از سکوت تا اعتراض

 هفته معلم 94 در حالی فرا می رسد که آرام آرام به سال دوم استقرار دولت تدبیر و امید می رسیم .

دولت روحانی در ابتدای کار با توجه به شناختی که از جامعه فرهنگیان و معلمان و مطالبات آنان و نیز ذهنیت فرهنگیان نسبت به چهره علمی و مدیریتی دکتر نجفی داشت ، ایشان را جهت اخذ رای اعتماد به مجلس معرفی کرد .

البته با انتظاری که از ترکیب مجلس می رفت خیلی هم دور از انتظار نبود که دکتر نجفی موفق به ورود به هیات دولت نشود .

دکتر فانی چهره ای بود که سابقه طولانی درمدیریت های گوناگون و سطوح مختلف آن داشت  و تجارب ایشان  همراه با پایین بودن دوز سیاسی وزنه ای بود که دولت روحانی را به معرفی ایشان به مجلس ترغیب نمود .

فانی در ابتدای کار و به ویژه در زمان سرپرستی وعده های فراوانی داد .

نگاهی به برخی اقدامات و نیز برنامه ها می تواند ما را  در تحلیل وضعیت موجود و نیز برون رفت احتمالی  از آن یاری دهد .

داستان مطالبات

وعده مهم فانی تشکیل « معاونت اقتصادی » بود که به گفته او با مخالفت سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور  روبه رو شده است . استدلال سازمان مدیریت این است که این امر با کوچک سازی ساختار اداری و یا دولتی هماهنگی ندارد .

تشکیل این معاونت می توانست در مدیریت منابع اقتصادی و حتی خلق منابع جدید جهت تحصیل  درآمد نقش مهمی داشته باشد ، همچنین نظمی به تحصیل و فرآیند مصرف منابع مالی به آموزش و پرورش بدهد .

هر چند به نظر می رسد فانی تلاش و یا سماجت ویژه ای جهت این امر نداشته و حتی نامه ای در این مورد به سازمان مدیریت ننوشته است .

از دیگر مسائل مهم و پر چالش در این زمینه  می توان به بحث افزایش ضریب فوق العاده شغل مطابق ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری اشاره نمود .

تا پیش از اعتراض جمعی از فرهنگیان به دیوان عدالت اداری در مورد ضرایب اعمال شده ، این ضریب برای اکثر فرهنگیان 800 محاسبه می گردید اما در احکام جدید ، این ضرایب به حدود 1300 ارتقاء یافت .

در واقع ، فوق العاده شغل معلمان با یک افزایش تقریبا 60 درصدی مواجه گردید و این  امری قابل توجه بود ، هر چند فرهنگیان و معلمان اعتقاد دارند که ضرایب مربوطه  هنوز مطابق قانون اعمال نمی گردند .

از دیگر مسائل مورد توجه و پرچالش ، بحث رتبه بندی معلمان است .

مطابق سند تحول بنیادین ، این بند باید برای معلمان اجراء شود .

مسئولان وزارت آموزش و پرورش در ابتدا سعی می کردند که آن را « نسخه ای تمام عیار » برای حل مشکلات معیشتی معلمان معرفی کنند اما مرور زمان و نیز مبهم بودن برخی نکات موجب شده است که این وضعیت کم رنگ شود .

اصولا رتبه بندی جهت تعیین صلاحیت های حرفه ای و نیز طبقه بندی آنان بر اساس شایستگی های شغلی است و گره زدن این طرح با حکایت تاریخی معیشت و اقتصاد معلمان امری شتاب زده و حتی غیر علمی بود .

مهم ترین ایرادی که به این طرح وارد است این است که هنوز به درستی مشخص نیست که اجرای رتبه بندی معلمان در آموزش و پرورش بر عهده کدام بخش و یا مدیریت است ضمن آن که شاخص های نمره گذاری و یا رتبه بندی هنوز شفاف نشده و منابع مالی پشتیبان این نظام طبقه بندی مشخص نیست  .

بر اساس تجارب سایرین و نیز اصول علمی پذیرفته شده در علم مدیریت آموزشی ، این امر باید توسط " سازمان نظام معلمی " صورتگیرد . نهادی که در نسخه نهایی سند تحول بنیادین توسط وزرای وقت آموزش و پرورش حذف شد .

مهم ترین موضوع ، فرآیند اجرا و نظارت است که متاسفانه در این بخش کاستی ها و کمبودهای فراوانی وجود دارد و به نظر می رسد که فقدان چنین نهادی در آموزش و پرورش موفقیت این طرح را با پرسش  مواجه خواهد نمود .

نکته مهم دیگر آن است که برخی از مواد  و بندها در قانون مدیریت خدمات کشوری  مانند ماده 68 برای معلمان اصولا اجراء نمی شود و بخش مهمی از اعتراضات معلمان به این مساله بر می گردد ؛ موضوعی که فرهنگیان و معلمان کشور تحت عنوان " تبعیض " از آن یاد می کنند .

در حال حاضر دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر کارمند در دولت در حال فعالیت هستند و بیش از یک میلیون معلم در وزارت آموزش و پرورش به خدمت اشتغال دارند .

پرداخت هایی همچون عیدی، پاداش،فوق العاده، حق العمل، رفاهی، کارانه، اضافه کار و بسیاری موارد دیگر که از دستگاهی به دستگاه دیگر متفاوت است.

مشخص نیست چرا وقتی در دولت ملاک پرداختی ها عملکرد ، کیفیت ارائه خدمات و رضایت ارباب رجوع ملاک عمل نیست ؛ چرا وقتی به جای همه  فقط رضایت رئیس ملاک عمل است ، این همه پرداخت متفرقه وجود دارد ؟

پرداخت هایی که گاها تا چند برابر حقوق اصلی و ثابت کارمند هم می رسند .

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران در گزارشی از درصد پایین ساعات کار مفید درکشور خبر داده است. بر اساس این گزارش ساعات کار مفید کارمندان بخش دولتی از شاغلین بخش خصوصی به مراتب کمتر است.

به گزارش مهر، کار مفید در ایران سالانه ۸۰۰ ساعت است ، این در حالی است که ساعات سالانه کار مفید در کشورهای ژاپن، کره‌جنوبی و چین به ترتیب ۲۴۲۰، ۱۹۰۰ و ۱۴۲۰ ساعت است.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود تصریح می‌کند که در «خوش بینانه‌ترین» حالت، ساعات کار مفید در هر روز تا دو ساعت است که بر این اساس در طول هفته به ۱۱ ساعت نمی‌رسد. گرچه آمارهای دیگری از ۶ تا ۷ ساعت کار مفید در هفته حکایت دارد. بر اساس قانون ساعات کار هفتگی در ایران ۴۴ تا ۴۹ ساعت است.

با این تفاسیر ، فلسفه این همه پرداخت های متفاوت که در میان کارمندان دولت وجود دارد بیش از پیش مورد پرسش جدی قرار می گیرد و دولت تدبیر و امید باید برای این وضعیت چاره ای بیندیشد .

از دیگر مسائل چالش برانگیز در میان فرهنگیان و معلمان ، مشکل بیمه طلایی آنان است .

قرار بر این شده است که در سال جدید ، بیمه طلایی در چهار بسته به فرهنگیان عرضه شود .

بهترین این بسته ها که از نوع اول آن است و شامل خدمات دندان پزشکی و عینک می شود با یک افزایش 270 درصدی روبه رو شده است و این وضعیت با توجه به میزان دریافتی معلمان و سایر مشکلات با اعتراض فرهنگیان و معلمان روبه رو شده است .

در کنار این مشکلات بزرگ و کوچک  که در زمینه معیشت معلمان و اقتصاد آموزش و پرورش خودنمایی می کند ، برخی از مشکلات نیز همچنان و با وجود تغییر دولت بر جای خویش مانده اند .

از جمله این مسائل حضور برخی از مدیران برجای مانده از دولت سابق است که اعتقادی به برنامه های دولت تدبیر و امید نداشته و همراهی احتمالی آن ها هم صوری و یا ظاهری است .

به عنوان مثال مدیر کل آموزش و پرورش شهر تهران در دو نشست رسانه ای که در سال قبل برگزار نمود و بنده نیز در آن حضور داشتم ، اسفندیار چهاربند قول تغییر برخی از مدیران را داد اما تاکنون و گذشت تقریبا یک سال از آن سخنان و دوسال از سپری شدن عمر دولت هنوز کار خاصی انجام نشده است .

حتی ایشان در حرکتی غیرقابل انتظار ، مشاور خود را از میان اعضای فعال ستاد احمدی نژاد برگزیده است .

از دیگر مسائل قابل توجه در این زمینه ، برکناری مدیر کل آموزش و پرورش استان بوشهر تحت فشار برخی از نمایندگان مجلس بود .

تاکنون حداقل سه بار زمزمه استیضاح وزیر آموزش و پرورش در رسانه ها شنیده شده است و برخی از نمایندگان از این ابزار جهت پیش بردن مقاصد خویش با عنوان احقاق حقوق و مطالبات معلمان استفاده می کنند .

فرهنگیان و معلمان بر این باروند که فانی در هیات دولت تحرک و چابکی لازم را ندارد . موقع طرح بودجه و مسائل آن در حاشیه بوده و در برابر نمایندگان مجلس از خود پایداری و جسارت لازم را نشان نمی دهد .

وچود چنین فضایی در آموزش و پرورش و موقعیت فانیدر افکار عمومی فرهنگیان موجب شده است فردی چون حمید رضا حاجی بابایی که بسیاری از مشکلات و معضلات کنونی آموزش و پرورش حاصل مدیریت او و تیمش است موضعی طلبکارانه گرفته و حتی فانی را به مناظره فرا بخواند .

حاجی بابایی به عنوان وزیر آموزش و پرورش در دولت احمدی نژاد تاکنون به منتقدان خویش پاسخ گو نبوده و به عنوان مثال با وجود مشکلات عدیده پیش آمده ناشی از اجرای شتاب زده و نمایشی " تغییر ساختار " هنوز از آن دفاع می کند .

و یا در موضوع استخدام های بی رویه که به قول فانی تمام کوپن استخدام معلم‌های آموزش و پرورش توسط وزیر قبلی استفاده شده و بنا بر اعلام مسئولان 250 هزار نیروی مازاد در آموزش و پرورش وجود دارند ، حاجی بابایی هنوز پاسخ مشخصی به این سیاست های غلط و بی ضابطه خویش نداده است .

از دیگر مسائل مورد توجه ، وضعیت معلمانی است که در دولت های نهم و دهم دچار احکام اداری و قضایی شدند .

حرکت مثبت فانی در این زمینه ، نوشتن نامه به رئیس قوه قضائیه بود که با استقبال فعالان تشکل های معلمان روبه رو گردید هر چند پاسخی در این زمینه داده نشد .

اما در حوزه آموزش و پرورش تحول خاصی در پرونده های  اداری فعالان معلمان که در هیات های تخلفات اداری وزارت آموزش و پرورش محکوم شده بودند  روی نداده است .

از حدود بیست مشاوری که فانی را احاطه کرده اند به نظر می رسد فقط دکتر اکرمی است که از ایشان دفاع می کند و موضع مخالف و مشخصی در برابر نمایندگان مجلس اتخاذ نموده است .

حرکت های آخر

در پایان سال 93 و نیز آغاز سال 94 دو حرکت مهم یکی در آموزش و پرورش و دیگری در مقیاس کلان جامعه رخ داد .

اولی ، برخی سخنان سخیف و نیز توهین آمیز احسان علیخانی در برنامه بهار نارنج شبکه سوم سیما ( بیژن ) در واپسین روزهای سال 93 بود .

با این که انتشار این فیلم اعتراض بسیاری از فرهنگیان و معلمان در سراسر کشور را برانگیخت اما هیچ گونه واکنشی از سوی وزیر آموزش و پرورش و یا روابط عمومی این وزارتخانه مشاهده نگردید .

این در حالی است که  وزیر بهداشت د رمورد سریال " در حاشیه " مهران مدیری در همان روزهای آخر سال نامه ای به صدا و سیما نوشت و نگرانی های خود را به این سازمان و مسئولان آن انتقال داد .

مورد دیگر ، مربوط به خبر انتشار موفقیت مذاکرات هسته ای ایران بود . با وجود خوشحالی ملت ایران از این  واقعه ، اما در پرتال وزارت آموزش و پرورش ، این خبر هیچ گونه انعکاسی نداشت و تنها عکس العمل فانی سکوت در برابر این پیروزی بزرگ بود .

این در حالی است که در پرتال این وزارتخانه و با شدت گرفتن اعتراضات فرهنگیان نسبت به وضعیت موجود از ایشان به عنوان « عضو کابینه تدبیر و امید » یاد می شود.

سایت سخن معلم در هر دو مورد بالا اطلاعیه ای صادر نمود .

کار گروه  رئیس جمهور

پس از  نامه نگاری های فراوان فرهنگیان و گروه های معلمی که از اوائل مهر ماه سال قبل شروع شده و سایت سخن معلم بسیاری از این نامه ها را منتشر نمود ، همچنین بالا گرفتن  اعتراض معلمان نسبت به وضعیت وجود که از اواخر بهمن ماه سال قبل آغاز گردید ؛ دکتر روحانی روز بیست و چهارم فروردین ماه سال جاری دستور تشکیل کار گروهی متشکل از اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور ، محمدباقر نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و علی اصغر فانی وزیر آموزش وپرورش را صادر نمود .

اگر چه مشابه چنین کاری در زمان دولت اصلاحات نیز صورت پذیرفت اما انجام چنین کاری نشان از توجه رئیس جمهور به افکار عمومی دارد.
برخی از فرهنگیان و معلمان اعتقاد دارند  که باید با تدبیر و بردباری و نیز ارتباط و تعامل با این کمیته به جای نفی موجودیت و یا کارکردآن ، به پی گیری مجدانه مطالبات خویش بپردازند .

برخی از معلمان نیز با بد بینی به این گونه اقدامات می نگرند و بر این باورند که این قبیل کارها ، سیاستی برای گذر از بحران می باشد .

گفتنی است برخی از فرهنگیان و معلمان در روزهای پایانی سال 93 که به عنوان اعتراض در محل ادارات آموزش و پرورش و حتی استان داری ها تجمع کرده بودند از مذاکره با مسئولان و حتی گفت و گو سرباز زدند .

پس از تجمعات معلمان در اسفند ماه سال 85 که در مقابل مجلس شورای اسلامی و به خاطر باز پس گیری قانون مدیریت خدمات کشوری توسط دولت احمدی نژاد صورت پذیرفت و البته دولت  نهایتا در مقابل خواسته معلمان تمکین نمود ، موج دستگیری ها و بازداشت های فعالان تشکل های معلمان در سراسر کشور آغاز  گردید .

برای بسیاری از این فعالان در دادگاه های انقلاب و نیز هیات های تخلفات اداری پرونده هایی تشکیل شد .

پس از آن ، جامعه فرهنگیان کشور وارد یک سکوت تقریبا 8 ساله گردید .

در این مدت و با وجود فضای بسته و امنیتی هیچ گونه تحرک و یا فعالیتی حتی در حد نوشتن یک نامه از سوی فرهنگیان مشاهده نشد .

با روی کار آمدت دولت تدبیر و امید و باز شدن فضا برای فعالیت های صنفی و مدنی ، میل به پی گیری مطالبات در میان جامعه فرهنگیان و معلمان شکل گرفته است .

حال با شرایط پیش آمده و تجاربی که فعالان تشکل ها و نیز جامعه معلمان حداقل در دهه اخیر آموخته اند باید دید که تا چه اندازه از آن تجارب درس خواهند گرفت و آیا مجالی برای تفکر در مورد چرخه " سکوت تا اعتراض " و جلوگیری از بازتولید شرایط قبل فراهم خواهد بود ؟

و آیا فرهنگیان و معلمان با وجود جمعیت میلیونی و فراگیر خویش راه کارهایی قانون مند و کم هزینه همچون تشکیل « فراکسیون صنفی معلمان در مجلس " و نیز استفاده از پتانسیل " رسانه " جهت مدیریت افکار عمومی و همراه نمودن جامعه با مطالبات خود را مورد تامل قرار خواهند داد ؟

باید منتظر بود ...