یکی از سوالات همیشگی این بوده که چرا در ایران جنبش های دمکراسی خواهی به نتیجه نرسیده؟ چرا مثلا مشروطه ناکام ماند؟ یا چرا وقتی محمدعلی شاه مجلس را به توپ بست مردم به کمک مشروطه طلبان و مجلس نشتافتند...؟ چرا تحول اساسی در فکر و اندیشه مردم صورت نمی گیرد؟!
و ده ها سوال شبیه این...
برای پاسخ به این گونه سوالات می توان ساعت ها سخن گفت اما برای صرفه جویی در وقتِ خودم و خوانندگان عزیزم، بدون اینکه از جای خودم بلند شوم دستم را دراز می کنم و روزنامه چهره نما را که دقیقا در زمان انقلاب مشروطه منتشر می شد برمی دارم و باز می کنم .
می بینم در شماره هفتم مورخه17آوریل1911یعنی27فروردین1290 مقایسه ای کرده میزان بودجه معارف یا آموزش و پرورش ایران را با برخی کشورها. (عکس آن را در زیر این نوشته گذاشته ام).
لامصب این پاسخ و آنچه در عکس می بینیم مثل آچار فرانسه به تمام جنبش ها و دوران های تاریخ ما می خورد و توضیح می دهد!
بودجه معارفِ برخی کشورها در زمانِ مشروطه چنین است:
بودجه آمریکا با 60 میلیون لیره در آن بالا قرار دارد و در پایین، بودجه معارف ایران را 200 هزار تومان ذکر کرده، حالا لیره را با تومن مقایسه کنید...! و تازه، این رقم مربوط به پس از انقلاب مشروطه است که جامعه ایران تکان خورده و ایرانیان به اهمیت آموزش و پرورش پی برده اند...!
برای اینکه بدانید این 200 هزار تومان بودجه معارف ،چقدر پول بوده فقط کافی است اشاره کنم که در همین زمان یعنی وقتی محمدعلی شاه آمد تا در تهران شاه شود، میزانه بودجه سالیانه دربارِ محمدعلی شاه، هشتصد هزار تومان بود.(کسروی،تاریخ مشروطه ایران...ص ۴۸۷) یعنی بودجه دربار مستبدِ ایران، به تنهایی چهار برابر کل بودجه آموزش و پرورش ایران بود!
البته میتوان این بودجه 200 هزار تومانی معارف ایران را با حقوق شاهزادگان نیز مقایسه کرد تا به اوضاع اسف انگیز فرهنگی پی برد: مثلا شعاع السلطنه برادر محمدعلی شاه در همین زمان ۱۱۵هزار تومان حقوق می گرفت یا ظل السلطان ۷۵هزار تومان حقوق می گرفت (همان...ص۴۸۷).
البته فرصت نیست تا برخی مخارج مانند ختنه سورانِ ملیجک غلامعلی خان را با بودجه معارف کشور مقایسه کنم اما می دانیم که بر طبق نوشته اعتمادالسلطنه، ملیجک جور غریبی ادرار می فرمودند:
«پیشخدمتی، گلدان در دست داشت . شاهزاده دکمه شلوار را در حضور من باز کردند . پیشخدمت باشی، احلیل شاهزاده را گرفته در گلدان نهادند شاهزاده ادرار کردند...»( خاطرات اعتماد السلطنه، نسخه خطی، سه شنبه 5 شعبان 1305)
حالا هی تعجب می کنیم چرا مردم در زمانِ به توپ بستن، از مجلس دفاع نکردند...؟!
که نه تنها دفاع نکردند بلکه در غارت اموال و فر‌شهای مجلس، روی قزاقان لياخوفی را سفيد كرده حتی به درختان حیاط مجلس نيز رحم نكردند! به طوری که عین السطنه در خاطراتش می نویسد:
«از بهمن میرزا پرسیدم چه غارت کردی؟
افسوس می خورد و می گفت آدم نداشتم نتوانستم از اموال مجلس بیشتر غارت کنم فقط یک توله جدل الدوله و دو عدد قناری با قفس، نصیب ام شد!»(روزنامه خاطرات عین السلطنه...ج3ص2129)
و حالا در این دنیای جهل و استبداد، عظمتِ کار، فداکاری و رنجهای مشروطه خواهان را در نظر بگیرید که می خواستند دیوِ استبداد را در قفسِ تنگِ قانون بکنند!
تغییرات سیاسی باید متاثر و ریشه در تغییرات فرهنگی باشد تا ریشه دار گردد و تنها با تربیت و آموزش است که می توان معجزه کرد و از چوب انسان تراشید...
تصویر روزنامه چهره نما :
کانال تاریخ تحلیلی ایران
نظرات بینندگان