همان گونه که قبلا نیز بیان شد ( این جا ) ؛ وزیر آموزش و پرورش برای حل مشکلات این وزارتخانه و معلمان و نیز عمل به برنامه های کوتاه مدت 8 کار گروه مشخص کرد .
کارگروه های تشکیل شده عبارت بودند از :
1- اقتصاد آموزش و پرورش
2- تفويض اختيار و ساماندهي فرآيندها
3- وضعيت معيشت معلمان
4- سند تحول
5- نيروي انساني ( دانشگاه فرهنگیان )
6- هدایت تحصیلی
7- سازمان نظام معلمي
8- ارزشيابي
هنوز گزارش جامعی از وضعیت و گردش کار و نیز نتایج این کارگروه ها منتشر نشده است اما در این جا باید به نکات مهمی اشاره کنم .
یکی از این کارگروه ها کارگروه " سازمان نظام معلمی " است که بنده نیز عضو این کار گروه بودم .
پیش نویس اولیه طرح سازمان نطام معلمی در ده جلسه عادی و دو جلسه فوق العاده مورد بحث و بررسی قرار گرفت .
« احمد عابدینی » معاون شورای عالی آموزش و پرورش و مسئول کار گروه سازمان نظام معلمی در گفت و گو با صدای معلم ضمن تشکر از حس مسئولیت شناسی و حضور موثر و مستمر اعضای این کارگروه آن را فعال ترین و پویاترین کار گروه در میان کارگروه های هشت گانه برشمرد .
او گفت قرار بر این است تا این پیش نویس نهایی پس از تایید شورای عالی آموزش و پرورش توسط وزیر در قالب لایحه تقدیم مجلس شورای اسلامی گردد. ( این جا )
علی رغم این که کار کارگروه سازمان نظام معلمی حدود 6 ماه است که پایان یافته است اما هیچ خبری از تعیین وضعیت و یا آینده طرح سازمان نظام معلمی در دست نیست .
صدای معلم در 26 فروردین ماه 96 خطاب به وزیر آموزش و پرورش نوشت ( این جا ) :
" متاسفانه و علی رغم گذشت حدود 3 ماه از پایان فعالیت کار گروه مربوطه هنوز طرح نهایی در دفتر وزیر آموزش و پرورش مانده و به هیات دولت و سپس مجلس ارسال نگردیده است .
« صدای معلم » از وزیر آموزش و پرورش انتظار دارد تا سریعا نسبت به ارسال و نیز پی گیری های بعدی در تصویب نهایی طرح سازمان نظام معلمی اقدامات لازم و جدی را به عمل آورد . "
با این حال تاکنون وزیر آموزش و پرورش هیچ گونه پاسخ و یا واکنشی نسبت به این پرسش ها نداده است .
اما متاسفانه بدعت اشتباه و خطرناکی در این جا روی داده است .
در واقع شورای عالی آموزش و پرورش با تغییر نام کارگروه ارزشیابی به کارگروه " تدوين سنجش صلاحيت ها و رتبه بندي معلمان " عملا اقدام به حذف سازمان نظام معلمی کرده است . ( در این زمینه اظهارات معاون شورای عالی آموزش و پرورش را بخوانید 1)
( جلسه کارگروه تدوين سنجش صلاحيت ها و رتبه بندي معلمان )
ضمن آن که به نظر می رسد شورای عالی آموزش و پرورش تحت عنوان این کارگروه عملا در نقش " سازمان نظام معلمی " ظاهر شده است و خود با تدوین ساختار سنجش ( 2 ) و تعریف معیار برای صلاحیت های معلمی و رتبه بندی اقدام کرده است !
در بخش " اهداف " که مورد اجماع و توافق اعضای کار گروه سازمان نظام معلمی قرار گرفت چنین آمده است :
2- " سنجش هدف مند صلاحیت های تخصصی و حرفه ای معلمان "
حتی در فصل سوم که به " وظایف و اختیارات " این سازمان می پردازد چنین آمده است :
"1- سنجش صلاحیت های تخصصی و حرفه ای معلمان در سطوح مختلف با ملاک ها ، شاخص ها و استاندارهای مصوب "
وزیر آموزش و پرورش باید به این پرسش اساسی پاسخ دهد که آیا شورای عالی آموزش و پرورش صلاحیت ورود به این مباحث را داشته است ؟
مگر نه این است که این وظیفه بر عهده سازمان نظام معلمی گذاشته شده است ؟
در واقع اصلی ترین وظیفه و رویکرد سازمان نظام معلمی همین بررسی و سنجش صلاحیت های معلمی و تعیین شاخص ها و معیارهای لازم بوده است .
آیا کارگروهی که بی سر و صدا استحاله شده و تغییر نام داده است به نوعی سازمان نظام معلمی و وظایف آن را دور نزده است ؟
مگر تشکیل سازمان نظام معلمی یکی از برنامه های مهم وزیر آموزش و پرورش نبوده است ؟
چرا موانع تشکیل سازمان نظام معلمی را شفاف و صادقانه برای معلمان توضیح نمی دهید ؟
آیا آقایان با تشکیل سازمان نظام معلمی با " رویکرد غیردولتی و دارای شخصیت حقوقی مستقل " مشکلی دارند ؟
نکته جالب و تاسف برانگیز آن است که در ساختار پیش بینی شده قرار است " کمیته رتبه بندی مدرسه " با مسئولیت مدیر مدرسه قرار است که گواهی نامه صلاحیت های معلمی را اخذ کند .
این گواهی نامه توسط چه مرجعی باید صادر شود ؟
معیارهای صلاحیت ها را چه کسی باید احصا و تایید کند ؟
آیا این ها به نوعی دور تسلسل و باطل نخواهد بود ؟
آقایان برای آن که صورتی موجه به کار خود بدهند و احتمالا فردا پریینی را از مباحث مطرح شده برای مسئولان و افراد ذی ربط بفرستند گروه در تلگرام با همین نام تشکیل داده اند .
برخی از معلمان که از قضیه بی خبرند با نیت کمک و مشارکت در این مباحث شرکت کرده اند غافل از آن که این پروسه از اساس غلط بوده و حتی مسیر غیرقانونی می باشد .
این هم به نوعی از مظاهر پوپولیسم است که این بار توسط افراد به اصطلاح " اصلاح طلب " عرضه می شود !
آیا این کارها به نوعی " سرکار گذاشتن " معلمان نیست ؟
زمانی که صدای معلم با آقای حاجی بابایی گفت گو کرد از ایشان دلیل حذف سازمان نظام معلمی را از " سند تحول بنیادین " پرسش کرد .
پرسش صدای معلم از ایشان این بود که شما در این سند قرار است صلاحیت های حرفه ای و تخصصی معلمان را مورد سنجش قرار دهید اما چگونه ؟
چه کسی و با مرجعی قرار است تا این صلاحیت ها و شاخص ها را مطابق استانداردهای علمی و روز دنیا احصا و مورد سنجش قرار دهد .
پاسخ حاجی بابایی در برابر پرسش ما سکوت بود .
اما نکته تاسف آور در زمان وزارت فانی و بدتر از آن دانش آشتیانی اتفاق می افتد .
« صدای معلم » در آذر ماه 1395 در نشستی با دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش داشت این پرسش را از ایشان مطرح کرد ( این جا ) :
صدای معلم :
بحث ما بحث فردی نیست. ما در سند تحول که در مورد آن بحث داریم ؛ بحث سند ملی که به سند تحول تبدیل شده است، نظام معلمی می باشد . نظام معلمی در سند تحول حذف می شود. در تاریخ 26 / 3 / 87 جلسه ای که شما داشتید قرار بوده ظرف 3 ماه لایحه پیشنهادی برای سازمان نظام معلمی به مجلس ارائه شود که انجام نشد و حالا بحث هایی به وجود آمده که هم مجلس و هم وزارت آموزش و پرورش گفته اند که می خواهند روی این نظام معلمی کار کنند . به گذشته کار نداریم الان در حال حاضر نظام معلمی چه وضعیتی دارد؟
به عبارت دیگر ؛ اولا نظر خودتان در مورد نظام معلمی چیست و چرا این موضوع در شورای عالی آموزش و پرورش مورد بحث و بررسی قرار نگرفت؟
پاسخ دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش چنین بود :
" من به عنوان یک شخص موافق این تشکیل نظام معلمی هستم. اقداماتی را هم انجام داده ایم. اما هم چنان که می دانیم شورا است. شورا نظر افراد مختلف است و من به عنوان دبیر کل پی گیر مصوبات شورا هستم . دو سه بار ما بحث را به صحن علنی بردیم اما در شورا رای نیاورد یا وزیر وقت موافقت نکرد و یا کارشناسانش و اعضایی که بودند موافقت نکردند."
تفاوت فانی و دانش آشتیانی این بود که تاسیس سازمان نظام معلمی جز برنامه های کوتاه مدتش بوده است .
اما ایشان نه حاضر می شود طرح مصوب کارگروه سازمان نظام معلمی را در موعد مقرر برای هیات دولت ارسال کند و ازسوی دیگر با دور زدن که شرحش در بالا رفت به نوعی آن را استحاله و نابود کرده است .
برداشت من از عملکرد این آقایان آن است که این افراد فارغ ار برچسب و یا لیبل سیاسی اساسا اعتقادی به سازمان نظام معلمی ندارند و یا سازمان نظام معلمی می خواهند که کاملا در کنترل آن ها باشد .
دلیل این کار هم کاملا مشخص است :
" معلم حرفه ای و متخصص بدون تردید مدیر حرفه ای و متخصص طلب خواهد کرد . "
*عضو کارگروه سازمان نظام معلمی
متن کامل طرح اولیه سازمان نظام معلمی را این جا مطالعه فرمایید .
----------------------------------------------------
( 1 ) احمد عابديني معاون امور كميسيون هاي شوراي عالي آموزش و پرورش در جمع اعضاي كارگروه طرح تدوين سنجش صلاحيت ها و رتبه بندي معلمان و در پاسخ به پرسش ها و ابهامات گوناگون مطرح شده از سوي فرهنگيان درباره جزييات و ابعاد اين طرح عنوان كرده و می گوید :
اين مطلب را احمد عابديني معاون امور كميسيون هاي شوراي عالي آموزش و پرورش در جمع اعضاي كارگروه طرح تدوين سنجش صلاحيت ها و رتبه بندي معلمان و در پاسخ به پرسش ها و ابهامات گوناگون مطرح شده از سوي فرهنگيان درباره جزييات و ابعاد اين طرح عنوان كرد و افزود:
تحقق رتبه بندي معلمان بدون سنجش صلاحيت ها ممكن نيست؛ هر چند همه طرح رتبه بندي، در سنجش صلاحيت ها خلاصه نمي شود.
وي با تاكيد بر ضرورت سنجش صلاحيت ها در رتبه بندي و اين كه قطعا سنجش صلاحيت ها بايد كاربردهاي مختلفي داشته باشد، خاطرنشان كرد: جداكردن سنجش صلاحيت ها از رتبه بندي، مانند جراحي سخت و مشكل جداكردن دو قلوها از همديگر است كه ممكن است به مرگ يكي يا هر دو منجر شود.
عابديني با بيان اين كه سنجش، امري كاملا مستمر، مداوم و هميشگي است، تصريح كرد: سنجش صلاحيت ها منافاتي با مقوله ارزشيابي ندارد، چون به صورت مرحله اي انجام مي شود و بازخورد خود را نشان خواهد داد.
وي متذكر شد: ما سنجش صلاحيت ها را به عنوان يك امر مقطعي و براي زمان و دوره خاص طراحي نمي كنيم. اين برنامه، مراحل و اجزايي دارد كه بايد طي شود. معلم نبايد هيچگاه حس كند فعاليتش خارج از طرح سنجش بوده و جزيي از سنجش محسوب نمي شود.
عابديني با اشاره به اين كه سعي ما همواره بر اين بوده است كه هيچ امر غير مستندي را در سنجش صلاحيت ها ورود ندهيم، يادآورشد: در بحث هاي تحولي، فرهنگ سازي بسيار مهم است. هيچ برنامه و طرحي را نمي توانيم اجرا كنيم تا اذهان و افكار نسبت به آن روشن و مثبت نشود؛ زيرا بر مبناي شناخت و آگاهي و باور و درك معلمان است كه مي توانيم از شاخص هاي صلاحيت حرفه اي سخن بگوييم.
معاون دبيركل شوراي عالي آموزش و پرورش افزود: اگر به حقوق متقابل بين معلمان و تصميم سازان توجه كنيم، يكي از حقوق بسيارآشكار معلمان اين است كه دقيقا وظايف خود را شفاف و دقيق بدانند و بشناسند.
وي با بيان اين كه هر برنامه و طرح مصوب، در نهايت به دست معلم اجرا خواهد شد، تصريح كرد: رتبه بندي، زمينه اي براي كسب صلاحيت هاي بيشتر، ايجاد انگيزه و رقابت جدي تر بين معلمان است تا هر كس، خود و توانمندي ها و توانايي هاي حرفه ايش را نشان دهد.
عابديني متذكر شد: تمام تلاش ما اين است كه از هرآنچه تاكنون مطالعه و بررسي شده و پژوهش آن موجود است و يا قوانين و مقررات فعلي و حتي مقررات گذشته كه محتواي آن اكنون جاري است، استفاده كنيم.
وي افزود: تا زماني كه معلم خود را پيدا نكند و انگيزه ، توانمندي و صلاحيت هاي خود را نبيند، نمي تواند انتظار داشته باشد كه سازمان مربوطه اش همه آنها را ببيند و او را حمايت و تامين كند.
معاون امور كميسيون هاي شوراي عالي آموزش و پرورش با اشاره به اين كه درباره ميزان و حجم و كم و كيف تلاش ها و اقدامات معلمان در هيچ قانون و منشوري، مطلبي نوشته نشده است، خاطرنشان كرد: در جايي و زماني، معلم يك ستاره و چهره برتر معرفي مي شود كه بالاتر و برتر از حدود وظايف و مسئوليت هاي خود كار كند و خود را نشان دهد.
عابديني افزود: واقعيت اين است كه در موضوعات مربوط به نيروي انساني، سنجش دقيق و عيني امكان پذير نيست؛ سنجش، امري نسبي است و هرچه سنجش ما عيني تر باشد، دخالت انسان ها در آن محدودتر است. البته خطا جزو فرآيند كاراست ، ولي تمام تلاش اين است كه خطاها و دخالت هاي انساني كمتر باشد و سنجش ها به عينيت و واقعيت نزديك ترباشد.
وي با تاكيد براين كه بايد به سمت واقعي تر وعيني ترشدن سنجش ها حركت كنيم و كارشناسان خود را نيز مجهزتر سازيم تا در زمينه سنجش موفق تر باشند، متذكرشد:اگر كاري استمرار يابد، مطمئنا تعميق پيدا مي كند.متاسفانه بيشترين مشكل ما از انجام فعاليت هاي مقطعي است.
عابديني تصريح كرد: يكي از ويژگي هاي بر جسته مقوله تعليم و تربيت، مساله استمرار آن است و استمرار نيز به معناي آن است كه همه اجزاء و عناصرسازمان، دست در دست هم، با اعتبار،سازمان مشخص، نظام و قوانين لازم الاجرا در يك مسير قرار بگيرند.اگر طرحي قانون شد، به معناي واقعي خود، همه عناصر و اجزاي نظام در يك مسير، اهداف مشخص را تعقيب مي كنند و استمرار خواهند داشت.
وي درپاسخ به انتقاد منتقدان" نظام امتيازي" يادآورشد: اين منتقدان درنهايت، خود اعتراف كرده اند كه چاره اي جز اجراي طرح سنجش نداريم، زيرا نظام فعلي ما، توزيع مساوي حقوق بين افراد است كه نقص هاي بسياري دارد.اگربه هرحال، پيشنهاد مشخصي بشود و احساس كنيم كه آسيب هاي حقوقي آن كمتراست، قطعا از آن استقبال مي كنيم؛ هرچند كه، درمجموع، منتقدان معتقدند كه مزاياي طرح سنجش صلاحيت ها بيشتر از معايب آن است.
عابديني با بيان اين كه بايد بين سنجش صلاحيت و ارزيابي عملكرد تفاوت قائل شد، افزود: سنجش صلاحيت ارتباط كمتري با ارزيابي عملكرد دارد، هرچند بي ارتباط نيست. در ارزيابي عملكرد، عموما ارتباطي بين مجري و مسئول وجود دارد، ولي در سنجش، فرآيند و روند كار مطرح و مورد نظراست.
وي با اشاره به اين كه در مساله سنجش صلاحيت ها و رتبه بندي در حال استاندارد سازي نظرات و ديدگاه ها هستيم و دراجرا بايد مطمئن شويم كه شاخص ها آن چيزي را مي سنجند كه ما مي خواهيم، درباره ضمانت هاي اجراي طرح سنجش، خاطر نشان كرد: از استلزامات هر طرح و برنامه اي ايجاد ضمانت اجرايي آن است.اين طرح پس از تهيه و تصويب در شوراي عالي آموزش و پرورش، به صورت لايحه تنظيمي به هيات دولت ارائه مي شود تا پس از آن به مجلس تقديم شود و تاكيد ما نيز اين است كه با بررسي و تصويب در مجلس شوراي اسلامي، بارمالي آن ديده، محاسبه و تعيين شود.
وي با تاكيد بر نقش و كار بي بديل معلم و اين كه مي تواند در اخلاق، رفتار، كردار و شناخت دانش آموز تاثير و نقش داشته باشد، خاطر نشان كرد: هرچقدر معلم، خود مجهز به اين توانمندي ها و مسلط به اطلاعات و دانش روز باشد، رابطه عاطفي بين او و دانش آموز درست برقرار مي شود. اگر دانش آموز همچنان مرجعیت معلم را به رسميت بشناسد، در پذيرش گفته ها و رفتار وكردارهاي او تاثير دارد. اگر رتبه بندي بتواند اين زمينه را فراهم كند كه معلمان در هر جايگاهي كه هستند يك قدم به جلو بردارند و علم و دانش آنان افزايش يابد، پذيرش آنان از سوي دانش آموزان بهتر و بيشتر خواهد بود.
عابديني درباره نتايج مادي و معيشتي ناشي از اجراي طرح سنجش صلاحيت و رتبه بندي گفت: تمام تلاش ما اين است كه اجراي اين طرح به قدري در حقوق و مزاياي همكاران ما تاثير بگذارد كه انگيزه لازم را براي مشاركت و همراهي با طرح سنجش صلاحيت و رتبه بندي در همكاران به وجود آورد. معلم احساس كند اگر سه سال تلاش كند و شاخص ها را به نوعي به دست آورد و مهارت ها را كسب كند ، درقبالش مزايا و امكاناتي به دست مي آورد كه مي تواند زندگي اش را متحول سازد.
وي تاكيد كرد: البته نكته مهم اين است كه اگر فكر كنيم نتايج مالي طرح سنجش صلاحيت ها و رتبه بندي شامل همه معلمان و بدون توجه به تلاشها، زحمت ها و فعاليت ها و كسب شاخص هاي ويژه باشد، طرح در اجرا ابتر و ناقص مي ماند و به نتيجه نهايي خود نمي رسد.
وي درپايان جلسه، خاطرنشان كرد: معلمان كه نيروهاي خط مقدم اين طرح هستند بايد اين طرح را متعلق به خود بدانند و باور كنند كه در سرنوشت آنان تاثيرگذاراست؛ طرح را با جديت مطالعه كرده، در بحث ها مشاركت كنند و پيشنهادهاي خوب و سازنده بدهند چون ممكن است پيشنهادهاي مهم آنان تاثيرات ژرف و بزرگي در سرنوشت مجموعه معلمان داشته باشد.آنها نبايد به هيچ وجه نااميد شوند و اين موضوع را مطالبه و حق خود بدانند . اين مساله، حق و حقوقي است كه بايد به آنان داده شود. آنها بايد از آموزش و پرورش و كارشناسان بخواهند تا اين مساله را دنبال كنند تا طرح و برنامه اي با كمترين آسيب و بيشترين نقاط قوت طراحي و اجرا شود.
( 2 )
مقدمه:
ورود به فرآیند رتبه‌بندی معلمان آزادانه و داوطلبانه خواهد بود. چنانچه معلمی بر اساس ملاک‌ها و شاخص‌های اعلام شده، خود را دارای صلاحیت‌های لازم برای کسب رتبه یا ارتقا به رتبه بالاتر بداند، می‌تواند درخواست خود را به همراه مدارک و مستندات به محل کار فعلی (مدرسه یا اداره تعیین‌شده) تحویل دهد تا طی فرایند معین با شاخص‌های تعیین‌شده سنجش صلاحیت و در یک رتبه معین قرار گیرد.
مرحله اول: مدرسه/ منطقه
الف) کمیته مدرسه
معلمان متقاضی رتبه‌بندی باید مدارک و مستندات لازم را تحویل مدیر یا مسئول مربوط دهند تا پس از بررسی و تأیید اولیه، آنها را برای بررسی بیشتر در اختیار کمیته رتبه‌بندی مدرسه/ اداره منطقه قرار دهد.
تبصره 1: در مدارسی که تعداد معلمان و کارکنان آموزشی آن کمتر از تعداد اعضای کمیته مدرسه باشد، رتبه‌بندی آن به یکی از اشکال و روش‌های زیر انجام می‌شود:
الف) مدارس معین یا مجتمع‌های آموزشی تعیین‌شده؛
ب) اداره آموزش و پرورش مناطق مربوط.
تبصره 2: معلمان مأمور به مدارس غیردولتی و سازمان های آموزشی و وابسته به آموزش و پرورش، درخواست و مدارک خود را بر اساس مفاد تبصره 1 عمل خواهند کرد.
وظایف مدیر مدرسه
تشکیل و مدیریت کمیته رتبه‌بندی مدرسه؛
دریافت، بررسی و تأیید اعتبار و اصالت مدارک و مستندات (شامل درخواست ورود به رتبه‌بندی، گواهینامه صلاحیت معلمی، ابلاغ اشتغال به کار، فرم 502، گواهینامه بهداشت و سلامت، ارتباط مدرک تحصیلی با رشته تدریس و...)؛
سنجش بخشی از صلاحیت‌ها بر اساس شاخص‌ها و صدور گواهی مربوط (در سطح مدرسه)؛
ارائه بازخورد به موقع و شفاف نتایج سنجش و رتبه‌بندی به ذی‌نفع.
وظایف کمیته مدرسه
بررسی و تأیید اعتبار و اصالت مدارک و گواهینامه‌های مربوط (شامل تاییدیه پژوهش‌ها، دوره‌های مهارت‌آموزی و دانش‌افزایی، تألیف، ابداعات و اختراعات و...) بر اساس مستندات و مدارک معتبر؛
برنامه‌ریزی و سنجش صلاحیت‌ها بر اساس شاخص‌های مربوط به مدرسه
بررسی و تأیید گواهی‌های مدیریتی لازم (پایبندی به قوانین و مقررات و..)
تبصره 1: کمیته مدرسه می‌تواند، در صورت نیاز، داوطلب رتبه‌بندی را برای تبیین فعالیت و عملکرد به جلسه بررسی دعوت کند.
تبصره 2: کمیته مدرسه می‌تواند انجام بخشی از فرایند سنجش یا کل آن را به مؤسسات معتبر و مورد تأیید آموزش و پرورش واگذار کند.
4.تهیه و ارایه گزارش به مراجع بالاتر.
ترکیب اعضای کمیته مدرسه
مدیر مدرسه (رئیس کمیته)؛
معاونین مدرسه؛
نماینده شورای معلمان (دبیر)؛
یک نفر از مربیان امور تربیتی یا مشاوران به انتخاب مربیان و مشاوران مدرسه؛
دو نفر از صاحب‌نظران و کارشناسان آموزشی یا فرهنگی با توجه به شاخص‌های مورد ارزیابی، به پیشنهاد حداقل یک نفر اعضا و تأیید اکثریت نسبی اعضای کمیته مدرسه. "