نقدی بر سخنان معاون برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش در مورد رتبه بندی معلمان

مقدمه
نادر شاه افشار در یکی از جنگ ها ، هنگام فرار از حملات دشمن ، به روستایی رسید و اولین در را زد و گفت : پیرزن! من نادرشاه ، پادشاه ایران هستم ؛ هر چه در خانه برای خوردن و آشامیدن داری برایم بیاور. پیرزن که اصلاً او را نمی‌شناخت با بی‌تفاوتی گفت : هر کسی می‌خواهی باشی ، باش! تو میهمان من هستی و من در حد توانم از میهمانم پذیرایی می‌کنم . نادر گفت : من گرسنه و تشنه‌ام چیزی برای من بیاور. پیرزن گفت: حالا غذایی برای خوردن ندارم ولی آب هست برایت می‌آورم . پسر من خارکن است. بارش را امروز به شهر برده تا بفروشد و با پولش آرد بخرد تا من نان بپزم. اگر صبر کنی تا پسرم بیاید نان هم دارم و کوزه‌ی آب را جلوی نادر گذاشت. نادر که خیلی تشنه بود سریع ظرفی را پر از آب کرد و سر کشید. در همین حین صدای گاوی را شنید از پیرزن پرسید این مگر صدای گاو نیست؟ پیرزن گفت :‌بله. گفت: خوب برو مقداری شیر بدوش بیاور تا من بخورم . پیرزن گفت: گاو من نر است. اگر ماده بود و شیر داشت خودم می‌دوشیدم و می‌آوردم با هم بخوریم. نادرشاه که بی‌نهایت خودرأی بود و حرف حساب سرش نمی‌شد، اصرار می‌کرد که من این چیزها سرم نمی‌شود و من گرسنه‌ام برو برای من شیر گاو را بدوش و بیاور.
پیرزن گفت: حالا فهمیدم که تو پادشاهی. حتماً به زیردستانت هم مثل من حرف ناحسابی زدی که حالا در این بیابان گرسنه و تشنه رهایت کردند. من می‌گویم نر است ، تو می‌گویی بدوش . ( من میگم نره تو میگی بدوش )

لذا ما معلمان مجبور به دوشیدن چیزهایی هستیم که واقعیت وجودی ندارند.

عناوین گفته های معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش در مورد طرح رتبه بندی معلمان : واقعیت آن است که اصرار و پافشاری معاونان در وزارت آموزش و پرورش جهت اجرای برخی طرح های تقلیدی از دیگر کشورها ، اما با ساز و کار سند تحول ، ره به جایی نخواهد سپرد و نظام آموزشی ما با استناد به این سند ، امکان هر نوع خلاقیت و تفکر علمی را منسوخ خواهد داشت.

" آئین‌نامه رتبه‌بندی پرابهام نمی‌خواهیم!
طبق ماده 63 برنامه ششم توسعه ، ملزم نیستیم رتبه‌بندی را به مجلس ببریم.
معلمان صاحب گواهینامه صلاحیت معلمی می‌شوند.
سه صلاحیت عمومی ، تخصصی و حرفه‌ای برای رتبه‌بندی کردن معلمان در نظر گرفته ایم .
افزایش حقوق را از مهر ماه محاسبه و واریز می‌کنیم.
صلاحیت‌های معلمان توسط هیئت‌های ممیزه مرکزی ، هیئت‌های ممیزه استانی و کارگروه شهرستانی و مناطق را سنجیده خواهد شد. "

نکته هایی که نبایست نادیده گرفته شود :
1 - وقتی یک مفهوم ، تعریفی جامع و مانع و شفاف که قابل فهم همگان باشد ، نداشته باشد ، قدرمسلم آن مفهوم گنگ و پرابهام است. طرح رتبه بندی نتنها برای ما معلمان پرابهام است که برای خود شما مجریان آن هم زیاد گویا و قابل فهم نیست.

2 - گفته اید : " در جزء دو بند "الف" ماده 63 قانون برنامه ششم توسعه ، هیچ جا اشاره نشده است که دولت باید لایحه‌ای را برای نظام رتبه‌بندی به مجلس ببرد و مجلس آن را تصویب کند. بنابر این کاملاً در قانون مشخص شده که تهیه نظام رتبه‌بندی معلمان با آموزش و پرورش و تصویب آن در قالب بودجه سنواتی با مجلس است و این کار اتفاق افتاده در حقیقت نظام رتبه‌بندی ویژگی‌ها و شرایطی را تعیین کرده و گفته است استقرار نظام پرداخت بر اساس تخصص و شایستگی ، عملکرد رقابتی و مهندسی نیروی انسانی بر اساس سند تحول است."

