تحلیلی بر بودجه سال 1398 و برخی موانع ساختاری در اصلاح اقتصاد ایران( 3 )

خلاصه از قبل

ریچاد نیفیو طراح تحریم های دولت اوباما گفته بود :

اگر اصلاح اقتصادی در ایران صورت بگیرد تحریم ها بی اثر یا کم اثر می‌شود ! 

معضلات زیست محیطی ، اصلاح ِ ساختار بانکی ، صندوق های بازنشستگی ، معضل کم آبی، .... و بودجه های سمی از ابر چالش های اقتصاد ایران است .

از  حقیر بپذیرید که تاکنون ( نگارش اين گفت و گو ) تبلیغ ِ تحریم موثر تر از خود تحریم ها بوده است !

دستیار ویژه سابق ِ رئیس‌جمهوری در امور اقتصادی معتقد است که اقتصاد ایران اسیر یک توهم در سطح سیاست‌گذار و جامعه شده است. توهمی که دولت خود را متصدی تمام امور اقتصادی می‌داند و جامعه ارائه منابع ارزان از سمت دولت را یک وظیفه بدیهی می‌داند؛ غافل از اینکه همین رویکرد سبب مخارج افراطی دولت و مصرف بی‌رویه جامعه شده است. مسعود نیلی رفع این تمرین اجتماعی غلط ۷۰ ساله را از ضروریات اقتصاد کشور می‌داند. 

آنچه عمیقاً به آن نیاز داریم تداوم عقلانیت اما با اراده قوی برای « تغییر ساختارهای موجود » اقتصاد کشور است. دستیابی به نتایج ارزشمند موجود نوید آن را می دهد که می توان از زمان باقیمانده حسن استفاده کرد و آینده بهتر را رقم زد و کاری کرد که سال ۱۴۰۰ آغازی مبارک بر قرنی جدید با خطاهای کمتر برای اقتصاد ایران باشد.

 همان طور که در بالا اشاره شد ، میزان تأثیر گذاری تحریم‌ها به میزان بیماری اقتصاد ایران بستگی دارد .

برای کاهش اثرات تحریم‌ها باید اصلاحات اقتصادی را دنبال کنیم .

اجرای این اصلاحات با بیم و امیدها همراه است .

 از برخی سیاست‌مداران تصمیم ساز و تصمیم‌گیر ِ پوپولیست که می‌خواهند به زور پل بسازند ! بايد ترسيد !

کسري بودجه و عدم توجه ِ سياستمداران به محدوديت منابع ، مهمترین چالش اقتصادی ایران است .

تلاش نافرجام روحاني براي پائين نگهداشتن قيمت ارز همچون دولت ِ " معجزه هزاره سوم " خطاي استراتژيک بود که نتايج يکساني داشت !

 به زور پائين نگهداشتن نرخ ارز ، جهت کنترل تورم ، يک سياست مختوم به شکست است .

واقعیت اقتصاد ایران از رشد‌های بالای نقدینگی فراتر از نیاز اقتصاد حکایت دارد و به همین دلیل نیز ایران جزو معدود کشورهایی است که برای مدت طولانی تورم‌های بالا را تداوم بخشیده است.

سه قلم حاتم بخشي دولت ، بيش از 21 درصد بودجه عمومي دولت در سال 97 مي شود !

اکنون نرخ تورم در حال افزایش است و انتشار پول به افزایش بیشتر این تورم دامن خواهد زد. باید حواسمان باشد که تبعات انتشار پول در این دوره بیشتر از گذشته خواهد بود، چون میزان نقدینگی در مقایسه با گذشته افزایش یافته است. زمانی که پول منتشر می‌کنیم، به صورت تکاثری نقدینگی گسترش پیدا می‌کند و افزایش نقدینگی به معنای افزایش بی‌ثباتی در اقتصاد کلان است. نقدینگی بالا اقتصاد را از ثبات خارج خواهد کرد و در شرایط متلاطم و بی‌ثبات اقتصادی، اساسا نقدینگی به سمت بخش تولید نمی‌شود.

رشد نقدینگی باید متناسب با رشد اقتصاد باشد. نقدینگی سال‌هاست در کشور ما رشد کرده و این نقدینگی بالا حتما بانک مرکزی را مجبور می‌کند که پول بیشتری منتشر کند.

قسمت سوم :

پرسش کننده :

نظر نهادهاي بين المللي در رابطه با احتمال بروز بيماري سخت و صعب العلاج رکود تورمي چيست ؟

پاسخ دهنده  :

صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین گزارش خود به وضعیت اقتصادی کشورهای خاورمیانه از جمله ایران و همچنین آسیای میانه پرداخته است.

در بخشی از این گزارش که با عنوان "چشم انداز اقتصادی منطقه‌ای" منتشر شده تورم ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی ۲۹.۶ درصد پیش بینی شده؛ این رقم برای سال ۲۰۱۹ میلادی ۳۴.۱ درصد تخمین زده شده است.

این سازمان همچنین پیش بینی کرده رشد تولید ناخالص داخلی ایران در سال جاری میلادی (۲۰۱۸) به منفی ۱.۵ درصد و در سال آینده میلادی (۲۰۱۹) به منفی ۳.۶ درصد برسد. طي دهه اول قرن بيست ويكم، «هوگو چاوز» به شيوه «هلي كوپتري» در حال توزيع منابع حاصل از نفت براي افزايش رفاه شهروندان ونزوئلايي بود. اين رويكرد از يكسو باعث افزايش انتظارات عمومي از بودجه شده بود و از سوي ديگر دست دولت را در مواجهه با شوك هاي خارجي بسته نگه مي داشت

پرسش کننده :

تجربه موفق و ناموفق ديگر کشورها در مواجه با بحران هاي اقتصادي چيست ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

بررسي تجربه بين المللي نشان مي دهد كه سياست هاي بودجه اي در شرايط شبه بحراني مي تواند به چرخشگاه اقتصاد تبديل شود. در حالي كه اشتباه در تعيين مختصات فازي اقتصاد و اتخاذ رويكرد انقباضي پيش از ورود آمريكا به ركود بزرگ و تداوم سياست هاي ولخرجانه برخلاف انقباض منابع در ايتاليا و ونزوئلا باعث تشديد بحران در اقتصاد اين كشورها شد، كشورهايي مانند تركيه و هندوستان در شرايط بحراني بودجه را به اهرمي براي عبور از تنگه بحران اقتصادي تبديل كردند.

پرسش کننده :

چگونه ايران مي تواند از اين گردنه (بحران اقتصادي ) به سلامت عبور کند ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

بودجه در تنگناي احتمالي پيش روي اقتصاد ايران در سال 1398 مي تواند اثر دوگانه اي بر اقتصاد داشته باشد. با توجه به انقباض در منابع بودجه دولت  بايد در تدوين و تخصيص ارقام بودجه به نحوي عمل كند كه هم منابع كمتري اتلاف شود و هم مصارف بودجه اي انحراف چنداني از نقطه بهينه كارآيي نداشته باشد.

در چنين شرايطي بودجه مي تواند به اهرمي براي مقابله با تنگناي ناشي از تحريم در اقتصاد ايران بدل شود.

پرسش کننده :

کدام بودجه ؟

بودجه انقباضي ؟ يا بودجه انبساطي ؟

براي عبور از بحران کنوني کارساز است ؟

پاسخ دهنده  :

اقتصاد ايران در آستانه سقوط به رکود تورمي يا بيماري صعب العلاج اقتصادي مي باشد !

فقط و فقط انتخاب بودجه انقباضي يا بودجه انبساطي کارساز نيست !

مشکل پيچيده تر از آن است که راهکار ِ مناسب  فقط اتخاذ ِ بودجه انقباضي باشد !

بايد با دقت تجربيات جهاني را تحليل کرد تا راه حل مناسب و بدون خطا و لغزش انتخاب شود تا به رشد و شکوفايي اقتصادي برسيم ! در غير اين صورت در سايه لغزش ، بحران اقتصادي سختي ( بيماري صعب العلاج ِ رکود ِ تورمي ) را تجربه خواهيم کرد !

پرسش کننده :

1. خطر بودجه انقباضي چيست ؟ به هنگام وضعيت بد اقتصادي مردم به دليل خويي كه پيدا مي كنند، كمتر پول خرج مي كنند و اين باعث كاهش تقاضا و به دنبال آن كاهش مصرف و افزايش بيكاري و كاهش توليد ملي مي شود

2. خطر بودجه انبساطي چيست ؟

3. راه ِ حل ِ صحيح کدام است ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

1. به نظر مي رسد علاوه بر نفت ساير حوزه هاي درآمدي دولت با انقباض همراه خواهد شد. رويكرد انقباضي در شرايط فعلي مي تواند عامل تشديد ركود پيش بيني شده براي اقتصاد ايران باشد.

2. در سوي مقابل نيز انبساط بودجه اي در شرايط تنگناي درآمدي، مي تواند با فشار بر پايه پولي، بر نرخ صعود قيمت ها بيفزايد.

3. بنابراين تدوين ارقام بودجه نيازمند تعيين مختصه صحيح و پيش بيني درست از اثر سياست هاي بودجه اي بر اقتصاد است.

پرسش کننده :

با توجه به حساسيت فوق ، تجربيات ناموفق جهاني را مشخص کنيد .

پاسخ دهنده ( 9 ) :

بررسي تجربيات جهاني نشان مي دهد كه اتخاذ رويكرد اشتباه در تدوين بودجه، مي تواند به منزله تبديل شرايط نامطلوب اقتصادي به يك بحران همه جانبه باشد.

1. ركود عميق دهه 1930 در اثر سياست هاي انقباضي "هربرت هوفر"

2. بحران بدهي در ايتاليا

3. فلاكت اقتصادي ناشي از رويكرد پوپوليستي «چاوزيست ها» در ونزوئلا

نمونه هايي از اثرگذاري رويكرد بودجه اي بر تعميق بحران هاي اقتصادي است.

پرسش کننده :

با توجه به حساسيت فوق ، تجربيات موفق جهاني را مشخص کنيد .

پاسخ دهنده ( 9 ) :

كشورهايي مانند تركيه و هند در اوج بحران اقتصادي با درك صحيح از سياست مالي متناسب با شرايط ، از بودجه به عنوان اهرمي براي كاهش عمق بحران و اصلاح رفتار و رويه هاي مالي دولت استفاده كردند.

پرسش کننده :

پس از خروج ترامپ از برجام ، بودجه سال جاري با چه چالشي مواجه شد ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

بخش عمده اي از درآمدهاي دولت از محل فروش نفت تامين مي شود. اگرچه طي دهه گذشته سهم ماليات از منابع بودجه اي دولت افزايش يافته است، اما كماكان حدود 30 درصد از منابع عمومي بودجه دولت از محل فروش نفت تامين مي شود.

پيش بيني قانون گذاران در زمان تصويب بودجه سال جاري اين بود كه دولت در سال جاري رقمي در حدود 110 هزار ميليارد تومان از محل فروش نفت درآمد به دست خواهد آورد.

سال گذشته در زمان تصويب بودجه، پيش بيني مي شد كه ايران در سال جاري روزانه معادل 2/ 2 ميليون بشكه در روز خواهد فروخت. در نتيجه با توجه به نرخ تسعير ارز ( نرخ ِ تبديل ارز به ريال )  و سهم 45 درصدي دولت از فروش نفت درآمد 110 هزارميليارد توماني از محل فروش نفت پيش بيني شد.

با خروج ترامپ از برجام معادلات بودجه اي تغيير كرده و با توجه به كاهش ميزان فروش نفت ايران در نيمه دوم سال جاري و مطابق با قانون بودجه سال جاري بخشي از منابع تخصيص داده شده به صندوق ذخيره ارزي نيز به دولت اختصاص داده شده است.

مي توان سه متغير نفتي، يعني ميزان فروش نفت، قيمت نفت در بازارهاي جهاني و نرخ تسعير ارز را مهم ترين متغيرها در تخمين بودجه نفتي دولت دانست.

پرسش کننده :

پيش بيني منابع بودجه ، دولت را مجبور به کدام بودجه مي کند ! چالش اين بودجه چيست ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

با فرض فروش 2/ 1 ميليون بشكه نفت در روز ميزان درآمد دولت از محل فروش نفت در سال آينده حدود 12 درصد در مقايسه با رقم منعكس داده شده در بودجه دولت در سال جاري كاهش خواهد يافت.

اين تغيير به معناي كاهش 14 هزار ميليارد تومان از منابع دولت است.

