بسته بودن مدارس پیامدهای بسیار ناگواری دارد که یکی از آنها بحث تغییر سلامت روح و روان است

صدای معلم:

برخی مدیران و معلمان در انتقاد از عملکرد وزارت آموزش و پرورش در مورد بازگشایی مدارس می گویند که به خاطر بی برنامگی این وزارتخانه غافلگیر شده اند .

رویه وزارت آموزش و پرورش یک سیر منطقی را طی نکرده است .

نخست بی برنامگی ، بعد همه چیز را در شبکه شاد خلاصه کردند ، بعد بازگشایی مدارس و اعلام ناگهانی آن و دست آخر اعلام اختیاری بودن حضور دانش آموزان در مدرسه .

نظر شما چیست ؟

حکیم زاده:

من هم خیلی خوشحال هستم که این فرصت فراهم شد تا با رسانه پر مخاطب صدای معلم گفت و گو کنم.

چند نکته در سوال شما مطرح شد که سعی می کنم به تفکیک به آنها پاسخ بدهم.

ما در یک شرایطی قرار داریم که از ویژگی های این شرایط غیر قابل پیش بینی بودن ، غیر معین بودن امور و عدم قطعیت در بسیاری از فاکتورهای تاثیر گذار در شرایط است. در چنین شرایطی این به عنوان یک امر کلی و کلان و فقط هم ما درگیر آن نیستیم ؛ فقط در کشور ما نیست و در تمام دنیا همین طور هست. این انتظار که کلا تصمیم ها به شکل قطعی ، غیر قابل تغییر و با پیش بینی ها انجام شوند از نظر من منطقش اشکال دارد. ما نمی توانیم در یک شرایط غیر مشخص و غیر قابل پیش بینی که در سطح جهان چه در حوزه متخصصان علم پزشکی چه در تخصص های دیگر توقع برنامه ریزی طولانی مدت داشته باشیم و آن را تغییر داد پس بگوییم همه امور همین گونه باشد و یک برنامه ریزی خیلی دقیق باشد.

من فکر می کنم بعضی از انتظارات که شکل می گیرند به این دلیل است که ما به این مسئله منطقی نگاه نمی کنیم.

 به عنوان مثال انگلستان برنامه ریزی هایی کرده بود . دیروز نخست وزیر آنجا داشت در پارلمان صحبت می کرد ما یک پیش بینی هایی کرده بودیم اما روند امور به گونه ای است که اگر بخواهیم تغییراتی ایجاد نکنیم ممکن است روزانه تا پنجاه هزار نفر به کرونا ابتلا داشته باشیم پس خاص جامعه ما نیست و همه دنیا از این تغییرات ناگهانی متاثر شده اند .

شما گزارشات بهداشت جهانی را نگاه کنید در خصوص مسائل بهداشتی . ابتدا اعلام کردند که هر کسی که سالم است نیاز به زدن ماسک ندارد بعد اعلام کردند که ماسک حتما باید باشد. یک مدت اعلام کردند که دستکش ضروری است ولی بعد گفتند که زدن دستکش باعث آلودگی می شود.

 به نظر من این یک دلیل است که بر می گردد به شرایط و عدم توجه به مسئله.

در مورد بحث بی برنامگی ما ؛ من فکر می کنم تمام طول تابستان روی برنامه بازگشایی کار کردیم. شاید می خواستیم که خیلی دقیق باشد و شرایط و تمام ابعادش که هست ببینیم که خیلی زمان زیادی برد اما دقیقا به خاطر غیر قابل پیش بینی بودن خیلی از امور ما هم درگیر این شرایط شدیم.  ما بر اساس تجاربمان به این نتیجه رسیده ایم که از این به بعد مدارس باید آخرین جایی باشند که بسته می شوند و اولین جایی باشند که باز می شوند و می بینیم که مدارس باز شده اند .

 زمانی که ما تصمیم گیری کردیم مدلی با سه شرایط مختلف تهیه کردیم شرایط سفید ، زرد و قرمز . به طور طبیعی وقتی زمان اجرا رسید مرجعی که می خواست مناطق را مشخص کند وزارت بهداشت بود که به ما بگوید که به چه شکل است.

 در جلسه مشترکی که با وزارت بهداشت داشتیم و مطرح کردیم ما این مدل بازگشایی را داریم و الآن از شما می خواهیم  بپرسیم که با چه معیارهایی این را اعلام کنیم و مثلا منطقه و یا استان اعلام کنیم ؛ گفتند ما این مبنا و طرح های این چنینی را برای مناطق قبول نداریم به خاطر این که بلافاصله ممکن است یک منطقه زردی تبدیل به قرمز شود شما که هر روز نمی توانید پروتکل ها را عوض کنید بنابراین شما یک پروتکل سخت گیرانه ای را در همه جا مثل مناطق قرمز همه جا اجرا کنید و بازگشایی بر این اساس صورت بگیرد.

این اتفاقی بود که افتاد.

 ما از قبل مدل ترکیبی را برای شرایط سخت پیش بینی کرده بودیم و مدل سفید برای شرایطی که آموزش حضوری بود. خیلی از نقاط کشور ما که ممکن است جمعیت دانش آموزی آن زیاد نباشد اما نقاط خیلی زیاد است. بچه های محروم هستند و در نقاط دور افتاده روستایی که جزء مناطق کم جمعیت هستند که مشمول مناطق سفید می شدند.

 در سال گذشته هم یکی از کارهایی که می توانستیم بکنیم که سراسری همه جا را تعطیل نکنیم.

 ما معلمی را داشتیم که در آن روستا با خود عشایر یا ایل بود و دانش آموزانش هم در آنجا بودند و ما گفتیم مدرسه تعطیل است !

در صورتی که این معلم می توانست به آنها آموزش بدهد و بعد ما متوجه شدیم و خود این معلمان شروع به آموزش دادن کردند.

منطقه زرد را کاملا توضیح دادیم. در جلسات متعدد که با مدیران کل و این مدیران با مناطق و مناطق با مدارس برگزار شده بود به مدارس گفته بودیم که ما آموزش را به سه روش اجرا می کنیم و مدرسه باید در هر شرایطی امکان داشته باشد که از یک شرایطی به یک شرایط دیگر شیفت ( تغییر ) کند. پس من معلم و من مدیر مدرسه وظیفه داشتم به معلم بگوید و اعلام نکرده بودیم که کدام مناطق زرد است اما گفته بودیم که سه روش آموزش داریم که ترکیبی برای زرد و غیرحضوری برای شرایط قرمزو حضوری برای شرایط سفید داریم .

اتفاقی که افتاد گفتیم بیایید و مدل ترکیبی را اجرا کنید. این نیست که ما از قبل این را اعلام نکرده بودیم.

 آیا ما واقعا از قبل اعلام کرده بودیم که همه مناطق ما قرمز هستند صد در صد نه.

فکر می کنم  به خاطر شتاب زمان ، شتاب مسائل و عمق بحران  که اتفاق افتاد این است که این تغییر که ما پروتکل ها در شرایط سخت را اجرا کنیم ترکیبی باشد و چرا این روش ترکیبی مرجح ماست باعث شد این تلقی غلط شکل بگیرد انگار ما بی درمان بودیم .

 ما مدل ترکیبی را گفته بودیم پس کسی نمی تواند بگوید که من نمی دانستم که مدل ترکیبی چیست.

ما باید یک زمانی این را اعلام می کردیم و نمی توانست یک هفته قبل از بازگشایی مدرسه باشد.

 باید از وزارت بهداشت می پرسیدیم الآن که می خواهیم مدارس را باز کنیم شما مدلی که برای مناطق می گویید چیست؟ نشانه های مناطق ما چیستند ؟

 شاید ما می توانستیم اطلاع رسانی خیلی بهتری داشته باشیم. زمانمان کم بود ، شاید صدا و سیما و رسانه ها می توانستند خیلی بیشتر همراه باشند چون این یک مسئله ملی بود.

اما دو سه موضوع مهم در ترجیح ما علاوه بر این نکته موثر بوده و هست و آن این است وقتی ما در مورد سلامتی صحبت می کنیم دید ما و وزارت بهداشت این بود که سلامتی یک تعریف جامعی دارد. فقط سلامت جسمانی نیست و سلامت روح و روان خیلی مهم است.

گزارشات متعددی که من در اینجا دارم یک تعداد فایل هایی را گرفتم که نشان می دهند که بسته بودن مدارس پیامدهای بسیار ناگواری دارد که یکی از آنها بحث تغییر سلامت روح و روان است و علاوه بر آن بحث ضرری که بیشتر متوجه کودکان خانواده های محروم می شود و نگرانی هایی که برای افزایش ترک تحصیل ، افزایش بازماندگی از تحصیل و... تعطیلی و بازماندگی از تحصیل اتفاق می افتد و طبیعتا وزارت بهداشت اعلام کرد که گزارشاتی نداریم که اگر مدارس باز شوند ؛ مدرسه باعث می شود که این اتفاق شیوع پیدا کند. اینها باعث شد ما بر اساس اصول علمی و بر اساس یافته هایی که سازمان بهداشت جهانی و سازمان های بین المللی هم داشتند.

 و این نکته شرایطی است که کشورهای دیگر داشتند.

 شما الآن هیچ کشوری را در دنیا پیدا نمی کنید که مدارس شان  را بازگشایی نکرده باشد.

 در انگلستان نخست وزیر شان اعلام کرد که بازگشایی مدارس یک مسئولیت اخلاقی است.

 ما بر اساس تجاربمان به این نتیجه رسیده ایم که از این به بعد مدارس باید آخرین جایی باشند که بسته می شوند و اولین جایی باشند که باز می شوند و می بینیم که مدارس باز شده اند .

 تصور من این است که در این قسمت ما باید به تجارب جهانی بیشتر توجه داشته باشیم و به اصول تربیتی باید توجه داشته باشیم.

صدای معلم:

شما از عملکرد وزارت آموزش و پرورش دفاع می کنید و تا حدی قابل قبول است. ولی خود شخص شما و سایر مسئولین در اموزش و پرورش تا قبل از بازگشایی مدارس و این مصوبه ای که اخیرا شورای عالی آموزش و پرورش در تقسیم بندی مناطق داشتند اما شما در آن مقطع همه چیز را به شبکه شاد احاله می دادید !

حکیم زاده:

ما چه زمانی شبکه شاد را به همه چیز احاله می دادیم ؟

 ما در چند سال گذشته این کار را نکردیم. ما آموزش تلویزیونی داشتیم و آموزش حضوری داشتیم در مناطق محروم و شبکه شاد را هم داشتیم .

صدای معلم:

منظوراین است که شما الآن دارید به تجربیات جهانی استناد می کنید.

مشخصا این استناد به تجربیات جهانی از ابتدای سیر تطور این مسئله نمودی در گفتمان شما و مسئولان وزارت آموزش و پرورش نداشت . وزارت بهداشت اعلام کرد که گزارشاتی نداریم که اگر مدارس باز شوند ؛ مدرسه باعث می شود که این اتفاق شیوع پیدا کند.

آن زمان شما می گفتید شبکه شاد فقط برای ما رسمیت دارد و باید همه کارشان را در این جا انجام بدهند و آن زمان بحثی از سلامت روان ، ضرورت آموزش حضوری و... اصلا مطالبی مطرح نمی کردید.

 الآن شما در این دو سه هفته آموزش حضوری را مطرح کردید .

در گفتمان وزارت آموزش و پرورش ، آموزش حضوری اصلا پر رنگ نبود. و این پر رنگ نبودن آموزش حضوری در گفتمان آموزش و پرورش  در طول چند ماهه اخیر و اعلام ناگهانی این باعث شد تا این وضعیت پیچیده و بلاتکلیف شکل بگیرد .

 ما معلمی را داشتیم که در آن روستا با خود عشایر یا ایل بود و دانش آموزانش هم در آنجا بودند و ما گفتیم مدرسه تعطیل است !

حکیم زاده:

نه قبول ندارم. وقتی می گوییم تجربه جهانی به این معناست که ما باهم با کرونا مواجه شدیم. این گونه نبود که بعضی کشورها تجربه اش را داشته باشند ما به آنها استناد بکنیم یا نکنیم ، ما همه با هم تجربه کردیم.

 جالب است وقتی تجربیات جهانی را در " مواجهه " مرور می کنید ؛ آن ها همین مشکلات و چالش های ما را داشتند و عملکرد ما نسبت به خیلی از کشورها واقعا قابل دفاع است با توجه به این که واکنشی که ما نشان دادیم چند ویژگی داشت.

یک سرعت عمل ما. ما در کوتاه ترین زمان ممکن و پس از  تعطیلی مدارس شبکه تلویزیونی را راه اندازی کردیم و معلمان در آنجا شروع به تدریس کردند. در یک فاصله ای تلاش کردیم که یک پلتفرم و  بسته ای را فراهم کنیم که بتواند بحث های آموزشی را از طریق فضای مجازی پیگیری کند.

به تولید در رسانه ها پرداختیم. یک دستورالعمل خاص در اسفند ماه فرستادیم به تداوم آموزش در مناطق محروم آنهایی که به تلویزیون و اینترنت دسترسی ندارند که این دستور العمل در کنار آن دستورالعمل کلی بود که فرستاده بودیم. واکنشی که وزارت آموزش و پرورش داشت اولا همه جوانب را دید ، به بسترهای متفاوت توجه کرد و در کوتاه ترین زمان ممکن توانستیم جریان را زنده نگه داریم و آسیب هایش را به حداقل برساند و اما این که می گویید به آموزش حضوری تاکید نداشتید این را رد می کنم.

در سخنرانی هایی که وزیر داشتند و هم خود من که در وبینارها و محافل علمی شرکت کردم که یکی از آن ها در پژوهشگاه مطالعات علوم انسانی برگزار شد...

صدای معلم:

منظور من در رسانه ها مانند تلویزیون ، صدا و سیما.

حکیم زاده:

من این جمله را زیاد شنیدم که هیچ چیزی جای آموزش حضوری را نمی گیرد.

ادامه دارد

مصاحبه گر : علی پورسلیمان

پیاده سازی و ویرایش : زهرا قاسم پور دیزجی