وقتی سود سرشار حاصل از انتشار کتاب‌های کمک درسی در جامعه غیرقابل چشم پوشی است؟!

این کتاب‌ها حتی در کتابخانه‌های مدارس نیز خودنمایی می‌کنند/ آسیب‌های آموزشی این کتاب‌ها از منافع سطحی و کم عمق آنها بیشتر است/ در حال حاضر برخی معلمان، کتاب، انتشارات و نویسنده آن را معرفی می‌کنند و حتی برخی در صورت تهیه نکردن این کتاب‌ها با دانش‌آموز برخورد می‌کنند/ این کتاب‌ها برای برخی معلمان نیز حکم راهنما را داشته و به این ترتیب اطلاعاتشان را از طریق این کتاب‌ها به دانش‌آموزان منتقل می‌کنند/ برخی از انتشاراتی‌ها وابسته به دانشگاه‌ها نیز برای دانشجویان کتاب‌های کمک آموزشی تهیه کرده اند/ در مجموع کتاب درسی برای تقویت ذهن دانش‌آموزان طبق استاندارد‌های آموزشی طراحی نشده ‌است و مضرات قرار دادن یک کتاب جانبی در کنار کتاب‌های درسی از مزایای آن بیشتر است/ کتاب حل‌المسائل را به دستش می‌دهم و دیگر خودش می‌داند و درس‌هایش/ سود سرشار حاصل از انتشار کتاب‌های کمک درسی در جامعه غیرقابل چشم پوشی است....

   گروه اخبار/

معلم را به خانه ببرید، دور دنیا در ۷۰ ساعت، راهنمای کامل تمامی دروس راهنمایی، پاسخ تشریحی تمام پرسش‌های کتاب، کتاب‌های خاکستری، آبی، بنفش ویژه جمع بندی کنکور و... اینها بخشی از تبلیغات گسترده دیداری، شنیداری و تصویری کتاب‌های کمک‌آموزشی هستند که امروزه در بین اکثر کتاب فروشی‌ها میدان انقلاب به چشم می‌خورد. این کتاب‌ها حتی در کتابخانه‌های مدارس نیز خودنمایی می‌کنند. تجربه و مشاهدات معلمان در سطوح مختلف نشان می‌دهد که آسیب‌های آموزشی این کتاب‌ها از منافع سطحی و کم عمق آنها بیشتر است. اما بیشتر از یک دهه است که استفاده از کتاب‌های کمک آموزشی به یک امر عادی تبدیل شده است. پیش از این اگر دانش‌آموزان این کتاب‌ها را تهیه می‌کردند و معلم متوجه می‌شد با آنها برخورد می‌شد، اما در حال حاضر برخی معلمان، کتاب، انتشارات و نویسنده آن را معرفی می‌کنند و حتی برخی در صورت تهیه نکردن این کتاب‌ها با دانش‌آموز برخورد می‌کنند.

جالب است بدانید که این کتاب‌ها برای برخی معلمان نیز حکم راهنما را داشته و به این ترتیب اطلاعاتشان را از طریق این کتاب‌ها به دانش‌آموزان منتقل می‌کنند!

رسانه‌ها معایب کتاب‌های حل‌المسائل را اطلاع‌رسانی کنند

سیل کتاب‌های حل‌المسائل که تا سال‌های قبل محدود به مقطع متوسطه و کتاب‌های کنکور بود، امروزه به شکل سونامی اغلب مقاطع و پایه‌های تحصیلی را به احاطه خود درآورده است. ظاهر شیک و داشتن تمامی پاسخ‌ها در این کتاب‌ها درس خواندن از دوره‌های ابتدایی تا دکتری را برای علم آموزان این مرز و بوم تسهیل کرده است. بر اساس رسالت یادگیری همان‌طور که از اسم افراد با عناوین دانش‌آموز یا دانشجو مشخص است هر یک از آنها باید به دنبال کسب علم باشند تا در روند یادگیری با ایجاد و بروز مساله برایشان بتوانند بر آگاهی و علمشان بیفزایند، اما با گشت و گذار مختصری در میدان انقلاب مشاهده می‌شود که برخی از انتشاراتی‌ها وابسته به دانشگاه‌ها نیز برای دانشجویان کتاب‌های کمک آموزشی تهیه کرده اند. اما عده‌ای بر این باورند که همه کتاب‌های کمک آموزشی، حل‌المسائل نیستند و تمرینات جانبی و توضیحات اضافی آن برای تقویت ذهن هستند. هر چند تبلیغات دامنه‌دار و شبانه‌روزی این قبیل کتب از سوی رسانه ملی، جراید و بنر‌های مختلف این باور را در ذهن خانواده‌ها پدید می‌آورد که استفاده از آنها یک ضرورت آموزشی است، اما باید پذیرفت که در مجموع کتاب درسی برای تقویت ذهن دانش‌آموزان طبق استاندارد‌های آموزشی طراحی نشده ‌است و مضرات قرار دادن یک کتاب جانبی در کنار کتاب‌های درسی از مزایای آن بیشتر است. ماجرا زمانی شکل بغرنج تری به خود می‌گیرد که در رسانه‌ها از قول مسئولان و متخصصان وزارت آموزش و پرورش اعلام می‌شود که ۵۰ درصد از کتاب‌های کمک درسی موجود در بازار از شرایط استاندارد خارج هستند و استفاده کردن از آنها صرفا حفظ کردن را به جای یادگیری مفهومی و عمیق ملکه ذهن دانش‌آموزان می‌کند.

حل‌المسائل، مسئولیت والدین را به دوش می‌کشد!

در میان شلوغی میدان انقلاب مادری به همراه دخترش از این مغازه به آن مغازه رفته تا بتواند کتاب مورد نظر دخترش را پیدا کند. او به دنبال حل‌المسائل کلاس چهارم می‌گردد. این مادر به «آرمان امروز» می‌گوید: درس بچه‌ها این روزها خیلی سخت شده است و من به عنوان مادر او به هیچ عنوان نه توانایی پاسخ گویی به سوالاتش را دارم و نه وقت کافی برای سر و کله زدن با او را دارم. کتاب حل‌المسائل را به دستش می‌دهم و دیگر خودش می‌داند و درس‌هایش!

دانش‌آموزان را باید به تفکر واداشت

لیلا رمضانی معلم مقطع ابتدایی است. او درباره پاسخ‌های مندرج در کتاب‌های حل‌المسائل به «آرمان امروز» می‌گوید: نحوه پاسخ گویی به سوالات در این کتاب‌ها به شیوه اولیه است. در ضمن برخی از پاسخ‌هایشان درست و استاندارد نیست. باید با عزم همه جانبه و اطلاع رسانی درباره پیامدهای این کتاب‌ها از والدین و معلمان خواست تا حتی‌المکان جلوی استفاده دانش‌آموزان از این وسایل کمک آموزشی را بگیرند.

سودحاصل ازانتشارات حل‌المسائل غیرقابل چشم‌پوشی است

محمدی، مدیریکی از انتشارات است. او درباره سود حاصل از انتشار کتاب‌های کمک درسی به «آرمان امروز» می‌گوید: سود سرشار حاصل از انتشار کتاب‌های کمک درسی در جامعه غیرقابل چشم پوشی است و برخورداری از امکاناتی همچون تسهیل در مجوز انتشار باعث استقبال انتشارات چاپ و نشر این کتب شده است. او ادامه می‌دهد: در آموزش و پرورش وقت و هزینه صدها هزار نفر برای غربال، شناسایی و معرفی کتاب‌های مناسب صرف می‌شود، اما دستگاه تبلیغاتی کشور در خدمت کسانی است که سود سرشاری از کتاب‌های نامناسب می‌برند و این وسط قربانی اصلی دانش‌آموزان هستند.

کتاب‌های حل‌المسائل، آسیب‌رسان برای سیستم آموزشی

یک کارشناس آموزش و پرورش درباره تاثیر کتاب‌های حل‌المسائل بر یادگیری دانش‌آموزان به «آرمان امروز» می‌گوید: امروزه نه تنها کتاب‌های حل‌المسائل در اختیار دانش‌آموزان است، بلکه پی دی اف این کتاب‌ها در گوشی‌های تلفن همراه آنها وجود دارد. کتاب‌های کمک درسی فرآیند یادگیری را برای دانش‌آموزان با آسیب همراه می‌کند و جلوی بروز فکر، انجام پژوهش، جست‌و‌جو و تحقیق را می‌گیرد. مهدی بهلولی می‌افزاید:‌ تمرینات کتاب‌های درسی برای این لحاظ شده تا دانش‌آموزان با یادگیری دروس بر سر کلاس با فعالیت‌های کلاسی خود را هماهنگ کرده و به این ترتیب در منزل بتوانند تمرینات را در راستای یادگیری بهتر حل کنند. اما وقتی دانش‌آموزان کتاب‌های کمک درسی در اختیار دارند به نسبت فرصت تفکر از آنها گرفته می‌شود. به عنوان مثال برای سوم دبیرستان یک کتاب قطور به عنوان حل‌المسائل تهیه شده که در آن مطالب کل متون در این پایه ذکر شده است. با این کتاب‌ها دیگر فرصت تفکر از دانش‌آموزان گرفته می‌شود. بنابراین باید به این امر اذعان داشت که این گونه کتاب‌ها زیان‌بخش است. به گفته او باید رسانه‌ها در زمینه تاثیرات مخرب این کتاب‌ها بر یادگیری دانش‌آموزان به فعالیت بپردازند. به عنوان مثال رسانه ملی باید به خانواده‌ها درباره آسیب‌های ناشی از استفاده این کتاب‌ها در مراحل یادگیری دانش‌آموزان اطلاع رسانی کند، اما این سازمان فقط به تبلیغات این کتاب‌های بسنده کرده است.

متاسفانه برخی از معلمان در کشور ما نیز با استفاده از حل‌المسائل به آموزش می‌پردازند. این معلمان حتی ذهنشان را بر روی مطالب متمرکز نمی‌کنند. برای مثال مشاهده می‌شود در حل‌المسائل ریاضی برخی از معلمان به یک طریق به آموزش دانش‌آموزان می‌پردازند؛ با اینکه می‌توان برخی مسائل ریاضی را به شیوه‌های گوناگون حل و فصل کرد. در واقع این کتاب‌ها به نوعی قدرت تفکر را از معلمان گرفته است دیگر چه برسد به دانش‌آموزان! این کارشناس آموزش و پرورش درباره ایجاد تغییرات در شرایط سیستم آموزشی در مدارس کشور می‌گوید: برای هرگونه اعمال تغییراتی در این شیوه باید بتوان شرایط را به نحوی ایجاد کرد تا دانش‌آموزان بر سر کلاس درس بیشتر به حل تمرینات بپردازند. برای مثال در کتاب پایه دهم بر روی حل مساله تمرکز شده است تا دانش‌آموزان بتوانند به تمرین و تمرکز بر روی مسائل آموزشی موجود بپردازند. بهلولی می‌افزاید: کتاب‌های حل‌المسائل آموزش را نابود می‌کنند. در این شرایط دانش‌آموز کتاب‌های درسی را بی ارزش پنداشته و فقط جزوه را منبع می‌داند. این در حالی است که کتاب‌های درسی به شیوه مناسب و شکیل نوشته شده است. با این تفاسیر اگر دانش‌آموز مطابق با مطالب کتاب درسی و حل تمرینات کلاس پیش برود طبیعتا فعال شده و دیگر به کتاب حل‌المسائل نیاز ندارد. این در حالی است که در این کتاب‌ها با پاسخگویی به این تمرینات دیگر اجازه تفکر به دانش‌آموز داده نمی‌شود. به گفته او باید در زمینه آسیب‌های موجود در استفاده از حل‌المسائل اطلاع‌رسانی شود تا در جامعه به این شکل از این کتاب‌ها استقبال نشود.

روزنامه آرمان امروز