هفتهٔ گذشته بیش از۲۰۰ نفر از زنان مهاجر و پناهنده افغانستانی در اعتراض به افزایش شهریه‌های مدارس دانش آموزان پناهنده، در مقابل کمیساریای عالی سازمان ملل تجمع کردند. گفته می‌شود تجمع کنندگان خواستار حذف شهریه‌های مدارس برای مهاجرین افغان بودند. افزایش شهریه مدارس اتباع خارجی در حالی ابلاغ شد که از اواسط تابستان بحث حذف شهریه‌ها برای دانش آموزان اتباع خارجی با نامهٔ دولت در دستور کار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته بود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، افزایش شهریه‌های اجباری دانش آموزان مهاجر افغانستانی باعث شده بسیاری از کودکان و نوجوانان افغان دست از ادامهٔ تحصیل بردارند. اخیرا و در سال تحصیلی جاری، اداره آموزش و پرورش دولت ایران، شهریه دانش آموزان پناهنده را در مقایسه با سال قبل ۳ برابر افزایش داده و دانش آموزان را ملزم به پرداخت شهریه برای مقطع تحصیلی دبیرستان مبلغ ۳۶۰۰۰۰ هزار تومان، راهنمایی ۳۳۰۰۰۰تومان و ابتدایی ۳۰۰۰۰۰ کرده است. این در شرایطی است که این پناهندگان از اقشار کارگر و آسیب پذیرند و نیز با توجه به «محدودیت شغلی» و عدم داشتن در آمد کافی، توان پرداخت این مبالغ را ندارند.
گفته می‌شود بسیاری از این پناهندگان دارای مجوز اقامتی کارت آمایش ۹ هستند و دولت ایران مدعی است که پناهندگان مجاز از خدمات دولت ایران بر خوردارند و در زمینه آموزش تفاوت بین مهاجرین افغانستانی و شهروندان ایران وجود ندارد. اگرچه نماینده کمیساریای عالی سارمان ملل به مهاجرین افغان قول پیگیری موضوع را داده اما به نظر می‌رسد در صورت ادامهٔ این روند کودکان پناهندهٔ بسیاری از حق رفتن به مدرسه محروم شوند.
خیلی‌ها دیگر به مدرسه نمی‌روند
خدیجه از مهاجرین افغانی که در کرمان زندگی می‌کند به ایلنا گفت: ما یک خانواده ۴ نفری هستیم که با شرایط به وجود آمده شهریه تحصیل بچه‌های خانواده نزدیک به یک میلیون تومان می‌شود.
خدیجه می‌گوید حتی اگر شهریه‌ها قسطی شوند باز هم برای خانوادهٔ ما که با حداقل درآمد می‌چرخد خیلی زیاد است.
او از ترک تحصیل برخی از اقوامش پس از افزایش نرخ شهریه مدارس خبر می‌دهد و می‌گوید: خیلی از اقوام مان در ایران دیگر نمی‌توانند بچه‌هایشان را به مدرسه بفرستند چون توان پرداخت شهریه ۳۰۰ هزار تومانی را ندارند. این در شرایطی است که به گفتهٔ خدیجه تمام اعضای خانواده‌اش کارت اقامت دارند و طبق آن می‌توانند از خدمات دولتی برخوردار باشند.
طرحی که اجرایی نشد
بحث حذف شهریه دانش آموزان اتباع خارجی از اواسط تابستان و در پی نامهٔ نهاد ریاست جمهوری به وزارت آموزش پرورش مطرح شد.
اکبر یزدی فعال حقوق کودک در این باره به ایلنا می‌گوید این طرح هیچ وقت اجرایی نشد. وی می‌گوید: آموزش و پرورش در قالب کمک‌های مردمی از ابتدای سال مبالغ مختلفی را از کودکان مدارس اتباع خارجی اخذ کرده و در نهایت هم با صدور بخشنامه‌ای شهریه با نرخ‌های جدید برای آنها در نظر گرفت.
عضو شورای مرکزی جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان گفت: آمار بچه‌های باز مانده از تحصیل در سال ۹۰ -۹۱ نشان می‌دهد بیش از ۷ میلیون کودک ایرانی بازمانده از تحصیل داریم. به همهٔ اینها وضعیت کودکان مهاجر را هم می‌توانیم اضافه کنیم که به مراتب بد‌تر است. بسیاری از اینها کودکانی هستند که درگیر فقرند. بسیاری از این کودکان نیاز به یک بیمهٔ فراگیر دارند که بتوانند از امکانات آموزشی بهره‌مند شوند.
وی در ادامه به آسیب‌شناسی وضعیت کودکان بازمانده از تحصیل پرداخت و گفت: بازماندن کودکان از تحصیل میزان درگیر شدن آنها در آسیب های اجتماعی را بالا خواهد برد.
