طرحی برای تحول سازوکار گزینش، انتخابات،انتصابات و نظارت در ساختار آموزش و پرورش فعلی ایران

   از آنجا که سه کارکرد اصلی آموزش و پرورش ؛ اجتماعی کردن، کیفیت بخشی به آموزش و در نهایت تولید و ترویج عدالت در کشورهاست (مطالعات استراتژیک ریاست جمهور،1400) باید اندیشه کرد که آیا این سیستم در کشور، موفق به اجرا و نهادینه کردن این سه عامل بوده است یا خیر؟ آیا نسبت به سال های قبل وضعیت بهتری در این سه ملاک پیدا کرده ایم یا بدتر شده است؟ اینکه سهم آموزش و پرورش از تولید ناخالص کشور تقریبا 2 درصد است و بودجه مهم است کاملا قبول ، اینکه اذعان می شود که کمبود نیروی انسانی هست و یک عامل مهم نتایج نامقبول در آزمون های بین المللی تیمز (2019 و 2023) معلول گزینش های سطحی معلمان بوده است هم متین! اما آیا ناگهانی به این اهداف مهم خواهیم رسید؟

آیا این مشکلات متغیرهای تک عاملی هستند ؟ نقش مدیران و مجریان چه بوده است؟ نقش فرایندهای گزینش این بزرگواران چطور؟!

در باب اجتماعی کردن دانش آموزان که به زعم من ریشه ای ترین نظر ، نیاز و خواسته ی نسل امروز است غالبا دغدغه ی من در کلاس درس و یا مدیریت مدارس، احترام به نظر و نیاز جمعیتی بوده که تصمیمات گرفته شده جان و مال و آرامش آن ها را تحت تاثیر قرار می داده است . طوری که در زمان مدیریت، چندین بار شیوه ی مدیریتی ، اهداف، منابع و روش خود را به رای دانش آموزان و مخاطبین مدرسه گذاشتم .

نظر و نیاز آنها را شنیدم و تا جای ممکن طبق نظر ایشان برنامه ها را جلو بردم . در این راه منکر کمبود ها و مشکلات هم نشدم اما واضح و شفاف و همه فهم این قبیل مسائل را برای ایشان باز کردم و با آنها در هر فرصتی باب گفت و گو را گشودم .

« تنها زمانی می توانیم بگوییم محیط مدرسه خوب است که با ضرورت های رشد روانی سالم دانش آموزان هماهنگ باشد » . آلفرد آدلر (به نقل از جواهر ساز،1379)

سوال این است که آیا مردم و دانش آموزان بابت این گفتمان از من ناراضی تر می شدند؟

جالب این است که آنها اینگونه گفت و گو را مساوی با دراز کردن دست برای کمک و همکاری می دیدند تا درماندگی و ضعف به بن بست رسیده . یادم می آید مشکلی در مدرسه را به عنوان مدیر مدرسه مطرح کردم و بابت آن از دانش آموزان دبستانی نظر خواستم، . تا آخرین زنگ تفریح اکثر دانش آموزان می آمدند و نظر می دادند و نظرات شان مرا شگفت زده می کرد که چگونه یک کودک می تواند این قدر وسعت دید داشته باشد .

روزهای بعد پدر یکی از دانش آموزان که تخصصش همین بود به من مراجعه کرد و راهکارهای بسیار خوبی داد. این همه برکت و همکاری فقط با یک نظرخواهی انجام نشده بود بلکه حس ارزشمندی و تعلق در دانش آموزان برای آنها در برابر مشکلات مدرسه، تعهد و دغدغه ایجاد کرده بود .

در کلاس درس نمایندگان کلاس با رای 100% دانش آموزانم انتخاب می شوند و برای هر درس یک نماینده می گذارم و تاکید می کنم اینها نمایندگان شما بچه ها هستند تا حق شما را از ارکان مدرسه بگیرند . یکی از علت های پرخاشگری نسل جدید هم همین است ، چون می بیند مدیرانی که از 2 یا 3 نسل قبل تر از او هستند به دادن حق قانونی و مدنی او راضی نیستند و آنها اصلا در اولویت برنامه ریزی ها در عمل نیستند و در نهایت با نمایشی از مردم سالاری حق او را ضایع کرده اند.

