صدای معلم - اخبار فرهنگیان، معلمان و آموزش پرورش

« ایدئولوژی سوال نمی‌‌کند. نه فقط سوال نمی‌کند که پرسش را هم برنمی‌تابد»

ایدئولوژی، نقطه‌ی پایان تفکر است

رضا مقصودی

نسبت میان ایدئولوزی و تفکر

تفاوت انسان با حیوان چیست؟

مثلا یک آدم با کرگدن یا لاما یا پنگوئن یا سمندر چه فرقی دارد؟

در پاسخ به این سوال معمولا افراد به یک نکته اتکا می‌کنند و آن « قدرت تفکر » است. به‌سان دکارت که می‌گفت : « من می‌اندیشم، پس هستم » می‌گویند : من می‌اندیشم و حیوان ناتوان است از این مهم. بنابراین مهم‌ترین تفاوت ما، نیروی تامل ماست.

حالا اگر بدانی و بفهمی که تو هم نمی‌اندیشی، آن‌وقت چه؟ در این گفتمان، قدرت تفکر، انتخاب و تصمیم‌گیری فقط در اختیار بزرگان و تئوریسین‌ها و صاحب منصب‌ها است و بقیه باید همیشه مقلد بمانند.

بیایید نگاهی بیاندازیم به یکی از مهم‌ترین موانع و آفات فکر کردن : ایدئولوژی.

ایدئولوژی ترکیب Idea به معنی فکر و نظر و Logy به معنی شناختن است. طبق تعریف، مجموعه‌ی است سامان‌مند از باورها و افکار و عقاید ثابت سیاسی و اجتماعی‌ای از جمله سیستم‌های فکری، فلسفی و مذهب که فرد، گروه یا جامعه دارد و در تعیین خط‌مشی، عمل یا موضع‌گیری معتقدان به آن‌ها مؤثر است.

رابطه‌ی ایدئولوژی و باورمندان به آن فقط یک‌طرفه و از بالا به پایین است. ایدئولوژی سوال نمی‌‌کند. نه فقط سوال نمی‌کند که پرسش را هم برنمی‌تابد. چون و چرا در دل آن جایی ندارد، حق پرسیدن را برای افراد قائل نیست. ایدئولوژی دستور می‌دهد. حکم می‌کند. و با این احکام و پندنامه‌‌ها و دستورالعمل‌ها سعی دارد از به‌وجود آمدن مزاحمی به نام آزاداندیشی و آزادی‌خواهی جلوگیری کند.

نسبت میان ایدئولوزی و تفکر

ایدئولوژی مقلدپرور است و فقط پذیرش بی‌دلیل و منطق می‌خواهد. پیروی مطلق. تبعیت محض. فرمان‌برداری و حرف‌شنوی. از دنباله‌روها می‌خواهد که هر چیز ارائه شده را بدیهی، قطعی و قاطع انگاشته و بپذیرند و به چرایی دستورات صادر شده نیاندیشند. اگر کسی بخواهد سوال بپرسد یا مخالفت کند یا انتقاد، تخطی و تخلف کرده، مخالف است و دشمن و محکوم می‌شود به سکوت یا طرد شدن یا حذف شدن. ایدئولوژی خودش را برترین می‌شمارد و بقیه را مردود.

از مسئله پرسش که بگذریم، درخواهیم یافت که ایدئولوژی حق نظر داشتن را هم سلب می‌کند. ایدئولوژی کارخانه‌ی یکسان‌سازی است. همه باید یک‌ دست و هم‌ شکل باشند. فکر و عمل و هدف باید هم‌سان شود. پیروان در حد یک شئ پایین می‌آیند و اختلاف‌نظر و تنوع و تکثر آراء و عقاید ممنوع می‌گردد.

نسبت میان ایدئولوزی و تفکر

همه باید متحدالشکل شوند، یک یونیفورم و یکنواختی و همسانی عمومی در ذهن و زبان رفتار، جاری شود. در این گفتمان، قدرت تفکر، انتخاب و تصمیم‌گیری فقط در اختیار بزرگان و تئوریسین‌ها و صاحب منصب‌ها است و بقیه باید همیشه مقلد بمانند.

ایدئولوژی به دگماتیسم دچار می‌شود. به جزم‌اندیشی و تعصب. چارچوبی را فراروی دیدگان پیروان قرار می‌دهد و می‌گوید هر چیزی که در این قاب می‌بینی درست است. بقیه چیزها را نباید ببینی، بشنوی، به آن‌ها فکر کنی یا بپذیری. خارج از این چارچوب را فراموش کن. افق دیگری وجود ندارد. همه چیز در خدمت مصلحت و منافع ایدئولوژی است.

ایدئولوژی فقط دکترین یک حزب سیاسی نیست. فقط اسلوب‌های ساختاریافته و بی‌تغییر مکاتب اجتماعی نیست، دین بزرگ‌ترین و مخرب‌ترین و قوی‌ترین ایدئولوژی است. عرف و سنت و آداب و رسوم هم همین‌طور.

ترس را کنار بگذار و با این واقعیت مواجه شو که ایدئولوژی، نقطه‌ی پایان تفکر است. محدودیت‌ها و بازدارندگی‌های ایدئولوژی را ببین و خودت را از بند آن برهان.

پی‌نوشت:
اگر به کرگدن، لاما، پنگوئن، سمندر و دیگر حیوانات کم‌ احترامی کردم، صمیمانه از محضرشان عذرخواهی می‌کنم.

کانال ریشه

( کلیپ ویدئویی زیر را مشاهده فرمایید )


نسبت میان ایدئولوزی و تفکر

جمعه, 13 خرداد 1401 13:55 خوانده شده: 921 دفعه چاپ

نظرات بینندگان  

پاسخ + 0 -4 --
علی ادامه 1401/03/13 - 18:41
با سلام و احترام. برادر گرامی افراط گویی دارید.اینکه ایدئولوژی مخرب است حرفی نیست اما اینکه دین را برابر با ایدئولوژی قلمداد می کنید جای تامل دارد.ایدئولوژی حتی با همان معنایی که در ذهن دارید بر خاسته از مبانی فلسفی و جامعه شناسی و.. است .مفروضه هایی که از این مبانی برای تشویق توده هاجهت دفاع و توجیه رفتارهای سیاسی و یا مذهبی می شود در نقش ایدئولوژی ظاهر می شوند. همانطور که برای نمونه جامعه شناسی و اقصاد مارکسیسم با ایدئولوژی مستخرج از آن برابر نیست یا معرفت وحیانی با معرفت بشری از این دین وحیانی با آن برابر نیست .ایدئولوژی دینی هم با معرفت دینی بشری و وحیانی برابر نیست ایدئولوژی اساسا زمانی شکل می گیرد که گروهی که قصد دارند با استفاده از مبانی اقتصاد جامعه شناسی، دین و.. یک فرقه محفلی را پدید و در سطح توده ها جهت گرفتن قدرت تامه گسترش دهند بوجود آورند
پاسخ + +1 -3 --
محمد باقر شیبانی 1401/03/14 - 11:32
نظر شناسی و فکر شناسی(ایدئولوژی) هم جزئی از حوزهءمعرفت شناسی است.ایده و نظر و عقیده و فکر هم جزئی برخاسته از یک کل مثل مکتب و سیاست و جامعه و اقتصاد است.انگور هم عصاره ای دارد و هرچیز دارای عصاره ای است و عصارهء هر چیز خواص کل آن را داراست و چه بسا که شفابخش تر نیز باشد.نظر و ایده و عقیده که تمام مترادفند عصارهء یک مکتب یا دین یا جامعه و فرهنگ و اقتصادند.همانگونه که نمی توان فرهنگ را از یک جامعه منفک نمود ایدئولوژی را هم نمی توان از یک مکتب جدا نمود و به آن اعتنا نکرد.ایدئولوژی اسلامی عصارهء مکتب اسلام است و ایدئولوژی مارکسیست عصارهء مکتب مارکسسیم.دین با تمام مخلفاتش دین است و جامعه با تمام فرهنگ و تنیدگیهایش.ایدئولوژی پایان تفکر نیست بلکه شروع شناخت تفکر است چراکه استقراء، ذاتی آن است و اصولا اجزا روی به سمت کلیت خود دارند.
پاسخ + +1 0 --
ع.م. 1401/03/14 - 19:51
سلام نظری کاملاً صحیح می باشد البته این نوشتار بسیار تلخ است اما واقعیت این است که سخن حق نیز تلخ است واقعیت جامعه ما چنین است
پاسخ + 0 -2 --
محمد 1401/03/14 - 22:15
سلام
دین هم ابزاری است برای ترقی بشر اگر در دست شیطانها باشد برای گمراهی خواهد بود . اگر در دست آدمها باشد برای تعالی.دین بدون ایدئولوژی مفهومی ندارد. چون حب و بغض برای انسان لازم است. تا دچار استعمار فکری و جسمی نگردد. این استعمار خواسته یا ناخاسته بدست دیگری و خودی حاصل میشود و زائیده جهل و شناخت معیوب از فلسفه دین و دینداری است.معرفت بدون راهنمایی و آموزش دست یافتنی نیست.گناه مرا به حساب مکتبم مگذار.
پاسخ + 0 0 --
فرهنگی 1401/03/25 - 15:52
ابزارترقی!!!اگرابزارترقی بودالان اروپاییهاوامریکاییهامسلمون دوآتیشه می شدن چون فقط اوناهستن که دنبال ترقی وپیشرفتن نه ماخاورمیانه ای ها

نظر شما

صدای معلم، صدای شما

با ارائه نظرات، فرهنگ گفت‌وگو و تفکر نقادی را نهادینه کنیم.

نظرسنجی

انتصابات علیرضا کاظمی تا چه میزان با تعهدات و قول های مسعود پزشکیان هم خوانی داشته و توانسته رضایت معلمان را جلب کند ؟

دیدگــاه

تبلیغات در صدای معلم

درخواست همیاری صدای معلم

راهنمای ارسال مطلب برای صدای معلم

کالای ورزشی معلم

تلگرام صدای معلم

صدای معلم پایگاه خبری تحلیلی معلمان ایران

تلگرام صدای معلم

Sport

تبلیغات در صدای معلم

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به صدای معلم - اخبار فرهنگیان، معلمان و آموزش پرورش بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلا مانع است.
طراحی و تولید: رامندسرور