مدیر کل آموزش و پرورش شهر تهران: با این که 20 سال گذشته است هنوز هم در مبانی نظری مانده ایم/ما همچنان هیچ استانداردی برای توسعه حرفه ای مدیران و معلمانمان در کار نداریم و این فاصله موجود است

با این که 20 سال گذشته است هنوز هم در مبانی نظری مانده ایم و از اقدامات مشارکت جویانه مسئولین و همین طور روش های مشارکتی که مجموعه دارند هنوز می توانیم آثاری را کمرنگ مشاهده کنیم/ آموزش و پرورش در شرایط فعلی نسبت به مشارکت تشکل های مدنی قانون مند، متعهد به چهارچوب های نظام مقید است که از آنها بهره ببرد و استفاده کنیم منتها راه و روشهایش خیلی گم است و این راه و روش ها باید طراحی شود و امید با تفاهم و توافق نسبی با مدیریت امروز در آموزش و پرورش برسد/ ما امروز از آرمان های جهانی آموزش و پرورش، نمی توانیم خودمان را آن جدا کنیم. در جزیره های جداگانه ای زندگی نمی کنیم/ انتظارات هم به شدت از آن بالا رفته و روز به روز هم افزایش پیدا می کند و البته آموزش و پرورش هم قادر به پاسخ گویی به انتظارات در زمینه های مختلف نیست/ بعضی از نظام های آموزشی همچنان در غفلت به سر می برند/ اگر معلمان در سطوح مختلف، تشکل ها در سطوح مختلف و در شکل و فرم های مختلف نسبت به موضوع تعلیم و تربیت ذهن شان درگیر باشد نسبت به آن عاطفه و احساس داشته باشند نسبت به آن بی تفاوت نباشند و این بی تفاوت نبودن سبب می شود که حداقل قلم فرسایی کنند ،حداقل انتقاد کنند و حداقل موضع فعالی بگیرند در قبال سیاست های جاری در آموزش و پرورش/ بعد از سال ها متوجه شدیم که می خواهیم کجا برویم و در کجا قرار بگیریم

به گزارش صدای معلم ؛ اولین نشست تخصصی انجمن اسلامی معلمان منطقه ۵ تهران روز دوشنبه 25 / 11 / 95 تنها مدتی کوتاه از زمان شکل گیری آن با حضور فرهنگیان فرهیخته، تعدادی از اعضای انجمن اسلامی معلمان شهر تهران ،تشکل های مدنی و صنفی و اصحاب رسانه در سالن اجتماعات دبیرستان غیر دولتی اندیشه جاوید  برگزار شد .
« عباس فراهانی سعدآبادی » رئیس انجمن اسلامی معلمان منطقه ۵ تهران گزارشی از روند اجرایی نشست و مصوبات انجمن نوپای منطقه را ارایه کرد .
ایشان در ادامه با بیان اینکه « ایجاد شبکه ارتباطی در حوزه فرهنگیان برای فعالیت های مدنی حایز اهمیت است افزود: تشکل ها باید شکل بگیرند و تقویت شوند و بدون تشکل ها ما راه به جایی نخواهیم برد مثلا ما وقتی بدون تشکل نماینده ی فرهنگی را به مجلس می فرستیم و پایش به مجلس که می رسد خانواده فرهنگی را فراموش می کند.»
در ادامه این نشست سرایانی از اعضای انجمن اسلامی معلمان منطقه 5 تهران به تشریح نظرات خود پیرامون اهمیت مشارکت در آموزش و پرورش و جایگاه تشکل های مدنی و فرهنگی در پیشبرد اهداف عالی نظام فرهنگی کشور پرداخت.
وی گفت : ما باید کاری کنیم تا معلم احساس امنیت کند ، احساس امنیت شغلی .
ما باید کاری کنیم تا بسترها فراهم شود ... تربیت یک پروسه چند وجهی است و بایستی به همه وجوه آن توجه شود. برای فقر فرهنگی چاره سازی کرد و تشکل ها می توانند در این زمینه کمک کنند.

سپس علیرضا کمره ای ، مدیر کل آموزش و پرورش شهر تهران به تشریح دیدگاه های خود در مورد موضوع پرداخت .

" در سال 74 پیرامون مشارکت مطالبی را بیان می کردم و در بحث های تربیت سیاسی به همین موارد اشاره می کردیم .

با این که 20 سال گذشته است هنوز هم در مبانی نظری مانده ایم و از اقدامات مشارکت جویانه مسئولین و همین طور روش های مشارکتی که مجموعه دارند هنوز می توانیم آثاری را کمرنگ مشاهده کنیم. حالا دلایل این هم متعدد است که پیرامون آن صحبت خواهم کرد و چون عنوان را عرض کردید و فرمودید در مورد چه صحبت کنیم من یک پیشنهاد کلی دادم اگر چه من دغدغه های متفاوتی را دارم و شما هم هزاران مساله در ذهن دارید. سوال هایی که مطرح شد و انتظارات تان را بیان کردید الا ایحال هم پاسخ می طلبد و هم اظهار نظرهایی که به شفافیت تمام و مواضع مسئولینی که شما در مورد آنها سخن می گویید که اگر من مشمول آن باشم نمی توانم خودم را درگیر این دعوا و مناقشه نکنم اما اگر هستم به آن پاسخی در خور و آن چه که می شود می دهم تا این ابهامات ذهنی هم برطرف شود .

 حداقل من مایلم در این دقایق دیدگاه های خودم را پیرامون مسائل آموزش و پرورش و موضوعات تشکل ها بیان کنم وگرنه هزار و یک مطلب را می شود در موردش صحبت کرد.

خوشبختانه ما با تشکل ها منهای انجمن که چند بار شرایط محقق شده که قبلا از آقای مصلحی عذرخواهی کرده ایم که در جمع شان حضور پیدا کنیم به دلایلی آفت خورده و یکی با جلسه تشکل ها آفت خورد که نتوانستیم توفیق حضور پیدا کنیم  ولی به هر حال خوشبختانه جلساتی که تا به الآن داشته ایم امیدواریم انشاء الله تکرار شود و این بهانه و فرصتی باشد برای این که نقش حمایتی آموزش و پرورش از فرصت موجود بیشتر آشکار بشود و حداقل بدانند که آموزش و پرورش در شرایط فعلی نسبت به مشارکت تشکل های مدنی قانون مند، متعهد به چهارچوب های نظام مقید است که از آنها بهره ببرد و استفاده کنیم منتها راه و روشهایش خیلی گم است و این راه و روش ها باید طراحی شود و امید با تفاهم و توافق نسبی با مدیریت امروز در آموزش و پرورش برسد از آن جهت که اگر وجود داشت این اتفاقات همه افتاده بود و هم مدیریت از مزایای این مشارکت سود ببرد و بهرمند شود و هم تشکل ها به آن توانمندی و قوت و توانایی هایی که می تواند از ره آورد مشارکت با مدیران مجری برسد احتمالا نایل شود.

در ارتباط با آرمان های جهانی که در اینجا نوشته شده است و رسالت های آموزش و پرورش و همین طور تشکل ها یک رابطه ای و پیوندی باید بین این دو مقوله برقرار کنم اگر نتوانستم عذرخواهی می کنم و اگر توانستم این هم توفیقی است که من در ارائه یادداشت هایم به دست آوردم.

ما امروز از آرمان های جهانی آموزش و پرورش، نمی توانیم خودمان را آن جدا کنیم. در جزیره های جداگانه ای زندگی نمی کنیم. سرعت تحولات ، تغییراتی که در جهان به وقوع می پیوندد، همه چیز را تغییر داده از جمله در آموزش و پرورش .

ما بحثی را  داریم تحت عنوان تحول مفاهیم. بسیاری از مفاهیم که در گذشته وجود داشته امروز دیگر به آن معنا به کار نمی رود. شما مفهوم امنیت را در گذشته در قالب یک دیوار، یک برج و بارو، یک سیم  و حصار می دیدید اما امروز امنیت مفهومی وسیع تر و فراتر از اینها پیدا کرده است. امروز در خانه هایتان هم احساس امنیت نمی کنید ، از شبکه مجازی هم احساس امنیت نمی کنید ، در محیط های انسانی هم احساس امنیت نمی کنید. امنیت مقوله ای اجتماعی است. امنیت مقوله ای سیاسی، امنیت در حوزه فرهنگی، در حوزه نظامی یعنی با مفاهیم جدید، تصاویر جدیدی از امنیت پیدا شده که کل آن مفهوم را متحول کرده است . حالا این که این تحول به مصداق مربوط است یا به مفهوم بماند ما نمی خواهیم بحث نظری بکنیم ولی می خواهیم بگوییم خیلی چیزها عوض شده است از جمله مفهوم مدرسه هم عوض شده ، مفهوم آموزش هم عوض شده است. حالا شما در نیم قرن گذشته مصادیق آموزش را در یاد گرفتن و نوشتن و خواندن بسنده می کردید اما امروز مفهوم آموزش و پرورش اینها نیست ؛ مفهوم سواد این نیست و مفهوم مدرسه این نیست و این هم نخواهد بود. یک زمان مدرسه را به مثابه یک مکان می دانستیم هر جا که کلاسی بود و فضای محیطی شبیه این بود می گفتیم مدرسه است . در یک دوره ای مدرسه مفهومش متحول شد و به مفهوم یک سازمان درآمد. هرجا که مدیری و مدرسه ای یا ساختار اداری در آن حاکم بود، مدرسه شد و دوباره تغییر کرد و مدرسه به مثابه یک نهاد جلوه گر شد، به این معنا هر جایی که نیازی از آدمیان را برآورده می کرد و چون نهادها برای برآورده کردن نیازها به وجود می آمدند و آنها نیز نیاز به آموزش و نیاز به یادگیری را در مدرسه می جستند.

امروز در حال شدن دیگری هستیم که مفهوم مدرسه را به کلی متحول می کند و آن به معنای میدان معنایی که جریان یادگیری و یاددهی در آن اتفاق می افتد. مدرسه به معنای میدان معنایی که جریان یادگیری و یاددهی در آن اتفاق می افتد قلمداد می شود. این مفهوم اخیرا در حال جلوه گر شدن است شاید این مفهوم در آینده بیشتر خودش را بارز و نشان بدهد.

از این تعریف ممکن است جایی مدرسه باشد اما در آن یادگیری و یاددهی اتفاق نیفتد و برعکس در یک جای دیگر از نظر فیزیکی و مکانی نام مدرسه را نداشته باشد اما یاددهی و یادگیری در آن به معنای واقعی اتفاق بیفتد. به همین دلیل است که گاهی اوقات ما سعی می کنیم وقتی در مظان اتهام قرار می گیریم که این مدارس چه کار می کنند نظام آموزشی چه کار می کند این معلم کیست که بتواند این اخلاق و رفتار را درس بدهد  ؛ می گوییم ما که تنها نیستیم . تمام محیط دارد جریان یاددهی و یادگیری را و جریان تربیت را کنترل و نظارت می کند و آن میدان معنایی شکل گرفته و فقط یک عنصر در جریان یادگیری قرار گرفته یک کانال برای یادگیری است یک کانال که محیط رسمی تعلیم و تربیت است البته شاید بشود گفت که نگویید بی بدیل و بی جایگزین اما همچنان نقش سنتی را دارد و نقش خودش را باید ایفا کند . انتظارات هم به شدت از آن بالا رفته و روز به روز هم افزایش پیدا می کند و البته آموزش و پرورش هم قادر به پاسخ گویی به انتظارات در زمینه های مختلف نیست. نه آموزش و پرورش کشور ما کلا نظام های آموزشی در مقابل این سرعت تحولات آموزشی و سرعت تغییرات اجتماعی هم غافل گیر شدند و هم مستاصل بودند منتها در بعضی از حوزه ها بعضی از کشورها متوجه این امر شده اند و به سرعت تغییرات در نظام آموزشی خود را شروع کرده اند.

استانداردهای آموزشی و رتبه های آموزشی را در دستور کار خود قرار داده اند و به سمت مدیریت آموزشگاهی توجه ویژه ای کرده اند. موضوع توسعه حرفه ای معلمان و مدیرانی که به آنها این امکان را می دهد در هر شرایطی قادر باشند جامعه و مجموعه را به سمت تربیت و آموزش لازم ارائه بدهند آن را در دستور کار خودشان آورده اند ولی بعضی از نظام های آموزشی همچنان در غفلت به سر می برند.

یک زمانی که کتاب "ملتی در آستانه شکست" نوشته شد در آمریکا نظام سیاسی آمریکا را به این فکر فرو برد که باید کاری کند و بعد آنها تغییر و تحول در نظام آموزشی را آغاز کردند. بسیاری از کشورها امروز برای مدیریت آموزشی الگوهایی را دارند که مبتنی بر استانداردهای مورد انتظار هر ایالت و هر استان است که توسعه حرفه ای را در رابطه با مدیران شان اعمال می کنند و ما همچنان هیچ استانداردی برای توسعه حرفه ای برای مدیران و معلمانمان در کار نداریم و این فاصله موجود است و همچنان هم وجود دارد.

شرایط خاصی را برای نظام آموزشی و کارآمدی ما، انتظارات از نظام آموزشی، ضعف و ناتوانی در پاسخگویی به نیازها به وجود آورده و این مشکلاتی که در سیستم جامعه ما وجود دارد و با موضوع آموزش و پرورش مرتبط می شود، آموزش و پرورش نمی تواند در رابطه با آنها خوب عمل کند. این مربوط به امروز و این دهه و چند سال اخیر و این دولت و آن دولت هم نیست باید جست و جو کرد و آن از مقولاتی است که باید در یک زمان مناسبی به آن بپردازیم . من می خواهم امروز به رسالت آموزش و پرورش در جهان اشاره کنم و بعد هم با رسالت انجمن اسلامی معلمان که یکی از تشکل های قدیمی و ریشه دار هم بوده که البته نمی توانیم این را کتمان کنیم و چون در جمع تشکل های دیگر هم صحبت می کنم نباید متهم به نفاق شوم که در آنجا یک حرف را زده ام و در اینجا حرف دیگری را بزنم. قدمت این ها را نمی شود کتمان کرد و افراد اصیل و  جریان های نابی هم با آنها بوده اند و نیروهای خوبی که در آموزش و پرورش داشتند و مواضع خوبی که توانستند آشکار کنند و کمکی که در جریان تعلیم و تربیت می گذارند را نمی توان پنهان کرد اما معتقدیم همه تشکل ها امروز فرصتی برای نظام آموزشی هستند اگر چه نوپا باشند و دارای ایده ها و عقاید نوگرایانه و اصلاح طلبانه و تحول خواهانه .

 اینها به عنوان یک فرصت برای آموزش و پرورش تلقی می شوند. در مورد ساز و کارها من هم به اندازه شما ابهام دارم که چگونه می شود این کار را انجام داد . واقعا کار ویژه ای برای این صورت نگرفته و همان مشارکت ها و روش های سنتی برای مشارکت همچنان در ذهن ما وجود دارد. وقتی شما از مشارکت صحبت می کنید احتمالا در ذهن دارید که مشاور مدیر کل بشود مشاور وزیر. در جلسات هم فکری شرکت کنید، هم فکری های کاملا سنتی. در حالی که مشارکت در همین تعاریف نطری مفهومی خاص تر دارد هر نوع درگیری فکری و عاطفی افراد مشارکت کننده در موضوع مشارکت ، مشارکت تلقی می شود ، هر نوع درگیری فکری و عاطفی. اگر معلمان در سطوح مختلف، تشکل ها در سطوح مختلف و در شکل و فرم های مختلف نسبت به موضوع تعلیم و تربیت ذهن شان درگیر باشد نسبت به آن عاطفه و احساس داشته باشند نسبت به آن بی تفاوت نباشند و این بی تفاوت نبودن سبب می شود که حداقل قلم فرسایی کنند ،حداقل انتقاد کنند و حداقل موضع فعالی بگیرند در قبال سیاست های جاری در آموزش و پرورش .

این ها را مصداق بارزی از مشارکت تلقی می کنیم. مشارکت با مدیریت برای تصویب سازی داشته باشد سطحی بالاتر و آشکارتر از مشارکت یک جایی ممکن در نظام آموزشی در جریان اجرایی کردن بعضی از فعالیت ها کاری را انجام بدهد این را هم مشارکت تلقی می کنیم یعنی ما مفهوم مشارکت را خیلی باز می دانیم اگر در این مفهومی که عرض کردم به کار ببریم و البته آگاهانه بودن ، داوطلبانه بودن و نتایج سودمندی که به دست خواهد داد .

 کاملا اعتقاد داریم به همین دلیل هم می گوییم باید مشارکت صورت بگیرد. آموزش و پرورش در دنیا به دنبال فراتر از این که در چه مرز جغرافیایی و نژادی قرار بگیرد و به دنبال پایدار ساختن تفاهم، صلح و امنیت و برابری فرصت ها، استقرار حقوق و عدالت اجتماعی و گسترش مرزهای دانش و معرفت و پیشبرد بشر به سوی کمالات انسانی است. این یک رسالت اصلی برای آموزش و پرورش دنیا و نظام تعلیم و تربیت رسمی کشورها قلمداد می شود ؛ اگر آموزش و پرورش حق باشد در آن صورت خیلی چیزها عوض می شود چون می دانید ما تاکنون همچنان برداشت امتیاز از آموزش و پرورش را داریم. در کشورهای ما که تعلیم دیدن و قرار گرفتن در موقعیت آموزشی در روال سنتی اش عنوان یک امتیاز تلقی می شده که برای خواص بوده تا همین چند صد سال اخیر همچنان ما آموزش را یک امتیاز تلقی می کنیم در حالی که اگر آموزش یک حق تلقی شود، تفسیرهای دیگری را به دست خواهد داد و پیامدهای دیگری را به وجود خواهد آورد. اگر یک حق تلقی شود دیگر غربال کردن در جریان آزمون برای تمایز دانش آموزان مفهومی ندارد چون در یک جایی حقی دارد غصب می شود حقی گرفته می شود همین یک مقوله را شما در ذهن تعمیم بدهید به موضوعات دیگر.

بنابراین آموزش و پرورش امروز همچنان متاثر از برداشت سنتی و رویکرد تاریخی ما یک امتیاز تلقی می شود .

گاهی تقسیم بندی ها و دسته بندی هایی از این دست را ما مشاهده می کنیم. در ماموریت ملی هم آموزش و پرورش تکلیف روشنی دارد. معمولا آموزش و پرورش تکیه بر آرمان های ملی دارد . هیچ نظام سیاسی انتظار ندارد که نظام آموزش اش در جریان تربیت بچه ها و فرزندانش کاری را انجام بدهد که خلاف سیاست های اصیل و تعریف شده او و آرمان ها ومنافع آن جامعه باشد. حتی یک مورد هم شما سراغ ندارید و نمی توانید بیان کنید البته گاهی نظام های آموزشی این گونه عمل می کنند مثلا هنگامی که رویه های دموکراتیک را در پیش نمی گیرند اما صحبت از مباحث دموکراتیک می کنند عملا در جریانی مخالف آرمان ها و خواسته هایشان حرکت می کنند. ممکن است ناخواسته چنین رخدادی اتفاق بیفتد اما هیچ نظام آموزشی نیست که شهروندان و متربیانش تلاش نکنند و نسبت به خود خوشبین بار بیاورد بنابراین از معلم و از کلاس و درس و مدرسه انتظار همین است که نسبت به آرمان های نظام اجتماعی که آرمان جمعی و اهداف جمعی نسبت به نظام سیاسی خودش خوش بینی ایجاد کند و بتواند از ره آورد این خوش بینی سرمایه اجتماعی و اعتمادی فراگیر را به وجود آورد و در جهت تحقق آن آرمان ها بکوشد. در هر صورت آرمان های ملی خاستگاه اهداف وسیاست های آموزش و پرورش در سطح ملی یا سطح جهانی است که اشاره کردم. این ها عمدتا در قوانین و مقررات جلوه گر می شود . امروز البته این آرمان ها روشن و واضح هستند و این سیاست ها گاهی مبهمند و گاهی نیاز به تفسیر دارند. در هر صورت ما می توانیم با تکیه بر این اهداف و سیاست های ملی برآمده از آرمان های جمعی برنامه ریزی هایی را داشته باشیم که بتواند این آرمان ها را محقق کند.

در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی که امروز ما در قالب سند تحول به آن نگاه می کنیم ممکن است نظری در زمینه سند تحول وجود داشته باشد، ممکن است انتقاداتی نسبت به مفاهیم و مضامین آن وجود داشته باشد. بعضی انتقادها را آرمان گرایی تلقی کند و غیر قابل اجرا و بعضی دفاع کنند که این افق کار را مشخص کرده است. در سال 1404 آرمان ها قدری باید آرمان گرایانه باشند . پیش فرض بگذاریم که روزی سند ملی را تحت عنوان سند تحول نداشتیم مفهومش این بود که نمی دانستیم به کجا می خواهیم برویم مانند سند چشم اندازی که در کل کشور در افق سال 1404 تعریف شد. خدا رحمت کند آقای عظیمی را و کسانی که در طراحی این سند نقش داشتند و بعد که این اتفاقات افتاد گفتیم خوشبختانه بعد از سال ها متوجه شدیم که می خواهیم کجا برویم و در کجا قرار بگیریم. این را باید به عنوان یک امر مبارک تلقی کنیم که سند تحولی وجود دارد که تکلیف ما را روشن کرده و افق و چشم انداز حرکت ما را معین کرده و نظام سیاسی باید چنین آرمانی را تجسم کند و برای حرکت در مسیر آن تلاش کند حال این که این اتفاق می افتد یا نمی افتد بحث دیگری است. در آن مسیر هستیم یا نیستیم و موانع چیست بحث دیگری است که در جای دیگر قابل بررسی است. در همین سند، آموزش و پرورش نهادی اجتماعی ، فرهنگی و سازمان یافته تلقی می شود که به عنوان مهمترین عامل انتقال، بسط و اعتلای فرهنگ در جامعه اسلامی است. همین دغدغه ای که شما دارید، همین دغدغه ای که انجمن اسلامی معلمان در اساس نامه اش عنوان کرده و هدف اصلی اش می باشد و قرار است به این راه کارها عمل کند .

. البته در آنجا مسائل مختلفی مطرح شده است. در مورد تعلیم و تربیت رسمی و عمومی صحبت می کنم .نه از دانشگاه و نه از نهادهای موثر در جریان تعلیم و تربیت نه در صدا و سیما نه محیط دوستان و خانواده و مطبوعات و سایر عواملی که در تعلیم و تربیت اثر دارند فقط مدرسه و نظام آموزشی مد نظرم است. فرآیندی است تعالی جویانه ،تعاملی، تدریجی، یکپارچه و مبتنی بر نظام معیار اسلامی به منظور هدایت افراد در جهت شکل گیری جامعه سالم.

ادامه دارد