دیده و شنیده ام که از وضعیت موجود ناراحت و ناراضی هستند اما به دلیل برخوردهای گازانبری و تهدیدات همراه با سرکوب و تحقیر به خود اجازه ی بروز فکر و هیجانات خود در این زمینه ها را نمی دهند !

شیوه های ارزشیابی ما چگونه است ؟

آیا نظرات و طرح های جدید معلمان و دانش آموزان به صورت رسمی پذیرفته ، بررسی و ثبت می شود و یا صرفا برای یک مسابقه و نمایش موقتی مورد استفاده است ؟

آیا از خود پرسیده ایم چرا در میان نسل آلفا که فرزندان نسل زد هستند این قدر اعتیاد به مواد مخدر، فضای مجازی و مشکلات ارتباط و دوست یابی و ازدواج وجود دارد؟ یک عامل همین است که آنها در حضور نسل های قبل احساس ارزشمندی و جرئت بروز سالم و شفاف هیجانات و افکار خود را ندیده اند و باور ندارند. بچه ها را از محیط دنیای واقعی بیش از حد ترسانده ایم و آنها را در محیط های مجازی رها کرده ایم.(جاناتان هایت،2023) تا مزاحم ما نشوند .

جالب است که جدیدا یکی از اعضای مهم شورای انقلاب فرهنگی گفته است که « ما قائل به دسته بندی نسل ها به زد و آلفا و بتا نیستیم » .

یک دانش آموز که در دوره ی دبستان درست اجتماعی شده است می تواند در بحث آموزش و جاری کردن عدالت در خانواده و جامعه نقش پررنگی ایفا کند و با اعتماد به نفس بالا مطالعه و مطالبه کند .

مهمترین سازمان و وزارت خانه ی آینده ساز در هر مملکتی آموزش و پرورش است . همان طور که می بینیم دهه هاست که افراد با عوض شدن دولت عوض می شوند و جالب است که آمادگی این عوض شدن را هم دارند که البته هیچ نوع ارزشیابی درستی هم از مدیران عوض شده انجام نمی گردد و گزارش به مردم توسط یک داور عادل و آزاد داده نمی شود . هیچ فرایندی برای انتخاب مدیران میانی توسط مردم وجود ندارد و در نهایت عده ای که خود را از همان ابتدا همه کاره و مشکل گشا می دانسته اند با دخالت ها و رایزنی و به قولی پارتی بازی یکی را به ریاست و مدیریت می رسانند.  انگار این کشتی هیچ مسافری جز آنها ندارد .

این گونه بذل و بخشش ها که فراوان است ، زندگی را شبیه به بازی مافیایی کرده است که از قبل برنده بودن مافیا در آن ضمانت شده است . اینجا شهروندانی هستند که واقعا بد بازی می کنند و شهر را دودستی تحویل مافیا داده اند. خیلی وقت ها ما به شهروندان، شهر را می بازیم نه به مافیای مشخص شده. مردم یا خسته اند و دخالتی ندارند و یا از غرض شخصی بگو مگویی موقتی شکل می گیرد، وقتی به حلقه ی گمشده ی جامعه امروز که حمایت از کارگزار شجاع، متخصص و عادل برخاسته از رای مردم می باشد ننگریم، قربانی قطعی، آینده است .

آیا این گونه می خواهیم توسعه پیدا کنیم ؟ هرگز.

طرح راهکار:
فرض اصلی این طرح:

دلیل وجود مشکلات و معضلات اصلی در بدنه و محتوای سیستم آموزش و پرورش فعلی، فرایندهای گزینشی و نظارتی تحزب گرا، قوم گرا و ظاهرگرایی است که برخاسته از نظرات و ضروریات ذهنی اقلیتی ناآشنا به بدیهیات مردم سالاری و شایسته سالاری می باشد.

پس:

از آنجا که به نظر می رسد نظر، ضرورت و نیاز معلمان در هیچ موضوعی به صورت علمی بررسی و اجرا نمی شود و عمده نارضایتی ایشان از همین ماجراست ؛ اگر روزی برای انتخابات مدیرکل استان، مدیر شهرستان و معاونین، معلم نمونه و... را در نظر بگیرند و در دو جمعه متوالی کاندیداها معرفی و به صورت مجازی و حضوری رای گیری انجام شود بسیاری از نارضایتی ها حل و فصل خواهد شد و مدیران در میان مردم و برای مردم عاشقانه و متعهدانه کار خواهند کرد و از عوض شدن واهمه ندارند و برای برگزیده شدن ذوق نخواهند کرد و برای رسیدن به این هدف دست به هرکاری نخواهند زد. همین فرایند در مدارس برای تعیین مدیر و معاونین انجام خواهد شد و مطمئنا روابط و به تبع آن بازده ی کاری معلمان بهبود و افزایش خواهد یافت . کاندیدها توسط معلمان که شورای سیاست گذاری انتخابات را تشکیل می دهند مشخص خواهند شد. این شورا شامل تمام نمایندگان معلمان در تمام مدارس منطقه خواهند بود .

این شورا در فرصتی یک ماهه برنامه ها و اهداف و روش های کاندیدها را بررسی می کنند و به آن ها مجوز ورود به انتخابات را خواهند داد .(هزینه به صورت اضافه کار انتخابات قابل پرداخت است) سابقه ی افراد در جدول ارزشیابی کمترین میزان امتیاز را دارد .

در درجه اول اهداف، روش ها و برنامه ها هستند که هر چقدر مساله محورتر و واقع گراتر و هدف مندتر باشند و طبق قانون قابل وصول تر، امتیاز بالاتری کسب خواهد کرد .

نظارت بالینی

شورای سیاست گذاری انتخابات می تواند هر 4 ماه یک بار صلاحیت فرد مورد نظر را بر مبنای گزارشات و نظارت های بالینی احراز نمایند و بر ادامه ی کار ایشان نظارت دقیق شود که در این نظارت بهتر است رضایت دانش آموزان، اولیا و معلمان مد نظر باشد و به ترتیب از بیشترین به کمترین امتیاز مورد نظر باشد . در این نظارت در درجه ی اول میزان رسیدن به اهداف فرد بر مبنای برنامه ی سالانه می باید مورد ارزیابی باشد تا قضاوتی عادلانه تر انجام شود.

از طرف دیگر می باید یک بازبینی کلی در مورد امتیاز و مزایای آنها که مسئولیت خطیرتر را در این سیستم قبول می کنند در نظر گرفت . یک دانش آموز که در دوره ی دبستان درست اجتماعی شده است می تواند در بحث آموزش و جاری کردن عدالت در خانواده و جامعه نقش پررنگی ایفا کند و با اعتماد به نفس بالا مطالعه و مطالبه کند .

امروزه مشاهده می شود معلمان به دلیل تاخیر در پرداخت اضافه کار و سیستم نادرست اعطای تقدیرنامه و پاداش حتی حاضر نیستند سرگروهی درسی را به عهده بگیرند چه برسد به مراتب بالای معاونت و مدیریت و این مهم بستگی زیادی به تقویت کننده ها و پیامدها دارد.

به نظر، بسیاری از بودجه های حوزه ی پرورشی که انتظار است مهارت محورتر شوند تا مراسم محور صرف این امر مهم شود ارزشمند است و ما بعد از چند سال نتایج این کار علمی را در سطح صف و ستاد خواهیم دید .

مجری و ناظر این امر، حوزه ی پرورشی وزارت آموزش و پرورش به همراه شورای عالی آموزش و پرورش در استان ها و شهرستان ها خواهند بود .

نتایج اجرای این طرح:

- نزدیک تر شدن به شایسته سالاری

- کاهش نگاه حزبی و سیاسی در انتصابات

- واقع گرا شدن افراد در تعریف مسئله و حل مسئله

- علاقه مند شدن افراد نخبه و متخصص برای بر عهده گرفتن مسئولیت ها

- اجرایی کردن مفاهیم و بدیهیات علمی توسط نخبه ها به جای اجرای سیاست های دیکته شده ی غیرعلمی .

- کاهش شدید ریاکاری در سیستم آموزش و پرورش و گسترش صدق و راستی در معلمان و دانش آموزان.

- پاسخ گو شدن و رفتن به سمت مشارکت و همکاری برای توسعه

- توسعه برای رسیدن به حیات طیبه و رشد همه جانبه مدارس و به تبع آن سلامت و سربلندی کشور عزیزمان.

منابع :

مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری 1400
کتاب نسل مضطرب نوشته جاناتان هایت
سایت صدای معلم ایران

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید