نهادهای مدنی، نهادهایی هستند، غیر دولتی و بدون وابستگی تشکیلاتی و مالی به نظام سیاسی حاکم و سازمان های دولتی. این نهادها که بیشتر شامل احزاب و انجمن ها هستند، دارای دو کارکرد نظارتی و مطالبه گری اند و بدین وسیله، نقش اساسی و به سزایی در توسعه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در یک کشور دارند.
در نظام های مردم سالار این نهادها بین نظام سیاسی و مردم قرار می گیرند و ضمن اینکه قدرت نظارتی مردم بر حاکمیت را اعمال می کنند و نهادهای حکومتی را به زیر ذره بین پاسخگویی می کشانند، نقدهای منصفانه و غیرعوامانه خود را نیز در این رصد قدرت سیاسی، با سازوکارهای صحیح، صریح و شفاف، انتقال می دهند.
در این سازوکار مدنی، از سویی همه مناسبات سیاسی و اقتصادی، شفاف می شود و فساد به حداقل ممکن می رسد و از سویی مردم با اعمال قدرت نظارتی خود به واسطه نهادهای مدنی، از جنبه روانی احساس رضایت خاطر دارند، از کاستی ها نیز مطلع می شوند و همچنین خودانگیزی برای همکاری در رفع آنها را یک وظیفه ملی قلمداد می کنند و امکان توسعه فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی نیز در پس این توسعه سیاسی به بهترین شکل، همدلانه و در قالب یک حرکت و با عزم ملی، فراهم می شود.
نهادهای مدنی علاوه بر کارکرد نظارتی و نقشی که بدان اشاره شد، کارکرد بسیار مهم دیگری نیز دارند که همان کاردکرد مطالبه گری است، آنها به گونه ای مؤثر، اعتراضات و مطالبات مردمی را کانالیزه، هدایت و طرح می کنند که خشونت در این مسیر به حداقل ممکن برسد.
نهادهای مدنی با اینکه مستقل از حاکمیت اند؛ اما از سویی کانالهای ارتباطی قوی با نخبگان سیاسی حاکم و نهادهای رسمی قدرت دارند و از سویی، سوالات، اعتراضات و مطالبات مردم را با شیوه ای درست، واقع بینانه، غیر عوامانه و عالمانه به طور علنی و رسمی در فضایی آزاد و به دور از تنش و خشونت طرح می کنند و تا گرفتن پاسخ، سوپاپ خاطر و اطمینانی برای کل جامعه اند و همچنان که امنیت خاطر به مطالبه گران و معترضان می دهند و موجب آرامش روانی جامعه می شوند، از همفکری و هم اندیشی با حاکمیت برای پاسخگویی به مطالبات نیز دریغ نمی ورزد.پ
آنچه در جامعه امروز ایران و ناآرامی های این روزها جای خالی آن به شدت احساس می شود، همین نهادهای مدنی قوی است تا قوه اطمینانی برای مردم و نظام باشد.
ای کاش حاکمیت به ضرورت حیاتی این نهادها پی ببرد و بداند حیات هر نظام سیاسی در دنیای امروز وابسته به این نهادهاست.
شبکه جامعه‌شناسی علامه
نظرات بینندگان
لطفا در صورت امکان ،نامه بنده را خطاب به وزیر آ.پ را که در همین کانال صدای معلم روشنگر منتشر گردید مطالعخ فرمایید با تشکر