آن سوی یک استعفا ... آیا نجفی از چشم معلمان افتاده است ؟

" کسانی که به کار توده برمی خیزند از کوچک ترین گناه ایشان نباید چشم پوشید .

کار توده بازیچه هوس این و آن نتواند بودن . " ( 1 )

استعفای « محمدعلی نجفی » علی رغم بازتاب نسبتا گسترده ای که در رسانه ها و افکار عمومی جامعه داشته است به نظر می رسد خیلی بین معلمان انعکاسی نداشته است .

جز گزارشی که در 25 اسفند ماه سال گذشته در مورد نجفی و در روزنامه آفتاب یزد ( این جا ) منتشر شده مطلب دیگری که بتوان به آن در جامعه فرهنگیان پس از استعفا استناد کرد نیافتم .

در این گزارش در قالب گفت و گو به سوابق ایشان اشاره و از دلایل استعفا سخنی به میان نیامده بود .

در پایان آن چنین آمده بود :

" ... ای کاش…

اگر قرار است وضعیتی مانند " سازمان میراث فرهنگی " دوباره در نهادی مانند " شهرداری تهران " بازتولید شود دیگر چه نیازی به این همه تبلیغات (  Propaganda  ) و سرکار گذاشتن مردم بود ؟  شاید بتوان گفت این از بد حادثه یا بی‌تدبیری شخص نجفی بود که آن تصویر خوب از وی اکنون دگرگون شود. هر چند همچنان عده‌ای نجفی را جزء مدیران طراز بالای جمهوری اسلامی می‌دانند، اما ای کاش او با این استعفاهای متعدد و ناگهانی خاطره بدی از خود برجای نمی‌گذاشت. به هر حال به نظر می‌رسد سرمایه‌سوزی شد. در این سرمایه‌سوزی هم او مقصر است و هم کسانی که گم هستند. "

از آن جا استعفای نجفی مسبوق به سابقه بود اما هنوز ایشان شفاف و صریح در مورد دلایل استعفای خویش از «  سازمان میراث فرهنگی  » توضیحی ارائه نکرده است .

" از صبح روز چهارشنبه ۲۳ اسفند، اخبار ضد و نقیض استعفای محمد علی نجفی، شهردار تهران در رسانه‌ها مطرح و چندین بار تکذیب شد و شهرداری تهران هنوز به طور رسمی این خبر را تائید نکرده است اما اعضای شورای شهر تهران می‌گویند که استعفای وی به شورا تحویل داده شده و در حال بررسی است.

احمد مسجد جامعی، عضور شورای شهر تهران پیش از ظهر چهارشنبه این خبر را تائید و در جمع خبرنگاران مستقر در شورای شهر اعلام کرد که محمد علی نجفی، استعفای کتبی خود را به شورای شهر تقدیم کرده است و بر اساس قانون این استعفا باید در شورا مطرح و درباره آن تصمیم گیری شود.

از سوی دیگر با وجود اینکه پیش از ظهر چهارشنبه، زهرا نژادبهرام از اعضای شورای شهر تهران خبر استعفای محمد علی نجفی را تکذیب کرده بود، لحظاتی پیش در حساب توئیتری خود نوشت که متن استعفای محمد علی نجفی را دریافت کرده‌اند.

خانم نژادبهرام افزود: « آقای مسجد جامعی احتمالا خبر شخصی دارند. من خبر ندارم، الان استعفا را دیدم.» وی همچنین نوشت: «فشارهای بيروني موجب در خواست استعفای محمد علی نجفی شده است.»

محمد علیخانی، رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران نیز از بررسی استعفای نجفی شهردار تهران در جلسه شورای شهر تهران خبر داده و کانال تلگرام خود نوشته است: «اصل خبر استعفای نجفی شهردار تهران درست است. اکنون با اعضای شورای شهر تهران در حال گفت‌وگو هستیم.»

خبرگزاری ایرنا نیز اعلام کرده است که جلسه فوق‌العاده شورای شهر تهران با حضور تمامی اعضا برای بررسی استعفای شهردار در حال برگزاری است.

گفته می‌شد که جلسه صبح امروز شورا نیز به‌دلیل استعفای آقای نجفی بوده است اما علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران در گفت‌وگو با ایسنا با تکذیب این موضوع گفت:‌ « جلسه امروز اعضای شورای شهر جلسه هم اندیشی برای جمع بندی عملکرد و پایان سال است.»

عبدالرحیم کرکه آبادی، مدیرکل دفتر شهردار تهران صبح امروز در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا با تکذیب خبر استعفای شهردار گفته بود: «استعفایی وجود ندارد، اینها شایعاتی است که درپی جلسه‌ دو شب پیش شهردار با اعضای شورای شهر بوجود آمده است.» ( این جا )

با همه این ها تاکنون متن استعفا منتشر نشده است .

در سایت رسمی « محمد علی نجفی » ( این جا ) آخرین به روز رسانی مربوط به 21 اسفند ماه است و اخباری این چنین در آن مشاهده نمی شوند .

باز می گردیم به پرسش اصلی .

چرا معلمان و یا فعالان آن ها تاکنون به استعفای دکتر نجفی واکنشی نشان نداده اند ؟

بهتر است  وقایع آن دوران با یک بار مرور کنیم .

" محمد علی نجفی بعد از برگزاری نشست شورای سیاست گذاری فرهنگیان ستاد دکتر روحانی ، به خبرنگار جماران گفت: در شورای سیاست گذاری ستاد فرهنگیان دکتر روحانی، بعد از تشکیل کارگروه های متعدد با برخی  کارشناسان برجسته آموزش و پرورش، اهم مطالبات جامعه ی تعلیم و تربیت بررسی شد که به زودی تحت عنوان مطالبات فرهنگیان از رییس جمهور دولت دوازدهم منتشر خواهد شد.»

نجفی با بیان این که آموزش تاثیر گذارترین عامل برای توسعه کشور است اضافه کرد: در دولت اول دکتر روحانی قرار بود که آموزش و پرورش اولویت اول دولت باشد اما متاسفانه به علت وضعیت بحرانی کشور، آموزش و پرورش نتوانست در اولویت اول قرار گیرد و مسائلی چون لغو تحریم ها و ایجاد ثبات در اقتصاد در اولویت قرار گرفت که به لطف خداوند در این زمینه ها موفق بود.

نجفی در پاسخ به این سوال که  مطالبات این پویش چه زمانی منتشر خواهد شد ،ابراز کرد: به امید خدا و با انتخاب مجدد دکتر روحانی و بعد از جمع بندی نظرات کار گروه های تشکیل شده، محتوای این پویش منتشر خواهد شد و در دسترس عموم همکاران فرهنگی قرار خواهد گرفت.

خود من هم عضوی از این کمپین خواهم شد تا به اتفاق همه فرهنگیان مطالبات معطل مانده معلمان را به جد پی گیری کنیم ." ( این جا )

نجفی در ایام انتخابات و در همایش مدیران و موسسان مدارس غیردولتی در سالن امام علی ( ع )  که در منطقه 5 تهران برگزار شد ( این جا ) در مورد سایر کاندیداهای ریاست جمهوری چنین گفت :

" ... در مورد آموزش و پرورش آن چه که در صحبت ها و برنامه های نامزدهای مختلف ذکر شده و برنامه ای اعلام شد ولی واقعا برنامه ای وجود ندارد. یکی از مشکلات – از یک طرف برنامه ای وجود ندارد و به صورت دقیق و روشن نیست و بر اساس چه برنامه ای می خواهد موفق شود و به اجرا در آید - و از یک طرف بعضی آقایون حتی کارنامه خودشان را که حتی واقعیت نیز ندارد ارائه نمی دهند.

ما بر فرض این که این شعارها و این وعده ها به پشتوانه یک برنامه ای بنا است اجرا شود کارنامه آنها را نگاه کنیم ببینیم آیا در کارنامه شان توانایی انجام یک چنین وعده هایی  و اجرای یک چنین برنامه ای موجود هست یا نه؟  عدم حضور نجفی در سکان وزارت آموزش و پرورش موجب شد تا این فرمان از دست " ژنرال ها " به دست " سرجوخه ها " و " گروهبان ها " بیفتد و این موجب دلسردی و ناامیدی معلمان به عنوان گروهی در جامعه بود که اکثریت شان موافق او ؛ کارنامه و عملکردش بودند

اگر به کارنامه ها دقت کنیم مشخص می شود حتی اگر این وعده ها قابل اجرا باشد و حتی اگر برنامه ای برای اجرای چنین وعده هایی  وجود داشته باشد این آقایان با این کارنامه، مرد تحقق این وعده ها و اجرای این برنامه ها نیستند.... "

نجفی در بخش دیگری از این سخنرانی چنین می گوید : ( این جا )

" ... در مورد آموزش و پرورش هم این گونه است. می خواستم ببینم برنامه ای که آقایون برای آموزش و پرورش دارند چیست؟

غیر از آقای رئیسی کسی دیگر را ندیدم که چیزی به صورت رسمی اعلام شود . در تلگرام دوستان برای من فرستاده بودند که آقای فرشیدی و آقای حاجی بابایی این راه کارها را تنظیم کرده اند.

در ارتباط با کار خاص شما ، این دولت معتقد است تا جایی که امکان دارد دولت در ارتباط با مسائل مختلف از جمله مسئله آموزش و آنچه که مربوط به حاکمیت و امنیت کشور نمی شود بلکه خدمات و تصدی گری دولت به بخش خصوصی واگذار گردد.

حال در هر قسمتی نوع بخش خصوصی انتخاب شود متفاوت است. کار آموزش چه در دانشگاه ها چه در مدارس باید به کسانی محول شود که کارنامه روشنی در بخش فرهنگی داشته باشند و انگیزه شان سودجویی و کار اقتصادی صرف نباشد ... "

پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری و گذشت حدود 2 ماه خبری از تشکیل کمپین ( پویش ) مطالبات فرهنگیان نشد .

« صدای معلم » در چند نوبت به عدم راه اندازی این پویش و نیز پاسخ گو نبودن نجفی در برابر پرسش ها انتقاد نمود . ( این جا ) و ( این جا )

در دوم تیرماه 96 در یادداشتی نوشتم ( این جا ) :

مسائلی و موضوعات پشت پرده ای که بعدا توسط اعضای شورای شهر تهران و نیز نجفی بیان شد نشان داد که کار شهری مانند تهران و مسائل آن از حرف گذشته است و بحرانی است  " ... بدون تردید دوران ده ساله وزارت نجفی نسبت به سایر وزرای آموزش و پرورش مقبول جامعه فرهنگیان بوده است و این موضوع باعث محبوبیت وی در میان معلمان و ایجاد نوعی " کاریزما " نسبت به شخصیت وی گردیده است .

اما نجفی نباید تصور کند و یا متوهم شود که هر حرفی را می زند درست است چون بیشتر و یا بهتر از دیگران شرایط و تحولات را درک می کند .

نجفی از سویی به دلایل مختلف نمی خواهد خود را در معرض آزمونی دوباره بگذارد چون ممکن است آن تصورات قبلی در اذهان فرهنگیان و معلمان به یک باره فروریزد و احتمالا معلمان متوجه شوند که مدیریت کاریزماتیک ابدی نیست و متاثر از شرایط است اما از سوی دیگر ایشان قصد ندارد تا عرصه را به دیگران واگذارد و دوست دارد که هم چنان صحنه گردان اصلی وقایع و تحولات آموزش و پرورش باشد و شخص اول تعلیم و تربیت ایران در عرصه مدیریت اجرایی محسوب گردد .

اگر نجفی قصد ایفای نقش دوم را دارد باید که با معلمان صادق و شفاف باشد و چوب حراج بر اندک اعتماد و سرمایه اجتماعی مانده در بدنه آموزش و پرورش و در میان معلمان نزند .... "

پس از نگارش این یادداشت نه پاسخی از دکتر نجفی دریافت نکردم و تا جایی که اطلاع دارم پویش و یا پایشی هم برای مطالبات فرهنگیان تشکیل نشده است .

تنها حرکتی که انجام شده است برگزاری نشست هایی در شورای سیاست گذاری  ستاد فرهنگیان دکتر روحانی با محوریت بحث " تعیین وزیر آینده " بوده است که البته شرح ما وقع آن پیش تر توسط همکار محترم شیرزاد عبداللهی توضیح داده شد . ( این جا )

حال پرسش من از نجفی این است که این همه تعلل و تاخیر برای چه بوده است ؟

آیا معلمان حق ندارند که از وضعیت مطالبات خود در دولت آینده مطلع شوند ؟

آیا فرهنگیان و اصحاب رسانه نباید در جریان مصادیق " در اولویت بودن آموزش و پرورش " قرار گیرند و یا توضیحی در مورد آن از سوی مسئولان و دست اندرکاران داده شود ؟

 آیا باید شاهد این باشیم که عده ای معدود پشت درهای بسته و به دور از هر گونه شفافیت و پاسخ گویی برای جامعه بزرگ و گسترده معلمان تصمیم گیری کنند ؟ "

با این حال نه کمیپنی تشکیل شد و نه نجفی پاسخ درست و یا قانع کننده ای به مطالبات و وعده های  گفته شده ارائه کرد .

معرفی ایشان برای پست شهرداری تهران از سوی اعضای شورای شهر تهران معلمان را در شوکی عمیق فرو برد .

نجفی وزارت آموزش و پرورش در دولت دوم روحانی را علی رغم آن که نمایندگان مجلس با دولت همراه تر بودند نپذیرفت و این برای معلمانی که به واسطه حضور نجفی در ستاد روحانی و این که او ضامنی برای ارتقای وضعیت معلمان در دوره بعد باشد قابل پذیرش نبود .

نجفی به نوعی معلمان و آموزش و پرورش را رها کرده بود و آنان احساس می کردند که همچون روال سابق و دهه های گذشته از جایگاه و پتانسیل آنان استفاده ابزاری شده است و احساس غبن می کردند .

صحبت هایی که نجفی در سالن امام علی منطقه 5 تهران در مورد وضعیت شهرداری تهران کرد نشان از آن داشت وضعیت این " نهاد مهم " وخیم است . ( این جا )

در این جا به برخی اشاره می کنم :

" ... در همین شهرداری با درآمدهای واقعا افسانه ای و با این دست و دلبازی های عجیب که وجود دارد و نمی خواهم مطرح کنم. بحث املاک نجومی و پرداخت های عجیب و غریب . ایشان از حقوق نجومی صحبت می کند در حالی که ما می دانیم در شهرداری در مورد پرداخت ها و درآمدها چه خبر است .

در همین شهرداری با این همه امکانات، برای چند ماه حقوق کارکنانش از بانک شهر، که به عنوان کیسه پول شهرداری است وام می گیرند و حقوق کارکنانش را پرداخت می کنند. وضعیت شهر را به اینجا رسانده اند. برای این که شهر فروشی و تراکم فروشی تا یک جایی است . الآن میلیون ها متر مربع تراکم سیار دست یک عده ای است. به پیمان کار گفته اند بیا کار کن ولی پول نداشتند که به او بدهند. گفتند ما به شما تراکم سیار می دهیم. به شما مجوز تراکم می دهیم شما اجازه دارید بیست هزار متر مربع  واحد مسکونی یا اداری یا تجاری بسازید. منتها چون پیمان کار زمین خاصی را مشخص نکرده که می خواهم روی کدام زمین کار کنم به این علت اسمش را گذاشته اند تراکم سیار. پیمان کار بیست هزار متر مربع به جای پولی که باید شهرداری به او می داده گرفته و شهرداری پول او را در جیبش گذاشته است و بعد می گردد بین کسانی که زمین دارند و می خواهند بسازند ؛ مثلا من زمینی در حدود ده هزار متر مربع در فلان جا دارم مثلا بنزاست. شهرداری می گوید آقا خیلی بنز است. بیست هزار متر مربع تجاری دارم این را به شما می فروشم وقتی فروختم بعد می نویسم به شهرداری که به شما پروانه ساخت بدهد.  در این واگذاری از پیمان کار و کسی که از شهرداری طلب داشته که می خواهد جایی را  بسازد عواملی به عنوان واسطه هستند که پورسانت از هر دو طرف می گیرند مانند بنگاه های معاملات ملکی که این معامله جوش داده شود و وقتی طلبکار شهرداری به شهرداری می رود که زودتر برایش پروانه صادر کنند متاسفانه این عوامل، بخش عمده شان ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با خود شهرداری دارند.

من وقتی در شورای شهر بودم بخشنامه ای دادند در مورد تفکیک جنسیتی زنان و مردان در شهرداری. یک بلوایی ایجاد شد. از یک طرف گفتند که زنان در بعضی از مشاغل نباید باشند که تعدادی از زنان مازاد شدند و نمی دانستند اخراج کنند یا نکنند و از طرف دیگر تفکیک جنسیتی در آن فضا مطرح بود. در شورای شهر ما و خانم ها اعتراض کردیم و طوماری مفصل را نوشتند که بلاخره این بخش نامه را پس گرفتند اگر اعتقاد به آن کار داشتید حالا به پایش بایستید و اگر اعتقاد نداشتید چرا الآن این گونه هستید. یا صدها کیلومتر مترو درست کردم. برنامه مصوبی از زمانی که ما در شورای شهر بودیم  و به تصویب رسید این بود که در سال 96 طرح جامع حمل و نقل و میلیاردها تومان خرجش شد و کار خوبی هم شد که از حوزه دانشگاه صنعتی شریف همکاری کردند و خود من کلی وقت گذاشتم برای طرح جامع حمل ونقل تهران. بر اساس این طرح الآن باید ظرفیت متروی تهران شش میلیون سفر در روز باشد در حالی که از سال 94 امروز یک سفر هم اضافه نشده است ! ظرفیت یک و سه دهم میلیون سفر در روز در متروی تهران است !

از نظر کار کارشناسی وقتی که پل صدر را می خواستند بسازند ارزیابی آن هشتصد میلیارد تومان هزینه بود و ما به آن انتقاد داشتیم که چرا وقتی در شورای شهر تصویب نشده ، چگونه شما این کار را شروع کرده اید ؟

نهایتا چیزی که خرج پل صدر شده هفت هزار میلیارد تومان است که 9 برابر شده بود ! که اگر صرف حمل ونقل عمومی تهران شده بود قطعا شش میلیون سفر در مترو داشتیم. اتوبوس رانی و حمل ونقل شرایط خیلی بهتری داشت و همچنین آلودگی هوا نبود.

می گوید که ما نود و شش درصد هستیم و شما چهار درصد. واقعا محل تاسف است که ما امروز با افرادی مواجه هستیم که برای گرفتن رای مردم دروغ می گویند ... )

مسائلی و موضوعات پشت پرده ای که بعدا توسط اعضای شورای شهر تهران و نیز دکتر نجفی بیان شد نشان داد که کار شهری مانند تهران و مسائل آن از حرف گذشته است و بحرانی است ...

در واقع با توجه به عضویت 6 ساله نجفی در شورای شهر و احاطه ای که به موضوعات شهری داشت موید این گزاره بود که نجفی با شناخت کامل پست شهرداری را قبول کرده است .

اگر استعفای نجفی صحت داشته و جدی باشد سوال این است که آیا فردی باتجربه که فضای سیاسی و اجتماعی ایران و جناح های سیاسی را می شناسد از موانع و کار شکنی ها اطلاعی نداشته است ؟

اگر «  استعفا » همچون ملل پیشرفته و کشورهای توسعه یافته در برابر احترام به افکار عمومی جامعه اتخاذ شود عملی انسانی و شایسته تکریم است اما وقتی صحبت از مبارزه با " فساد " ، " مافیا " ، " باندهای قدرت غیرپاسخ گو " و... می شود انتظار مردم و توده ایستادگی ، شفافیت و همراه بودن با مردم و تواضع در برابر جامعه ای است که به او رای اعتماد داده ا ند .

عدم حضور نجفی در سکان وزارت آموزش و پرورش موجب شد تا این فرمان از دست " ژنرال ها " به دست " سرجوخه ها " و " گروهبان ها " بیفتد و این موجب دلسردی و ناامیدی معلمان به عنوان گروهی در جامعه بود که اکثریت شان موافق او ؛ کارنامه و عملکردش بودند .

اگر قرار است وضعیتی مانند " سازمان میراث فرهنگی " دوباره در نهادی مانند " شهرداری تهران " بازتولید شود دیگر چه نیازی به این همه تبلیغات (  Propaganda  ) و سرکار گذاشتن مردم بود ؟

نجفی قطعا به پیامدها و تبعات تصمیماتش فکر کرده است .

با یک مقایسه تطبیقی بین دو نهاد آموزش و پرورش و شهرداری می توان فهمید که هر دو وضعیت مطلوبی ندارند و در باتلاق ناکارآمدی مدیریت ، فقدان برنامه ریزی و استفاده نادرست از منابع گرفتار شده اند . نجفی به نوعی معلمان و آموزش و پرورش را رها کرده بود و آنان احساس می کردند که همچون روال سابق و دهه های گذشته از جایگاه و پتانسیل آنان استفاده ابزاری شده است و احساس غبن می کردند

تنها تفاوت آن  این است که نجفی بر خلاف شهرداری و نیز برخی اعضای شورای شهر و هم حزبی ها که زیر پایش را خالی کردند اگر در آموزش و پرورش بود می توانست از پشتییانی و تایید معلمان و کنش گران رسانه ای در برابر برنامه های  کارشناسی و درست اش برخوردار شود و دیگر مانند امروز شاید از چشم خیلی از معلمان نمی افتاد ...

جامعه  سیاست زده امروز ما بیش از هر چیزی نیازمند دو چیز است :

صداقت و عمل .

( 1 ) در پیرامون تاریخ ، احمد کسروی ، چاپ اول ، انتشارات امین ، 1377 ، ص 121