سفرهای راهیان نور و چالش امنیت دانش‌آموزان

  روز جمعه  12 آذر ساعت 6 و 45 دقیقه صبح اتوبوس حامل دانش‌آموزان دختر گیلانی با 40 سرنشین هنگام بازگشت از خوزستان در ورودی شهر همدان واژگون شد. آن‌گونه که ایرنا گزارش داده، در این حادثه 30 دانش‌آموز مجروح شدند و متعاقب آن دانش‌آشتیانی، وزیر آموزش و پرورش در نامه‌ای به معاون پرورشی نوشت: « در اجرای دستورالعمل‌های موجود در خصوص اردوهای دانش‌آموزی ترتیبی اتخاذ فرمایید تا در برگزاری کلیه اردوها، اعم از آموزشی، تربیتی و فرهنگی به ویژه اردوهای راهیان نور رعایت بالاترین کیفیت‌ها و استانداردهای لازم مورد، توجه قرار گیرد.» اما این توصیه چندان کارساز نیست. همه ساله واژگون شدن اتوبوس راهیان نور فصل پاییز و زمستان باعث قتل و جرح تعدادی از دانش‌آموزان می‌شود.

بر اساس گزارش‌های رسمی ، سالانه حدود یک میلیون دانش‌آموز پایه دوم متوسطه (دوره دوم) در ارتباط با درس آمادگی دفاعی راهی مناطق مرزی استان خوزستان با عراق می‌شوند. جاده‌های کشور نا امن است. ناوگان حمل و نقل جاده‌ای فرسوده و خطای انسانی و کیفیت بد جاده‌ها از عوامل بروز تصادف و واژگونی اتوبوس‌های راهیایان نور است. خونبارترین حادثه راهیان نور در 29مهرماه سال 91 اتفاق افتاد. در آن حادثه  26 دانش‌آموز دختر سال دوم یکی از دبیرستان‌های بروجن در مسیر بازگشت از خوزستان کشته شدند.

بحث اجباری یا اختیاری بودن حضور در اردوی راهیان نور، یکی از موضوع‌های چالش برانگیز است. هر چند حضور در اردو رسما اجباری نیست، اما دانش‌آموزانی که در این اردوها شرکت می‌کنند، از مزایای درسی بهره‌مند می‌شوند و این اردو به عنوان نمره عملی درس آمادگی دفاعی برایشان محسوب می‌شود. نمره درس آمادگی دفاعی دو بخش تئوری و عملی دارد که ۱۲نمره آن تئوری و ۸ نمره‌اش عملی است. ۸ نمره عملی به حضور دانش‌آموزان در اردو پیوند دارد یا حداقل تصور دانش‌آموزان این است که بدون شرکت در اردوی راهیان نور نمره کامل درس آمادگی دفاعی را نمی‌توانند بگیرند.

در هفتم آبان‌ماه سال ۹۱ و در فضایی که بعد از مرگ ۲۶دانش‌آموز بروجنی در حادثه واژگونی اتوبوس راهیان نور، رسانه‌ها به شدت از وزیر سابق آموزش و پرورش انتقاد می‌کردند، هیات وزیران دولت احمدی‌نژاد آیین‌نامه «چگونگی اجرای برنامه درسی و محتوای دروس نظری و عملی آمادگی دفاعی (اردوهای راهیان نور)» را تصویب کرد.

در ماده ۷ آیین‌نامه مصوب آمده است:«آن بخش از آموزش‌های عملی که بنا به تشخیص وزارت آموزش و پرورش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قابلیت اجرا در محیط‌های آموزشی مدارس را دارند، با مسئولیت وزارت آموزش و پرورش در همان محیط اجرا می‌شوند. بخشی که نیاز به حضور دانش‌آموزان در محیط‌های نظامی دارد، توسط سپاه و با مسئولیت سپاه در اردوگاه‌ها و مراکز آموزش نظامی مناسب (مکان‌های هدف راهیان نور) برگزار خواهد شد.»

با این مصوبه دولت، بخشی از اختیارات آموزش و پرورش در مورد اعزام دانش‌آموزان به اردوی راهیان نور به یک نهاد نظامی واگذار شده است. این مسئله اختیاری بودن شرکت در اردوی راهیان نور را با سوال مواجه می‌کند. زمانی می‌توان از اختیاری بودن حضور دانش‌آموزان در اردوهای راهیان نور مطمئن شد که ارتباط بین نمره عملی درس آمادگی دفاعی و شرکت در اردوی راهیان نور به صورت صریح، قطع شود.

در هر حال مسئولیت حفظ سلامت و امنیت دانش‌آموزان در مدرسه و در اردو به عهده آموزش و پرورش است و این مسئولیت قابل واگذاری به نهادهای دیگر نیست. برای رفع ابهام در اختیاری بودن حضور دانش‌آموزان در اردوی راهیان نور، لازم است که ماده ۷ آیین‌نامه در هیات دولت مجددا بررسی و مسئولیت کامل حضور دانش‌آموزان در اردو به آموزش و پرورش اعاده شود و آموزش و پرورش با بخشنامه روشنی تکلیف ۸نمره درس دفاعی را معین کند. در همه کشورها به شهدا و قهرمانان جنگ‌های دفاعی احترام می‌گذارند و دانش‌آموزان را به بازدید موزه جنگ و بنا‌های یادبود می‌برند. اما شرط اول برگزاری اردوهای دانش‌آموزی، تامین سلامت و حفظ جان دانش‌آموزان است.

متاسفانه اعزام صدها هزار دانش‌آموز سال دوم دبیرستان به مناطق عملیاتی جنوب و غرب بدون تلفات و خسارت امکان‌پذیر نیست زیرا:

الف ـ ناوگان حمل و نقل جاده‌ای کشور فرسوده است.

ب – جاده‌های استان‌های مرزی عراق ظرفیت محدودی دارند.

ج – فاصله برخی استان‌های شمالی و شرقی کشور با مناطق عملیاتی بسیار زیاد است. دـ جابه جایی دانش‌آموزان از طریق ناوگان هوایی و شبکه راه‌آهن که به طور نسبی ایمن‌ترند، به دلیل محدودیت ظرفیت این دو سیستم حمل و نقل عملا امکان‌پذیر نیست .

روزنامه همدلی