری و پویایی سازمان خواهد شد.
واضح و مبرهن است که حجم وسیع فعالیت های این حوزه، سبب خواهد شد که اهداف متعالی سند تحول بنیادین که مبتنی بر منویات مقام معظم رهبری و اسناد بالادستی است در لابه لای: چک، سند مالی، حکم کارگزینی، رتبه بندی، وام و تسهیلات و اقدامات پشتیبانی و بودجه ای گم خواهد شد و این یک خسران و برگشت به عقب است. پس تا دیر نشده باید با بازنگری در این نمودار سازمانی، تلاش نماییم تا با رشد متوازن در سازمان، اهداف متعالی سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش عملیاتی گردد.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان