گروه مدرسه «اعتماد»| در رابطه دولت- ملت و در دنياي مدرن آنچه براي دولتها پشتوانه و سرمايه تلقي ميشود حمايتهاي اجتماعي و سياسي است. به اين معنا كه دولت برخاسته از اراده ملت براي تحقق مطالبات ملي مورد پشتوانه اقشار و اصناف قرار ميگيرد كه گاهي اين حمايتها از سطح همسويي اجتماعي و سياسي هم بالاتر ميرود و مردم از نظر اقتصادي نيز با دولت همراهي ميكنند. نمونه تاريخي آن در دولت مصدق بود كه با خريد اوراق قرضه بانك ملي در بحران اقتصادي ناشي از ملي شدن صنعت نفت حمايت اجتماعي، سياسي و اقتصادي خود را از اين اقدام ملي كه تامينكننده منافع عمومي بود اعلام كردند.
اين همسوييها و حمايتها ريشه در سرمايه اجتماعي دارد؛ سرمايهاي كه ستون اصلي آن « اعتماد متقابل » است؛ اعتمادي كه دولتها را از بزرگترين بحرانها ميتواند عبور دهد. در تاريخ معاصر ما متاسفانه به جز چند مقطع كوتاه اين اعتماد وجود نداشته و در چند سال اخير نيز به شدت سرمايه اجتماعي آسيب ديده است.
خوشبختانه از انتخابات ٩٢ به بعد با حضور اميدواركننده مردم پاي صندوق راي دوباره شاهد برگشت اعتماد اجتماعي و ارتقاي سرمايه اجتماعي بوديم. در اين تغيير معلمان نقش بارز و موثري داشتهاند. با نگاهي به ليست فعالان انتخاباتي كه در كمپين حمايت از دو كانديداي منتسب به جريان اصلاحطلبي و تدبير و اميد حضور موثر داشتند اين ادعا به اثبات ميرسد.
حضور معلمان به انتخابات محدود نشد و اين گروه مرجع در قالب تشكلهاي سياسي و صنفي پس از تشكيل دولت همواره با رويكردي حمايتي- انتقادي نقش خود را در همسويي با منافع ملي و برنامههاي دولت به خوبي ايفا كردند. آنها هر چند متمركز بر حوزه آموزش و پرورش بودند اما از مسائل كلان و ملي نيز غافل نبودند.
آخرين مورد توافق هستهاي بود كه تشكلهاي معلمي و به تبع آن بدنه جامعه فرهنگيان با استقبال از اين توفيق تاريخي حمايت خود را از دولت اعلام كردند و ضمن حضور در جشن ملي تامين منافع عمومي را به عنوان اولويت فعاليتهاي خويش مورد توجه قرار دادند. به دليل اهميت و جايگاه سرمايه اجتماعي و مدني معلمان و توجه دادن مسوولان به اين مهم در گروه مدرسه «اعتماد» با گزارشي به ابعاد اين موضوع پرداختيم تا منصفانه به اين صنف نگريسته شود و براي حفظ و ارتقاي اين سرمايه تلاش لازم صورت گيرد.
دانشمندان هستهاي و تيم مذاكرهكننده تربيت شده معلمان
معلمان و فرهنگيان كه همگام و همراه با ساير اقشار در جشن هستهاي شركت داشتند از اين جهت بر خود ميباليدند كه ميگفتند توفقيات هستهاي و مذاكرات هستهاي هر دو حاصل دانشمندان و سياستورزان و حقوقداناني است كه دانشآموزان و شاگردان ديروز مدارس و دستپرورده معلمان بودهاند.
پيوستگي هويتي و همسويي منافع شهروندان در مطالبات ملي از جمله متغيرهاي موثر در رشد و توسعه است كه خود را در توافق هستهاي نشان داده است. اين سخن معلمان كه حاصل موفقيت تيم هستهاي و تيم ديپلماتيك مذاكرهكننده را حاصل تلاشهاي پيوسته خود نيز ميدانند مصداقي از يك همسويي در سرمايه ملي براي تامين منافع ملي است.
تشكلهاي معلمي و توافق هستهاي
در واكنش به توافق هستهاي علاوه بر شور و حالي كه در فضاي جامعه معلمان همچون ديگر اقشار ايجاد شده بود تشكلهاي معلمي نيز با صدور بيانيه نسبت به اين رويداد تاريخي واكنش نشان دادند.
در اين بيانيهها كه در نخستين ساعات پس از اعلام توافق صادر شد دو وجه بارز قابل توجه است؛ نخست اينكه تشكلهاي معلمي از يك توفيق تاريخي كه تامينكننده منافع ملي است ابراز خرسندي كردند و دوم اينكه ابراز اميدواري كردند كه در كنار توجه به منافع ملي به سرمايههاي اجتماعي حامي دولت و منافع عمومي نيز توجه شود.
سازمان معلمان ايران كه يك تشكل معلمي صنفي- سياسي است در بيانيهاي با اين عنوان كه «گفتوگو معجزه ميكند انتظار اعجاز ديگري نداريم» آورده است: « سازمان معلمان ايران كه بيش از ١٥ سال است بااحساس مسووليتهاي ملي و صنفي در عرصه مدني و سياسي حضور صادقانه، وفادارانه، عاقلانه، آيندهنگرانه و شجاعانه دارد از شكست بنبست سياست خارجي ايران به ياري گفتوگو و تعامل كه بذر آن در دولت اخلاق و سياست و قانون و مدارا كاشته شد ابراز خرسندي ميكند و اين توفيق تاريخي را به ايرانيان سرافراز در داخل و خارج از كشور تبريك ميگويد.»
اين تشكل معلمي در ادامه بيانيه خود با اشاره به رويكرد فعاليتهاي خود ميافزايد: «سازمان معلمان كه همواره در مسير اصلاحطلبي با رويكرد اولويت معطوف به جامعه، به كنشگري مسوولانه پرداخته است در اين رويداد تاريخي بيش از هر چيزي از اين گشايش براي تامين منافع ملي و تامين شرايط اميدواركننده خوشحال است و به مسوولاني كه از موضع تدبير نه ترس و اجبار تن به اين توافق دادند تبريك ميگويد و اميد ميرود در حفظ و ارتقا و استمرار اين افتخار تدبير لازم و تلاش كافي و پايداري مناسب صورت پذيرد.»
سازمان معلمان ايران در بخش ديگري از بيانيه خود به انتظارات جامعه معلمي از دولت اشاره كرده و مينويسد: «بيترديد لازمه اين مهم آغاز ســـياستورزي متكي برگفتوگو و تعامل در داخل و شكستن بنبست سياست داخلي همچون سياست خارجي است كه يكي از وعدههاي دولت تدبير و اميد بوده است؛ دولتي كه مورد حمايت همراه با انتقاد سازمان معلمان ايران بوده و هست.»
اين تشكل صنفي و سياسي در بخش پاياني با لحني گــلايهآميز آورده است: «سازمان معلمان ايران در اين شيريني جشن ملي از يادآوري تلخيها و كملطفيها پرهيز ميكند تا از اين توفيق براي تقويت و گسترش سرمايه عاطفي، اجتماعي و سياسي بهره لازم برده شود.»
انجمن اسلامي معلمان كه بيشتر يك حزب سياسي است تا يك تشكل صنفي و سابقه طولاني و مبارزاتي قبل از انقلاب اين تشكل را در رديف احزاب قديمي و تاثيرگذار در قبل و بعد از انقلاب قرار ميدهد نيز با صدور بيانيهاي نسبت به توفيق هستهاي واكنش نشان داده است. انجمن اسلامي معلمان در بيانيه خود آورده است: «امروز به عنوان يكي از روزهاي ماندگار در تاريخ كشور عزيزمان ايران و جهان معاصر به ثبت رسيد و در اين روز تاريخي به جهانيان ثابت كرديم كه گفتوگوي تمدنها ميتواند راهگشاي مسائل و مشكلات امروز بشر در جهان كنوني باشد نه جنگ تمدنها.
امروز مردم ايران شاهد به ثمر رسيدن يكي از مهمترين شعارهاي رييسجمهور منتخب خود در ٢٤ خرداد بودند كه با تلاش مردان با تدبير هستهاي محقق گرديد.
ما اعضاي شوراي مركزي انجمن اسلامي معلمان ايران اين رويداد بينظير تاريخي را كه تامينكننده منافع ملي و پيامآور فردايي پر از اميد براي مردم ايران است به رهبر معظم انقلاب و مسوولاني كه از موضع تدبير نه ترس و اجبار زمينه اين حماسه تاريخي يعني غلبه گفتوگو بر جنگ را در جهان پرتنش كنوني فراهم نمودند تبريك ميگوييم.»
درخواست رييس دانشگاه فرهنگيان از دانشجويان و اساتيد براي تبيين دستاورهاي توافق هستهاي
علاوه بر اينكه معلمان در شور وجشن ملي توافق هستهاي حضور پررنگي در عرصه مجازي وحقيقي داشتند و تشكلها نيز با صدور بيانيه واطلاعيه ضمن همراهي به ارايه ديدگاه خود پرداختند برخي از مسوولان آموزش وپرورش نيز احساس مسووليت كرده و به اين رويداد تاريخي وملي واكنش نشان دادند و تلاش كردند تحرك مدني در اين راستا فراگيرتر شود.
يكي از اين مسوولان دكتر محمود مهر محمدي، سرپرست دانشگاه فرهنگيان است كه به مناسبت پيروزي ملت ايران اسلامي در مذاكرات هستهاي درپيامي خطاب به استادان و دانشجومعلمان اين دانشگاه آورده است: «اميد است در سالي كه مزين به همدلي و همزباني است با بهرهمندي تمام عيار از ظرفيت هاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي جوانان غيور و توانمند كشورمان، شاهد آيندهاي روشنتر و پراميدترباشيم. از دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگيان و همچنين از استادان و كاركنان اين دانشگاه ميخواهم با پاسداشت اين پيروزي شكوهمند و به شكرانه اين لطف بيكران الهي هرآنچه درتوان دارند نسبت به تشريح و تبيين پيامدهاي ارزشمند اين دستاورد گرانقدر ملي براي هموطنان عزيزمان اقدامهاي لازم را به انجام برسانند.»
نظرات بینندگان