وی گفت: بسیاری از این خانواده‌ها در شرایط مالی خوبی نیستند ، بنابراین تعداد زیادی از آنها اگر نتوانند شهریه‌ها را پرداخت کنند از تحصیل باز می‌مانند. باید بدانیم کودکی که از تحصیل باز می‌ماند مستعد ورود به بازار کار است. بر اساس آمارسازمان بین المللی کار (ILO) هم اکنون ۴۰۰ میلیون کودک در جهان کار می‌کنند. در ایران هم طبق آماری که ارائه شده ۱۸ میلیون کودک کار وجود دارد. باید بدانیم خیلی از این کودکان مهاجرند، ولی عملا هیچ کاری برایشان انجام نشده است.
وی گفت: با شرایطی که پیش آمده ممکن است کودکان مهاجر زیادی علی رغم تلاشی که خانواده‌هایشان برای ادامه تحصیل شان انجام می دهند از تحصیل باز بمانند و خطری که جامعه را تهدید می‌کند این است که با باز ماندن این کودکان از تحصیل، تعداد کودک کار که به دلیل فقر امکانات آموزشی و اجتماعی روز به روز به سیستم اضافه می شوند، بالا‌تر می‌رود.
کودکان مهاجر سرمایه اجتماعی‌اند
یک فعال حقوق مهاجرین و پناهندگان با بیان این مطلب که «آموزش و پرورش به یک باره با صدور بخشنامه ای طرح افزایش شهریه ها را اجرایی کرده»، به ایلنا گفت: نهاد ریاست جمهوری اواسط تابستان طرحی را در راستای حذف موانع آموزشی کودکان مهاجر و ارتقاء کیفیت خدمات رسانی به آموزش و پرورش ارائه داد تا به این وسیله کودکان مهاجر افغان و سایر مهاجرین از حداقل آموزش‌های تحصیلی در مقاطع مختلف برخوردار باشند. اما پس از گذشت ۳ ماه از سال تحصیلی، وزارت آموزش و پرورش بخشنامه‌ای را ابلاغ کرد که بر اساس آن دانش آموزان مهاجر موظفند نسبت به پرداخت شهریه اقدام کنند. بر اساس گزارش‌هایی که به انجمن «حامی» رسیده حتی در برخی از شهر‌ها که بیشتر مهاجر نشین هستند شهریه‌هایی بیشتر از مبلغ مصوب از دانش آموزان گرفته می‌شود. گفته می‌شود این وجه در قالب مبالغی است که به عنوان کمک به مدرسه دریافت می‌شود.
فاطمه اشرفی گفت: در حال حاضر شهریه ثبت نام در دبستان‌ها برای مهاجرین بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است که بر اساس اغلب مدارس سقف هزینه را می‌گیرند.
این فعال مدنی اضافه کرد: این در حالی است که دولت ایران می‌تواند مناسب‌ترین فرصت آموزشی را برای این کودکان فراهم کند تا در نتیجهٔ آن زبان فارسی و فرهنگ ایرانی و اسلامی توسعه یابد. در واقع به عقیدهٔ من باید از این بچه‌ها به عنوان سرمایه اجتماعی استفاده کرد.
مدیر انجمن حامی همچنین به تعهد دولت ایران در قبال کنوانسیون حقوق کودک اشاره کرد و گفت: ایران به کنوانسیون حقوق کودک و حقوق مهاجرین و پناهندگان پیوسته و بنابراین ملزم به رعایت مقرراتی که در این کنوانسیون‌ها وضع شده میباشد. یکی از مواردی که به شدت مورد تاکید کنوانسیون حقوق کودک است حق آموزش رایگان کودکان مهاجر است تا بر اساس آن بتوانند مطابق با سار کدکان از امکانات آموزشی بهینه برخوردار باشند.
گفتنی است کنوانسیون جهانی حقوق کودک که دولت ایران هم به آن پیوسته است در چند ماده مختلف به حق آموزش برابر برای سایر کودکان تحت هر شرایطی تاکید کرده است. ماده ۲۸ و ۲۹ این کنوانسیون تاکید ویژه‌ای بر حق برخورداری از آموزش بهینه برای کودکان دارد. ماده ۲۸ این کنوانسیون نیز کشورهای طرف تعهد را ملزم به رعایت حقوق کودکان در زمینه آموزش و پرورش دانسته و تاکید کرده است «دولت‌های طرف کنوانسیون باید حق کودک را نسبت به آموزش و پرورش به رسمیت می‌شناسند و برای دستیابی تدریجی به این حق و بر اساس ایجاد فرصت های مساوی، اقدامات ذیل را معمول خواهند داشت.
اجباری و رایگان نمودن تحصیل ابتدایی برای همگان، تشویق توسعه اشکال مختلف آموزش متوسطه منجمله آموزش حرفه‌ای و کلی در دسترس قرار دادن این گونه آموزش‌ها برای تمام کودکان و اتخاذ اقدامات لازم از قبیل ارائه آموزش و پرورش رایگان و دادن کمک های مالی در صورت لزوم، در دسترس قرار دادن آموزش عالی برای همگان بر اساس توانایی‌ها و از هر طریق مناسب در دسترس قرار دادن اطلاعات و راهنمایی‌های آموزشی و حرفه‌ای برای تمام کودکان از جمله تعهدات این کشور‌ها در راستای تضمین حقوق کودکان است.
نظرات بینندگان