2 الف ) شاید یکی از دلایل عدم اجرای رتبه بندی معلمان تاکنون ، همین اختیار آموزش و پرورش در اجرای آن است ، شاید اگر اجبار مجلس بود اجرای آن این همه به تأخیر نمی افتاد.
2 ب ) اگر مجلس مجلس دخالتی در تصویب و اجرای این طرح ندارد ، پس چرا برخی از نمایندگان مکرّرا به وزیر آموزش و پرورش تذکر می دهند و حتی بدین دلیل ، 50 نماینده استیضاح وزیر را امضا کرده اند ؟!
2 ج ) هم اکنون بیش از 95 درصد بودجه آموزش و پرورش ، به پرداخت حقوق و مزایای فرهنگیان اختصاص دارد ، اگر قرار باشد تصویب آن در قالب بودجه سنواتی با مجلس باشد ، این درصد به 100 درصد نخواهد رسید ؟!
2 د ) با توجه به این که ورشکستگی آموزش و پرورش از تمامی زوایا محرز و آشکار است و تفکر تجاری و یا بنگاه داری با خصوصی سازی تعمیم یافته آموزش و یا ساختن هتل در اردو گاه ها و یا فروش آنها ، یا با اسکان در مدارس ابتدا با نام اسکان فرهنگیان و بعد با حلاوت شیرینی سرمایه به دست آمده ، بیشتر از فرهنگیان برای مردم عادی با درجه بندی مدارس همچون هتل ها به دو سه ...ستاره ، عملیاتی شده است،
اگر قرار باشد این طرح با بودجه سنواتی ، اجرا شود ، برای اجرای طرح های عمرانی و جاری باید بودجه چه بخشی را ناخنک زد؟
2 ه ) با توجه به بند " د " آیا بودجه 2 هزار میلیارد تومان اختصاص یافته برای اجرای این طرح ، بخشی از همین بودجه سنواتی خواهد بود؟
2 و ) تخصص و شایستگی ، عملکرد رقابتی و مهندسی نیروی انسانی بر اساس سند تحول ، چگونه قابل ارزیابی است  ؟ ارزشیابی موجود معلمان نیز قادر به این امر نیست. یعنی در نظام آموزشی ما به دلیل نبود مرجع معتبر و متخصص در آموزش و سنجش مهارت معلمان ،شناسایی قابلیت های حرفه ای آنان ناممکن است. شما می بایست ابتدا این مرجع شاخص را بیابید . برای این امر ابتدا آموزش سالانه و سپس ارزیابی نیاز هست که در تمامی کشورها برای به روزرسانی دانش و معلومات معلمان انجام می شود. بدون وجود چنین کانالی ، کسی قادر
به سنجش تخصص و شایستگی معلم نیست. برای ارائه " گواهینامه صلاحیت معلمی " آن هم به طور سالانه نه یک بار برای 30 سال خدمت ، وجود چنین کانالی پویا ، با دست یازی به متخصصان تعلیم و تربیت و اساتید رشته های جامعه شناسی و روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه های معتبر ، امری اجتناب ناپذیر و حتمی است. متأسفانه سند تحولی که بدان اشاره می نمائید ، قادر به پاسخگویی این
نیاز مغفول نیست. یکی از مهم ترین مهره های نجات نظام آموزشی وجود چنین کانالی است.

3 - معلمان صاحب گواهینامه صلاحیت معلمی می شوند ، برای تحقق این هدف توجه به بند " و " از شماره 2 ، امری ضروری است.

4 - صلاحیت‌های معلمان توسط هیئت‌های ممیزه مرکزی ، هیئت‌های ممیزه استانی و کار گروه شهرستانی و مناطق سنجیده خواهد شد !!
آیا این هیئت ها خود نیاز به آموزش نخواهند داشت ؟ آنان افراد اداری نیستند ، آنان معلمان دوره دیده و صاحب نظر هستند که در به ترتیب در سطح شهرستان و منطقه بعد استان و نهایت کشور ، معلمان را رتبه بندی می کنند.
ما با کدام شاخص ، معلمان را رتبه بندی خواهیم کرد ؟ معلمان به جز مدرک تحصیلی زمان استخدام و سنوات خدمت ، چه ملاک دیگری برای شناسایی این هیئت ها ارائه خواهند کرد ؟ آموزش ضمن خدمتی که خصوصی سازی شده و با پول نمره قبولی داده می شود ؟ (2) یا ارزشیابی که روائی و اعتبار سنجش توانایی و مهارت تدریس و کلاسداری معلم را ندارد ؟ یا کپی و ارائه مقالات برای کسب امتیاز ؟
شاید یکی از بزرگ ترین امتیازات اقتدار معلمان ایرانی ، که البته حاصلی باارزش و با اطمینان برای آنان و جامعه در برندارد ، همین نبودن ملاک و شاخص ارزیابی معلم در کلاس درس باشد. چون آموزش ضمن خدمت ، گروه های آموزشی ، متصدیان آموزشی ، حضور مدیر در کلاس درس برای محک توان معلم و..... هیچکدام ، شاخصی متقن و علمی نیست.

5 - برای تحقق سه صلاحیت عمومی ، تخصصی و حرفه‌ای برای رتبه‌بندی کردن معلمان ، شما باید ابتدا معلم را از کانالی واحد ، مشخص و با پایگاه علمی بالا برگزینید. تعدد و تنوع مدارس و عناوین چندگانه معلمان ، شما را از این مهم بازخواهد داشت. قدری به کسانی که در این نظام معلم نامیده می شوند و یا مدعی هستند که باید معلم شوند ، با تأمل بنگرید تا شاید متوجه چراهای عملیاتی نشدن این بند
باشید.

6 - یعنی اگر این طرح آن چنان که اخبارش شنیده می شود ، در سال 99 نیز اجرا خواهد شد باز از مهر ماه 98 محاسبه خواهد شد ؟ یعنی سرفصلی دیگر برای مطالبات معلمان باز خواهید کرد؟ راستی آموزش و پرورش چرا همانند دیگر وزارتخانه ها ، سنت نیکوی 40 سال پیش ، یعنی دیون را ندارد ؟

7 - در متن مصاحبه تان گفته اید که : " ما بر اساس به‌ روز‌ کردن تأیید صلاحیت‌هایی که در سال 94 انجام گرفته است کار را در سال 98 ادامه خواهیم داد و از سال 99 صدور گواهینامه‌های صلاحیت حرفه‌ای در دستور کار خواهد بود تا هر معلمی گواهینامه داشته باشد....."
اول آن که بسیاری از آن نیروها بازنشسته شده اند و این طرح در قبال بازنشستگان ، ظاهر ابتر است ، در ضمن اهداف رتبه بندی آن سالها با برنامه امروز اصلا همخوانی ندارد . پس در نتیجه سوابق قبلی نمی تواند مبنای حرکت شما باشد و گرنه مسیر درستی طی نخواهد شد.

سخن آخر
* باید قبول کنید که بدنه آموزش و پرورش قادر به تدوین و اجرای طرح های تخصصی و حرفه ای نیست چون همه چیز را از منظر روابط و ضوابط ستادی می نگرد ، لذا برای تحقق آن می بایست از مهارت اساتید اهل فنی بهره بگیرید که در بالا بدان اشاره کرده ام.

* پیشنهاد منطقی آن است که اجرای این طرح پس از بررسی های صبورانه کارشناسی و کسب روائی و اعتبار لازم جهت اجرا ، برای دانشجو معلمان فارغ التحصیل که رسما شروع به تدریس می کنند اجرا نمائید یعنی معلمان جدیدالاستخدام . البته با رعایت شرایطی چون مشخص کردن کانال تربیت و جذب معلم ، حذف تنوع افرادی به نام معلم ، بالا بردن کیفیت آموزش دانشجو معلمان و رهایی از انجماد و سکون در امر آموزش آنان ، رهایی از موجودیت تک ساحت ایدئولوژی در آموزش آنان ، وجود کانال سالانه برای به روزرسانی آموزش و مهارت آنان جهت امر تدریس ، تغییر محتوای کتب درسی ، چون تا متون کتب درسی مدارس و یا تربیت معلم ارزش علمی ، فرهنگی ، اخلاقی و اجتماعی لازم را نداشته باشد ، ما قرار است چه چیز را ارزیابی و سنجش کنیم ؟

*واقعیت آن است که اصرار و پافشاری معاونان در وزارت آموزش و پرورش جهت اجرای برخی طرح های تقلیدی از دیگر کشورها ، اما با ساز و کار سند تحول ، ره به جایی نخواهد سپرد و نظام آموزشی ما با استناد به این سند ، امکان هر نوع خلاقیت و تفکر علمی را منسوخ خواهد داشت. برای اثبات گفته ، اشاره کنم به کتب کمک آموزشی و یا کتب تست کنکور که پاسخ ها را در آخر کتاب درج می نمایند. اتکای دانش آموز به این کتب یعنی وسوسه استفاده از آنها و عقیم ماندن تفکر به دلیل فتوکپی پاسخ ها ، که طی آن امر یادگیری ابدا صورت نمی گیرد. این سند برای وزرا و معاونان آنان نیز بدین مثابه عمل می کند و دست و پای آنان را برای دگر اندیشی و مناسب و برتر اندیشی ، می بندد.

* شما مسئولان چنان با این طرح برخورد مادی کرده اید که بسیاری از معلمان رؤیای برقراری عدالت در معیشت با دیگر کارکنان را در سر می پرورانند و تصور غالب این است که رتبه بندی صرفا یعنی افزایش حقوق . تثبیت چنین القایی ، خود مانع بزرگ برای تعیین صلاحیت و شایستگی معلمان خواهد بود. یک نوع پیشداوری مطلق ایجاد شده برای آنان و حتی همه مردم .

* شما معاونان محترم ، قدری بیندیشید که چرا نحوه اجرا و یا نتیجه گیری از برخی از طرح ها چون ارزشیابی توصیفی ، طرح شهاب ، طرح جابر ، طرح معلم تمام وقت ، طرح رتبه بندی معلمان و........ مطلوب و مورد انتظار نیست ؟ چون بدون پیش مطالعه ، شتابان و باری به هر جهت ارائه می گردند. چون تناسب درونی و بیرونی آنان با دیگر متغیرها نادیده گرفته می شود. چون طرح مدون شما با ساختار آموزشی ما همگن و هم جهت نیست. چون شناخت و اطلاعات شما و معلمان نسبت بدانها ، ناقص و ضعیف است. شما می بایست ابتدا پیش مطالعه لازم را انجام دهید ، بعد نظرات کارشناسان را بررسی کنید ، بعد برنامه ای مدون و لازم الاجرا بنویسید ، بعد فریاد طرح طرح برآورید . اما متأسفانه برعکس عمل می نمائید. ابتدا بازارگرمی برای دلخوشی معلمان و سپس ناتوانی در اجرا .

پس :
1 - آموزش ضمن خدمت معلمان را نظمی دوباره و اصولی ببخشید و آن را از سیطره فضای مجازی و نمره دهی و نمره گیری و ..... رهایی بخشید. ما با کدام شاخص ، معلمان را رتبه بندی خواهیم کرد ؟ معلمان به جز مدرک تحصیلی زمان استخدام و سنوات خدمت ، چه ملاک دیگری برای شناسایی این هیئت ها ارائه خواهند کرد ؟ آموزش ضمن خدمتی که خصوصی سازی شده و با پول نمره قبولی داده می شود ؟ یا ارزشیابی که روائی و اعتبار سنجش توانایی و مهارت تدریس و کلاسداری معلم را ندارد ؟ یا کپی و ارائه مقالات برای کسب امتیاز ؟
2 - معلمان فقط و فقط از دو کانال دانشگاه های سراسری و دانشگاه های تربیت معلم به آموزش و پرورش جذب شوند.
3 - انقلابی علمی در دانشگاه های تربیت معلم به وجود آورید تا از رسوب سنت و کهنگی رهایی یابد. اساتید مجرب در آنها جذب کنید و بودجه این دانشگاه ها را بیفزائید.
4 - مؤلفین کتب درسی مدارس را تغییر دهید و متون جدیدی در آنها بنگارید. متونی برخاسته از ادبیات و فرهنگ و هنر و ارزش ها و هنجارهای اصیل جامعه.
5 - تعداد کتب درسی و حجم آنها ، آنقدر زیاد است که نیاز به معلم و ساعات آموزشی بیشتر دارد ، پس هر دو را بکاهید تا قدری به مهارتهای عملی بدون کتاب درسی پرداخته شود. دروس حرفه و فن و هنر 40 سال پیش را دوباره به مدارس هدیه بخشید.
6 - کانال های تصمیم گیری و نظارت بر آموزش و پرورش را از بین ببرید و بر استقلال و قدرت وزیر بیفزائید.
7 - بودجه آموزش و پرورش را از پرداخت حقوق معلمان منفک سازید تا فرصت احیا و سازندگی داشته باشد.
8 - همسان سازی حقوق معلمان با دیگر سازمانها ، یعنی اطمینان خاطر آنان برای انجام وظایف شغلی . یعنی استحکام امنیت شغلی.


رتبه بندی معلمان ، فعلی منفرد و منفک از تمامی این موارد و دیگر موارد جاری و ساری نیست ، ابتدا ساختار نظام آموزشی را اصلاح نمائید تا فرصت ایجاد تحولی مثبت و ارزنده و پویا برای رشد و توسعه آموزش و پرورش فراهم شود و سپس ساز و کار مناسبی برای تشخیص دنیای پرابهام معلم در کلاس درس بیابید. چرا یک معلم در کلاس درس آزاد به ارائه هر نوع روش تدریس است ؟

ما باور داریم که ایراد از معلم نیست بلکه از سیستم ناکارآمدی است که بر آن نظارت دارد اما کنترل خیر. ما به تحول همه جانبه در آموزش و پرورش نیاز داریم و طرح رتبه بندی معلمان چنان قدرتی را ندارد و نخواهد داشت.


1) خبرگزاری تسنیم . https://tn.ai/2139730 .1398/08/24
2) خبرگزاری تسنیم . ۲۴ خرداد ۱۳۹۸ . https://tn.ai/2027541

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید