طرح «تعطیلی زمستانی مدارس» اول مهر سال ۹۵ کلید خورد. طرحی ابتکاری که خانم ابتکار رئیس وقت سازمان حفاظت از محیط زیست برای کاهش فشار آلودگی دی‌ماه در کلانشهرها ارائه کرد. طرحی که با هدف توزیع تعطیلات مدارس و به دنبال آن، توزیع بار ترافیکی در کلانشهرها و کاهش آلودگی هوا عنوان شد، اما به دلیل اشکال‌های فراوانی که بر آن وارد شد به ثمر ننشست. اشکال‌های متعدد که از ناراحتی وزارتخانه آموزش و پرورش برای دخالت سازمان محیط زیست در کارهای مدارس گرفته تا کلی نگری و پیچیدن نسخه کلانشهرها برای تمام کشور و از همه مهم‌تر بی‌اطلاعی مسئولان آموزش و پرورش از آن حکایت داشت.
البته آن طور که شواهد نشان می‌دهد این طرح پیش از این و در زمان وزارت محمدعلی نجفی هم اجرا می‌شده، اما نه با این نام. زمانی که نظام آموزشی در دوره دبیرستان به شکل ترمی-واحدی اجرا میشد، دانش‌آموزان هم مانند دانشجویان هر نیم سال، تعدادی واحد را گذرانده و در بین دو ترم نیز تعطیلاتی داشتند. پایان ترم اول هر نیم سال که همزمان با زمستان میشد، به نوعی طرح زمستانی تعطیلی مدارس محسوب میشد، اما پس از زمانی اندک و با اجرای نظام سالی-واحدی خود به خود حذف و به تاریخ سپرده شد. پیشنهاد سازمان محیط زیست هم تنها چند ماه کوتاه اذهان را درگیر و بعد هم به جرگه طرح‌های خاموش پیوست، اما توصیه دی ماه سال گذشته علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مبنی بر کمکِ طرح تعطیلی مدارس در زمستان به توسعه و رونق گردشگری کشور سبب شد وزارتخانه آموزش و پرورش نیز برای شیرین شدن کام دانش‌آموزان و تعطیلی زمستانه حداقل ۱۵ روزه شروع به رایزنی کند.
اما و اگرهای طرح زمستانی تعطیلی مدارس
شنبه همین هفته بود که سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش از توافقات انجام شده با سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و نیز سایر سازمان‌های مرتبط برای اجرایی کردن تعطیلات زمستانی مدارس خبر داد. او توضیح داد: در صورتی که در زمستان دو هفته تعطیلات در نظر گرفته شود، باید مدارس یک هفته زودتر شروع شوند. همچنین پایان مدارس نیز با یک هفته تأخیر همراه است و دانش‌آموزان باید در هفته نخست خرداد در کلاس‌های درس حاضر شوند که این موضوع به قانون و موافقت مجلس با تغییر شروع و پایان سال تحصیلی نیاز دارد.
البته انگار آقای وزیر برای دانش‌آموزانی که در مناطق گرمسیر زندگی می‌کنند و به خاطر گرم بودن هوا و کمبود لوازم سرمایشی در آن مناطق، امکان حضور در کلاس آن هم در گرمای خردادماه را ندارند، فکری نکرده بود؛ زیرا در پاسخ به چگونگی حل مشکل آنان گفت: در صورتی که تعطیلی دو هفته در زمستان مدنظر باشد، چاره‌ای جز ادامه مدارس در خرداد ماه وجود ندارد.
تعطیلات سودمند زمستانی
طرحی که هنوز تا تصویب و اجرا فاصله زیادی دارد و برای رسیدن به آن باید نظر موافق بهارستان‌نشین‌ها و شورای عالی آموزش و پرورش را به خود جلب کند، در جامعه موافقان و مخالفان بسیاری دارد.
محمدابراهیم محمدی، مشاور معاون پژوهشی وزیر آموزش و پرورش که از موافقان اجرای این طرح زمستانه است، از مزایای اجرای آن برایمان می‌گوید. به باور او علاوه بر رونق گردشگری و کمک به حل مشکل وارونگی و آلایندگی هوا در صورت اجرای این طرح، فرصت بسیار خوبی برای دستگاه‌های تعلیم و تربیت و نیز مجال تنفسی برای دانش‌آموزان ایجاد خواهد شد که با توان‌افزایی و تجدید قوا ادامه درس‌ها را پیگیرند. ۹ ماه آموزش مداوم و یکسره، خستگی و مشکلاتی برای دانش‌آموز و معلم به همراه دارد و این تعطیلات کوتاه از نظر بحث آموزشی نه تنها آسیب‌زا نیست حتی کمک کننده هم می‌تواند باشد.
این کارشناس آموزش در ادامه به تعطیلات طولانی مدت سه ماه تابستان هم اشاره می‌کند و می‌گوید: به طور واقع‌بینانه به دلیل تعطیلات خردادماه و امتحانات، چهار ماه تعطیلات تابستانی داریم. زمانی طولانی که بلاتکلیفی و تعطیلی بی‌هدف در آن گسست آموزشی ایجاد کرده و فراگیری را به خاطر فاصله ایجاد شده، سخت می‌کند. آن هم در شرایطی که ۹۰درصد دانش‌آموزان خارج از چتر فراغت هستند و برای این زمان طولانی برنامه‌ای ندارند. کم شدن حداقل دو هفته از این تعطیلات برای دانش‌آموز، معلم و نظام تعلیم و تربیت سودمند و کمک کننده است.
نباید عجولانه تصمیم گرفت
این سخنان موافق از این طرح در حالی است که ضیاء‌الله اعزازی ملکی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس تصویب چنین طرحی را منوط به بررسی بیشتر دانسته و می‌گوید: بسیار بعید به نظر می‌رسد که مجلس و کمیسیون آموزش با طرح جدیدی در این زمینه موافقت کند؛ زیرا برای اجرایی شدن این طرح باید ابتدا مسائل و موارد مختلف در آموزش و پرورش مورد بررسی قرار گیرد. در حالی که هنوز جامعه و خانواده‌ها آمادگی روبه رو شدن با این تغییرات را نداشته و برای آن فرهنگ‌سازی نشده است. ضمن اینکه محتوای آموزشی، برنامه‌ها و کتاب‌های آموزشی را نمی‌توان با طرح تعطیلی مدارس همخوان کرد؛ زیرا تمام موارد بر اساس زمان‌بندی مشخصی برنامه‌ریزی می‌شود.
به گفته او هر چند که ممکن است این طرح برکاتی در سایر حوزه‌ها داشته باشد، اما برای سیستم آموزشی کشور باید روی بُعد آموزشی آن بررسی کارشناسی صورت گیرد و در این زمینه نباید عجولانه تصمیم گرفت.
نگاه تجاری به طرح تعطیلات زمستانی ممنوع
علی پورسلیمان، کارشناس آموزش نیز که از منتقدان اجرایی شدن این طرح است، می‌گوید اشتباه مسئولان و کارشناسان تصمیم‌گیر در این است که شرایط اقلیمی کشور را در تصمیمات خود لحاظ نمی‌کنند. آن‌ها باید بدانند که در کشوری با اقلیم‌های متفاوت زندگی می‌کنیم و نمی‌توانیم قانونی این چنینی را به صورت واحد برای تمامی استان‌ها تصویب کنیم.
ضمن اینکه هدف اصلی این طرح کاهش آلودگی هوای تهران و سایر کلانشهرهاست، اما آلودگی شهری مانند تهران موعد مشخصی ندارد و برای آن نمی‌توان تقویمی خاص را مشخص کرد و از آن خواست تا فقط در بازه زمانی دو هفته‌ای تعطیلات زمستانی اتفاق بیفتد.
این کارشناس فرهنگی تأکید می‌کند که نسبت به این طرح نگاهی تجاری و سودآور وجود دارد. دو سازمان میراث فرهنگی و محیط زیست که از طراحان اصلی این طرح محسوب می‌شوند، هیچ نگاه کارشناسی و آموزشی نسبت به مسائل تعلیم و تربیت ندارند.
سازمان میراث فرهنگی به فکر رونق گردشگری در زمستان و حل بخشی از مشکلات این صنعت است و سازمان محیط زیست هم به این طرح به چشم ناجی هوا نگاه می‌کند. در صورتی که نیاز است برای حل بحران آلودگی هوا نگاهی عمیق‌تر و وسیع‌تر وجود داشته باشد. بهتر این است که سازمان متولی هوای پاک، به جای اینکه حل این مشکل را در آموزش و پرورش ببیند به دنبال منابع آلاینده هوا بوده و با کمک شورای شهر و شهرداری برای کاستن از آن چاره‌اندیشی کند.
تعطیلی مدارس چاره کار نیست
در سال‌های گذشته بحث‌های بسیاری در این رابطه مطرح شد؛ در سال گذشته نیز این موضوع در قالب طرح هوای پاک در کمیسیون کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت؛ در این طرح، بندی با عنوان تعطیلی مدارس در نظر گرفته شده بود، اما با آن مخالفت شد.
پیشتر از این، طرحی با مضمون تعطیلی زمستانی مدارس در مجلس عنوان شده و البته با آن مخالفت شده بود. همین سال گذشته بود که طرح هوای پاک در کمیسیون کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت که یکی از بندهای آن به همین تعطیلی مدارس اشاره داشت که مورد موافقت نماینده‌های مردم قرار نگرفت.
فرهاد فلاحتی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز که از منتقدان این طرح است، می‌گوید: دستکاری در تقویم مدارس به دلیل اینکه زندگی دانش‌آموزان، فرهنگیان و خانواده‌های آنان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، نباید انجام شود، مگر اینکه این طرح پشتوانه منطقی و علمی داشته باشد که در حال حاضر این طور به نظر نمی‌رسد.
او اضافه می‌کند: مشکل اصلی حل بحران آلودگی هواست، اما نباید بارِ ضعف مدیریتی دستگاه‌های دیگر را آموزش و پرورش به دوش بگیرد، هر چند که در حال حاضر هم آموزش و پرورش آن را متحمل می‌شود. کُندکاری دستگاه‌های عریض و طویل و کلانی که وظیفه مستقیم در کنترل آلودگی هوا دارند، فراموش شده و آموزش و پرورش مجبور به تعطیلی مدارس یا تغییر ساعت کلاس در طول سال تحصیلی می‌شود. ورود به این قضیه منطقی نیست و آموزش و پرورش باید جدی‌تر مقاومت کرده و تحت فشار دستگاه‌های دیگر قرار نگیرد. تعطیلی مدارس چاره کار نیست.
نظرات بینندگان
حداقل دست به تاریخ ها نزنید و یک هفته هم زمستان تعطیل کنید ببینیم چه اتفاقی می افته!