هفته معلم و روز بزرگداشت معلم نزدیک است. این روزها معلمان و فرهنگیان نیز تیتر یک رسانه ها هستند. آنچه به وضوح قابل مشاهده است مشکلات این قشر زحمتکش از دولت است. نام معلم همواره در آیین و فرهنگ و تاریخ ما با احترام و تکریم با علم‌آموزی، آگاهی‌بخشی و گشودن درهای علم و معرفت و بستن درهای جهل و تاریکی همراه بوده است. از این رو تقدیر از مقام معلم، تقدیر از علم و آگاهی و پیشرفت و آبادانی و ازبین‌بردن جهل و نادانی و جمود و عقب‌ماندگی و عوام‌گرایی است. برهمین اساس است که جامعه ما در کنار مسوولیت‌ها و انتظارات از فرهنگیان باید حقوق، منزلت و کرامت معلمان را هم به‌رسمیت بشناسد تا آنان مسوولیت‌ها و تکالیف خود را با علاقه و دلبستگی و انگیزه فراوان انجام دهند. اهتمام به حقوق معلمان در کنار تکالیف و مسوولیت آنان امری است که جای آن در نظام تعلیم و تربیت ما خالی است.
۱- اولین حقوق معلمان در نظام تعلیم و تربیت تامین نیاز‌های مادی و رفاهی آنان است؛ امری که امروزه با توجه به شرایط تورمی به انگیزه و توان فرهنگیان برای ایفای مسوولیت شان لطمه زده است. این بی‌توجهی تاکنون خسارات بزرگی ازجمله افت کیفیت برنامه‌های آموزشی و پرورشی، ایجاد فاصله طبقات آموزشی در سطوح مدارس، تهی‌شدن مدارس دولتی از معلمان توانا و شایسته، کاهش انگیزه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی برای استخدام در آموزش‌وپرورش و جذب نیروهای فاقد کیفیت که فقط جویای شغل هستند و ازهمه مهم‌تر فقدان مهارت‌ها و توانمندی‌های کافی فارغ‌التحصیلان مدارس برای ورود به دانشگاه‌ها و بازار کار و جامعه جدید را به دنبال داشته است. اینک زمان آن فرارسیده که با برنامه‌ها و طرح‌های زیربنایی و فوری جهشی در نظام پرداخت معلمان ایجاد شود کاری که در سال‌های آخر عمر دولت اصلاحات در آموزش‌عالی و برای استادان دانشگاه‌ها انجام شد.
به نظر می‌رسید طرح نظام رتبه‌بندی معلمان می‌توانست آغازی برای این تحول باشد که متاسفانه متوقف شد و موضوع رفاه معلمان همچنان در هاله‌ای از ابهام است.
۲- معلمان باید همچون سایر اقشار جامعه از حقوق، منزلت و کرامت لازم برای ایفای مسوولیت خود برخوردار باشند. این مهم برای آنان از جهاتی بیشتر حایزاهمیت است زیرا فرهنگیان نقش آگاهی‌بخشی و تعلیم و تربیت صحیح فرزندان جامعه را برعهده دارند آنچه باید به‌عنوان یک حقیقت تلخ به آن اعتراف کرد این است که تاکنون فقط تکالیف و انتظارات یک سویه جامعه و دولت از معلمان بوده است در شرایطی که فرهنگیان، فرهیختگان جامعه و بر اساس تحقیقات و مطالعات اولین گروه مرجع اجتماعی هستند. طی سالیان گذشته از حقوق معلمان سخنی به میان نیامده. نظام تعلیم و تربیت بر مدار و اندیشه معلمان استوار است. امنیت و آزادی شغلی، دارابودن استقلال و اختیار برای انجام وظایف، حفظ حرمت و منزلت آنان، برخورداری از نشاط و شادابی، شرط توفیق همگان است. بهتر آن بود آموزش و پرورش قبل از پرداختن به منشور اخلاقی معلمان، به منشور حقوق معلمان اهتمام ورزد.
۳- حقوق معلمان ابعادی از حقوق مادی و معنوی است که شامل حقوق فردی و اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، مدنی، آزادی‌های سیاسی و اداری است.
به رسمیت‌شناختن حقوق معلمان مستلزم پذیرفتن تعهداتی برای دست‌اندرکاران و مسوولان آموزش و پرورش و مجموعه دولت است. نخستین تعهد آن خواهد بود که نگاه از بالا به پایین مسوولان و دست‌اندرکاران به معلمان تغییر یابد و نگاه تکلیف‌گرایانه به نگاه پاسخگو و مشارکت‌جویانه تبدیل شود. فرهنگیان بیش از آنچه به تکلیف و امرونهی نیازمند باشند به احترام و همراهی و مشارکت نیازمندند.
۴- در شرایط فعلی علاوه بر موارد مذکور دو مهم برای تامین مطالبات فرهنگیان در اولویت است. نخست توسعه مشارکت معلمان در فرآیند تصمیم‌سازی و بهبود نظام مدیریت آموزشی و پرورشی کشور. نظام آموزش و پرورش باید این حقیقت را بپذیرد که بدون مشارکت واقعی و مداخله موثر معلمان همه تصمیمات مهم نظام آموزشی حتی اگر در قالب سند بنیادین تحول هم باشد از نظر فرهنگیان چیزی جز اسناد کتابخانه‌ای که فقط خوراک سخنرانی‌هاست، ارزش دیگری ندارد. مدیران آموزش و پروزش ازتجربه سال‌های گذشته باید عبرت بگیرند که تحول در آموزش و پرورش، در یک فرآیند مشارکت‌جویانه و با محوریت و مشارکت معلمان امکان‌پذیر خواهد بود .
برهمین مبنا جا دارد بدون فوت وقت مدیریت آموزش و پرورش نسبت به تاسیس «سازمان صنفی معلمان» اقدام عاجل کند. گرچه همه مطالبات اجتماعی معلمان را در نظام صنفی دیدن قدری خوش بینانه است اما سازمان نظام صنفی می‌تواند شروع مناسبی برای این مهم تلقی شود. گام دوم تامین حقوق مدنی است. آزادی انتقاد و نقدنظر نسبت به برنامه‌های آموزش‌وپرورش، به‌رسمیت‌شناختن فعالیت تشکل‌های صنفی و سیاسی فرهنگیان، ترویج فرهنگ گفت‌وگو و تعامل و… در شرایط فعلی از مطالبات اساسی فرهنگیان است. جا دارد محیط آموزش و پرورش فضایی امن برای معلمان باشد. لازم است در آموزش‌وپرورش شایسته‌سالاری، تخصص‌گرایی و درسطوح مدیریت نیروهای همسو با سیاست‌های دولت تدبیر و امید به‌کار گرفته شود و انتظارات رییس‌جمهور محترم و تعهدات او به رسمیت شناخته و ساز و کارهای لازم برای تحقق مطالبات مردم در انتخابات سال۹۲ جدی گرفته شود.
بسیاری از اصلاحات برای نارسایی‌های اخلاقی و اجتماعی جامعه باید از آموزش و پرورش آغاز شود و اصلاح در برنامه‌های آموزش و پرورش به‌رسمیت‌شناختن حقوق و آزادی‌های مدنی و سیاسی و جلب مشارکت معلمان در همه عرصه‌هاست.
امید است هفته معلم فرصتی باشد تا به حقوق و کرامت و منزلت معلمان اهتمام ویژه‌ای معمول شود.
پاراف
نظرات بینندگان