كاهشي كه احتمالا دولت را مجبور به اتخاذ رويكردي انقباضي در دخل و خرج خواهد كرد. اما كاهش هزينه هاي جاري به عنوان هسته سخت هزينه هاي دولت، مي تواند با هزينه هاي اقتصادي، سياسي و اجتماعي همراه باشد. بنابراين دولت در اتخاذ سياست هاي انقباضي بايد با احتياط عمل كند.

پرسش کننده :

آيا در شرايط بحراني علاوه بر اتخاذ ِ سياست انقباضي ، ميزان و ترکيب منابع و مصارف دولت مهم مي باشد؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

بررسي تجربيات جهاني نشان مي دهد كه در شرايط شبه بحراني اشتباه در انتخاب ميزان و تركيب منابع و مصارف دولت، مي تواند به عميق تر شدن عمق بحران منجر شود.

نکته بسيار مهم آنست که در سوي ديگر با تشديد تحريم ها بخش غير نفتي ( اقتصاد ايران ) نيز در معرض شوك قرار خواهد گرفت.

پرسش کننده :

پيش بيني بانك جهاني براي  سال آينده در بخش اقتصاد ِ غيرنفتي ايران چيست ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

همان طور که قبلأ هم اشاره شد :

بر مبناي پيش بيني بانك جهاني در سال آينده بخش غيرنفتي ايران كه طي دو سال اخير رشد اقتصادي مثبت را پشت سر گذاشته بود، با بازگشت تحريم ها بار ديگر وارد فاز ركودي خواهد شد. اين نهاد بين المللي پيش بيني كرده است كه اين بخش از اقتصاد ايران در سال آينده حدود 2 درصد كوچك تر خواهد شد. در نتيجه آلترناتيو درآمدهاي نفتي يعني درآمدهاي مالياتي نيز در سال آينده تحت تاثير تحريم ها به احتمال زياد در مقايسه با سال جاري كاهش خواهد يافت.

پرسش کننده :

يعني هر دو بخش درآمد زايي بودجه ( درآمد هاي نفتي و درآمد هاي غير نفتي ) با کاهش مواجه هستند ؟ يعني تأمين مخارج دولت بحران زا مي باشد ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

هر دو بخش عمده سمت عرضه بودجه در سال آتي با محدوديت هايي روبه رو هستند كه دست دولت را براي تامين تقاضاي بودجه مي بندد. به خصوص اينكه سمت تقاضا نيز طي ماه هاي اخير و در اثر متغيرهاي سياسي با شوك روبه رو شده است. بنابراين به نظر مي رسد سرگيجه بودجه اي يكي از مهم ترين اثرات جانبي شوك وارد شده به اقتصاد ايران است كه هزينه سياسي و اقتصادي بسياري از انتخاب هاي ممكن در رابطه با دخل و خرج بودجه را افزايش داده است.

پرسش کننده :

آيا مي توان گفت :

در شرايطي كه دولت آلترناتيوي به جز بازار پول براي تامين كسري بودجه خود ندارد ، کسري بودجه مي تواند به عنوان تهديدكننده ثبات اقتصادي عمل كند؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

مي توان ادعا كرد كه مخارج جاري و عمراني به عنوان ابزارهاي سياست مالي بر متغيرهاي كلان اقتصادي مانند توليد ناخالص داخلي، سرمايه گذاري كل و مصرف خصوصي اثر فزاينده اي دارد. از سوي ديگر سلطه سياست هاي مالي بر سياست هاي پولي، به خصوص در شرايطي كه دولت آلترناتيوي به جز بازار پول براي تامين كسري بودجه خود ندارد با اثرگذاري بر پايه پولي و در نتيجه تورم، مي تواند به عنوان تهديدكننده ثبات اقتصادي عمل كند. بنابراين يك سوي تصميمات بودجه اي اثر آمار و ارقام بر رشد اقتصادي و سوي ديگر آن اثر بي ثبات كننده آن است.

پرسش کننده :

تازه متوجه منظور شما شدم که در پاسخ چند سئوال قبل گفتيد :

بررسي تجربيات جهاني نشان مي دهد كه در شرايط شبه بحراني اشتباه در انتخاب ميزان و تركيب منابع و مصارف دولت، مي تواند به عميق تر شدن عمق بحران منجر شود.

پاسخ دهنده ( 9 ) :

بله ؛ در شرايط شبه بحراني ميزان و ترکيب منابع و مصارف بسيار مهم مي باشد !

بحران ناشي از بودجه در ايتاليا، ركود ناشي از سياست هاي مالي در دهه 1930 در آمريكا و ابربحران ناشي از رويكرد سخاوتمندانه دولت ونزوئلا در تدوين بودجه و بحران ناشي از سياست هاي مالي در دهه 1980 هندوستان را مي توان نمونه هايي از اين بحران ها دانست.

پرسش کننده :

ركود ناشي از سياست هاي مالي ( انقباضي ) در دهه 1930 در آمريكا چگونه شکل گرفت   ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

در دهه 1930، اقتصاد آمريكا گرفتار عميق ترين ركود طي يك قرن اخير شد. طي سال هاي ابتدايي دهه 1930 نرخ تورم در آمريكا به بيش از 15 درصد رسيده بود. در سال 1931 فدرال رزرو تصميم گرفت با افزايش نرخ بهره و جذب بخشي از نقدينگي شيب صعود قيمت ها را كندتر كند. به موازات اين تصميم دولت آمريكا نيز تصميم گرفت كه در سال 1930 مخارج دولتي را با هدف مشابهي كاهش دهد. اما اين دو تصميم انقباضي، در آستانه ورود اقتصاد آمريكا به شرايط ركودي، نه تنها كمكي به اقتصاد آمريكا نكرد بلكه باعث شكل گيري بحراني شد كه تبعات آن تا بيش از يك دهه بر چهره اقتصاد جهان قابل مشاهده بود. تصميم سياست گذاران وقت آمريكا در ترسيم سياست هاي مالي انقباضي چنان اثري بر تعميق ركود داشت كه برخي از اقتصاددانان اين سياست هاي انقباضي را به عنوان مهم ترين عامل تشديد ركود در آمريكا معرفي كردند.

نکته مهم و قابل توجه آنست که :

به هنگام وضعيت بد اقتصادي مردم به دليل خويي كه پيدا مي كنند، كمتر پول خرج مي كنند و اين باعث كاهش تقاضا و به دنبال آن كاهش مصرف و افزايش بيكاري و كاهش توليد ملي مي شود.

در دوره ركود بزرگ ، سياست هاي مالي دولت نقش زيادي در جهت اينرسي اقتصاد دارد.

پرسش کننده :

تجربه جهاني ِ دست و دلبازي و سياست هاي انبساطي در شرايط شبه بحراني که به ظاهر به نفع مردم است ولي  عملأ به ضرر مردم تمام مي شود ، چگونه متضعف را مستضعف تر کرد  ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

بر خلاف آمريكا كه اتخاذ سياست هاي مالي انقباضي باعث شكل گيري شرايط ركودي در اقتصاد شد، دست و دلبازي دولت هاي ونزوئلا، ايتاليا و هندوستان در تدوين ارقام بودجه باعث تشديد شرايط بحراني در اقتصاد اين كشورها بود. بسياري از اقتصاددان ها بحران مالي دهه 1990 هندوستان را نتيجه تداوم سياست هاي ولخرجانه اين كشور در دهه 1990 مي دانند. ماموريت «دولت رفاه» در ايتاليا در دو دهه گذشته نيز مهم ترين عامل بروز بحران بدهي در ايتاليا طي سال هاي اخير بوده است. بحراني كه دامنه هاي آن وضعيت اقتصادي ساير كشورهاي اروپايي را نيز تحت تاثير قرار داد.

پرسش کننده :

عريان ترين شاهد اثرگذاري اشتباهات سياست گذاران مالي در بي ثباتي اقتصاد در چه کشوري نمايان شد ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

شايد بتوان گفت عريان ترين شاهد اثرگذاري اشتباهات سياست گذاران مالي در بي ثباتي اقتصاد را بتوان در تجربه دهه گذشته ونزوئلا جست وجو كرد.

اين كشور در دهه 1960 سهمي 10 درصدي در توليد نفت خام جهان داشت. درآمد سرانه شهروندان ونزوئلايي در اين سال ها بيشتر از دو برابر همسايگان خود يعني برزيل و كلمبيا بود.

در دهه 1960 متنوع سازي اقتصاد براي فرار از نفرين منابع در دستوركار سياست گذاران ونزوئلا بود، اما با صعود بي سابقه قيمت نفت در دهه 1970 اين هدف در سايه دلارهاي سرشار نفتي گم شد.

پرسش کننده :

سياست دولت ونزوئلا در دوران وفور درآمدهاي نفتي چه بود ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

در وفور درآمدهاي نفتي ونزوئلا براي سال ها يكي از بهترين كشورهاي آمريكاي جنوبي از نظر شاخص هاي سياسي، اجتماعي و اقتصادي بود. طي سال هاي 1970 تا 2010 وضعيت مطلوب اقتصادي در اين كشور باعث تشديد هزينه هاي رفاهي در بودجه شده بود. دولت هاي وقت ونزوئلا چنان دست ودلباز بودند كه در پاره اي از اين دوره چهل ساله، روزانه صدها هزار بشكه نفت خام با نرخ ترجيحي يا حتي به صورت رايگان در اختيار كوبا مي گذاشتند.

طي دهه اول قرن بيست ويكم، «هوگو چاوز» به شيوه «هلي كوپتري» در حال توزيع منابع حاصل از نفت براي افزايش رفاه شهروندان ونزوئلايي بود. اين رويكرد از يكسو باعث افزايش انتظارات عمومي از بودجه شده بود و از سوي ديگر دست دولت را در مواجهه با شوك هاي خارجي بسته نگه مي داشت. سياست هاي پوپوليستي چاوز در دهه ابتدايي درظاهر موفقيت آميز بود. طبق آمار بانك جهاني، در مدت حدود يك دهه و نيم، نرخ فقر در ونزوئلا از حدود 50 درصد به حدود 30 درصد كاهش يافت. نرخ نابرابري، بر مبناي ضريب جيني، از 49/ 0 به حدود 40/ 0 كاهش يافت. اما اين سياست ها يك روي مخرب نيز داشت كه تا سال ها ، پشت درآمد سرشار نفتي پنهان شده بود.

پرسش کننده :

سياست دولت ونزوئلا در دوران کمبود ِ درآمدهاي نفتي چه بود ؟ كاهشي كه احتمالا دولت را مجبور به اتخاذ رويكردي انقباضي در دخل و خرج خواهد كرد. اما كاهش هزينه هاي جاري به عنوان هسته سخت هزينه هاي دولت، مي تواند با هزينه هاي اقتصادي، سياسي و اجتماعي همراه باشد. بنابراين دولت در اتخاذ سياست هاي انقباضي بايد با احتياط عمل كند

پاسخ دهنده ( 9 ) :

با وقوع شرايط ركودي در سال 2013 قصه اقتصاد ونزوئلا به كلي تغيير كرد.

با كاهش شديد قيمت نفت در سال 2014 دست ِ دولت ونزوئلا در تداوم سياست هاي رفاه محور ، بسته تر از قبل شد.

پوپوليست هاي حاكم بر اين كشور بدون توجه به اين وضعيت كماكان هزينه هاي رفاهي بالايي را در ارقام بودجه تدوين مي كرند. هزينه اين امكانات رفاهي نيز در نبود آلترناتيو، از طريق چاپ پول تامين مي شد. (با استمرار كاهش قيمت نفت در ميانه سال 2016، شوك وارد شده به اقتصاد اين كشور پردامنه تر شد.)

پرسش کننده :

نتيجه تداوم سياست هاي پوپوليستي  دولت ونزوئلا ( حمايت ِ ظاهري و شعاري از اقشار آسيب پذير ) آيا مستضعف را مستضعف تر کرد ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

در يك روند فرساينده، همزمان با كاهش توليد ناخالص داخلي، ميزان عرضه پول در اين كشور در يك روند نمايي  ( تصاعدي ) افزايش پيدا مي كرد.

نتيجه تداوم چنين وضعيتي قابل پيش بيني بود؛ ثبت عميق ترين ركود قرن جاري و ركوردشكني مداوم اين كشور در ثبت ارقام نجومي در كارنامه تورم. در اين بين «چاوزيست هاي» حاكم بر اين كشور نيز به جاي گرفتن انگشت اشاره به سمت عامل اصلي وضعيت اقتصادي ونزوئلا، نوسانات اقتصادي در اين كشور را به «توطئه بيگانگان» نسبت مي دادند. در نتيجه اين روند فرساينده همواره در تداوم بود، تا جايي كه نرخ تورم در اقتصاد اين كشور به بيش از يك ميليون درصد رسيد.

پرسش کننده :

در حال ِ حاضر وضعيت مردم ونزوئلا چگونه است ؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

براي درك تصوير فعلي شهروندان ونزوئلا مي توان اين توصيف از وزير برنامه ريزي اين كشور را از نظر گذراند:

«در حال حاضر تعداد قتل عمد روزانه در اين كشور، از نرخ مرگ و مير شهروندان عراقي در جنگ با آمريكا بيشتر است.»

پرسش کننده :

براي آنکه سرنوشت ِ مردم ِ ونزوئلا را نداشته باشيم چه بايد کرد ؟

پاسخ دهنده  :

به نظر برخي از کارشناسان ، اقتصاد ايران در حال حاضر بر سر دو راهي قرار دارد:

1. سقوط و دنبال روي از ونزوئلا

2. اصلاح ساختار اقتصادي و دنبال روي از ترکيه و يا هندوستان در سال 1999  

پرسش کننده :

1. آيا در تصويب قانون ِ بودجه 1398 ، از طريق افزايش كارآيي، مي توان كاهش منابع عمومي دولت را جبران كرد؟

2. بين قوه اي براي مبارزه با فساد و تشخيص مساله اولويت دار از بين مهار تورم و تحريك چه اهميتي دارد؟

پاسخ دهنده ( 9 ) :

انتخابات متغيرهاي بودجه اي در شرايط فعلي به انتخابي سخت تبديل شده است كه مي تواند حاوي اثرات متناقضي باشد. در شرايطي كه منابع مالي دولت با انقباض روبه‎ رو شده اند، دولت بايد ضمن كاهش هزينه هاي غيرضروري، منابع بودجه اي را در جهت ايجاد بيشترين كارآيي تخصيص دهد؛ هدفمندكردن يارانه ها، كاهش انحراف در نقطه اصابت برنامه هاي حمايتي، همكاري بين قوه اي براي مبارزه با فساد و تشخيص مساله اولويت دار از بين مهار تورم و تحريك اقتصاد از جمله ضرورت هايي است كه مي تواند از طريق افزايش كارآيي، كاهش منابع عمومي دولت را جبران كند. تدوين بودجه در شرايط چالش برانگيز همانطور از يك سو مي تواند به نقطه تشديد بحران تبديل شود و از سوي ديگر مي تواند نقطه پايان بسياري از رفتارها و سياست هاي سوء مالي باشد، اتفاقي كه در سال  1999 در هندوستان (بر خلاف تجربه ابتدايي دهه 90) و با فاصله كمي از آن در تركيه رخ داد و نتيجه آن كاهش كسري بودجه دولت، توسعه ابزارهاي تامين مالي عمومي و قاعده مند شد .

پرسش کننده :

«سطح»، «ترکیب» و «کارآیی» بودجه را بيشتر توضيح دهيد .

گفت و گو ادامه دارد .

بخش دوم

منابع :

( 1 ) روایت مسعود نیلی از چگونگی پیدایش و رشد ابر چالش‌های اقتصاد ایران روزنامه دنیای اقتصاد شماره ۴۱۳۴ مورخ ۲۲ شهریور ۱۳۹۶

( 2 ) دکتر تیمور رحمانی مقاله معمای رشد و کمبود نقدینگی : روزنامه دنياي اقتصاد شماره 4503 منتشره در روز يک شنبه 2 دِي 1397

( 3 ) تار نماي سرپوش اقتصادي ، دوم مهر 1396 ، بحران ٤١ هزار ميليارد تومانی صندوق‌های ورشكسته

( 4 ) تارنماي تابناک ، 8 بهمن 1396 ، هر ایرانی چقدر بابت بدهی موسسات پرداخت کرد؟

( 5 ) تار نماي مشرق ، 14 مهر 1395 ، میزان یارانه پرداختی سالانه در کشور چقدر است؟

( 6 ) تارنماي دارايان ، سه شنبه 14 فرودين 1397، متن کامل قانون بودجه ۱۳۹۷ کل کشور

( 7 ) دانشنامه آزاد ويکي پديا

( 8 ) تارنماي خبر آنلاين ، 4 مرداد 97 ، کسری بودجه چگونه جبران خواهد شد

( 9 ) روزنامه دنياي اقتصاد ، سه شنبه 4 دي 97 شماره 4505 ، جهت يابي اقتصاد با بودجه 98