سطح مشکل تا کجاست؟

  خواهرم می‌گفت؛ اخیراً در یکی از محله‌های حومۀ سیرجان، شاهد کتک زدن شدید کودکی خردسال از سوی مادرش بوده است. وقتی دلیل آن رفتار را می‌پرسد؛ زن با اشک و آه می‌گوید که پسربچه هر روز خوراکی خاصی را برای بردن به مدرسه اش طلب می‌کند؛ در حالی که او نمی‌تواند این خوراکی‌ها را تهیه کند.

زن پس از این گفت و گو، ضرب و شتم پسرک را از سر می‌گیرد و با خشم بر سرش فریاد می‌زند: "من هر روز از کجا خرما یا نونِ پنیر و گردو یا سیب درختی بیارم که بدم به تو ببری مدرسه؟"

خواهرم برای فیصله دادن ماجرا خطاب به کودک می‌گوید: "برّمهِ بشم"* تو این گرونی که از این چیزا پیدا نمی‌شه!

کودک با لحنی التماس‌گونه پاسخ می‌دهد: "به خدا خودم که نمی‌خوام! معلممون گفته اینارو بیارید مدرسه بخورید تا مریض نشید!"

خواهرم رو به زن می‌کند و می‌گوید: این بچه که تقصیر نداره! معلمشون ازش خواسته، پس دیگه نزنش!"

این ماجرا مرا به یاد دهه‌های چهل و پنجاه انداخت. روزگاری که هر از گاهی در مدرسه از ما چیزی می‌خواستند؛ اما امکانش برای‌مان فراهم نبود.گاهی دو - سه روز بر سر مادرم عَر می زدم و التماس می‌کردم که مثلاً یک دفترچۀ نو که از طرف معلم‌مان توصیه شده بود؛ برای‌ام بخرد؛ اما او یک ریز تکرار می‌کرد: "بچه! تو نداری - ناداری - سرت نمی‌شه؟" این بود که چند روزی زندگی را بر او و خودم و خواهران‌ام تلخ و حرام می‌کردم و سرانجام در کلاس با سرافکندگی به معلم‌ام می‌گفتم؛ مادرم بعداً می‌خره!

وقتی نیم قرن پیش برخی معلمان تصور نمی‌کردند که ممکن است خانوادۀ دانش آموزی حتی برای خرید دم پایی بچه‌شان دچار مضیقه باشند؛ چطور امروز می‌توان از یک خانم معلم انتظار داشت که چند دانه خرما یا یک عدد سیب را به تصور اینکه فراهم کردن‌شان برای خانواده‌ای ممکن نیست؛ در برنامۀ غذایی دانش آموزانش نگنجاند؟

مشکلاتی قشری از جامعۀ ما در این سطح است و مسئولان کشور در چه حال و هوایی!

*"برّمهِ بشم" یعنی بره‌ام را بگردم یا فدای بره‌ام بشم. بره در اینجا کنایه از موجودی عزیز و نازنین است. این اصطلاح نوعی اظهار مهر و محبت به شمار می‌رود.

 شبکه جامعه‌شناسی علامه