چاپ کردن این صفحه

دكتر محمد حسن حسني شلماني/ پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

سياست‌هاي كلان پژوهشي در توسعه پايدار كشور با توجه به راهبرد وزارتين علوم و آموزش و پرورش

راهبرد كلاني که در توسعه کشور تاکید شده است توسعه توان علمی و فناوری در قالب توسعه اقتصاد دانش‌بنیان می‌باشد ، به طوری‌ که 20 درصد درآمد کشور می‌بایست از فناوری اطلاعات حاصل گردد/ براي دستيابي به اين راهبرد، دانشگاه ها در عصر جديد به عنوان برون داد نظام آموزشی در ایجاد توسعه پايدار نيازمند تعريف جديدي از خود به عنوان نسل سوم از دانشگاه هستند/ دانشگاه ها برای ایجاد نسلی جدید از خود نیازمند تامین نیروی انسانی است که از زيرساخت دانشي، نگرشي و مهارتي متناسب با توسعه و گسترش اقتصاد دانش‌بنيان كشور برخوردار باشند/ شركت‌هاي خصوصي تمايلي به سرمايه‌گذاري در تحقيقات راهبردي ندارند/ با نگاهي به تاريخچه پيشرفت اقتصادي كشورهاي صنعتي، درمي‌يابيم كه سرمايه انساني نقش مهمي در رشد و توسعه اقتصادي چنين كشورهايي داشته است/ اگر سرمايه‌گذاري در سنين نوجواني يعني در دوران دبيرستان انجام شود به دليل آنكه قدرت يادگيري و اوقات فراغت در سنين نوجواني بيشتر است با صرف وقت و هزينه‌هاي كمتري مي‌توان به امر آموزش فناوري همت گماشت و در عين حال سرمايه‌گذاري در اين ايام موجب خواهد شد تا  زمان طولاني‌تري منافع خود را نصيب توسعه كشور نمايد و از بازده اين سرمايه‌گذاري در زمان بيشتري مي‌توان بهره برد/ براي تامين سرمايه انساني نياز به تربيت نيروي انساني كارآمد در زمينه علم و فناوري از سنين نوجواني وجود دارد. اين مهم نيز نياز به سيستم ارتباطي قوي آموزش و پرورش با دانشگاه ها براي ايجاد مراكز رشد پارك‌هاي علم و فناوري دارد/ از آنجايي‌كه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ماهيتاً بازوی فکری و يك موتور محرك و تاثيرگذار در آموزش و پرورش محسوب مي‌گردد، مطمئن‌ترين مركز پژوهشي است كه در تامين سرمايه انساني و گسترش پارك‌هاي علم و فناوري و تجاري‌سازي دانش درفرآيند توسعه پايدار كشور مي‌تواند نقش ايفا نمايد

 نقش پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در توسعه پایدار  راهبرد كلاني که در توسعه کشور تاکید شده است توسعه توان علمی و فناوری در قالب توسعه اقتصاد دانش‌بنیان می‌باشد ، به طوری‌ که 20 درصد درآمد کشور می‌بایست از فناوری اطلاعات حاصل گردد و در قانون برنامه ششم توسعه و همچنين سند تحول بنيادين آموزش و پرورش و ساير قوانين مرتبط مانند نقشه جامع علمي‌كشور، مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي، سند علم و فناوري و ساير اسناد معتبر بر رويكرد مبتني بر توسعه دانش‌بنيان تاكيد شده است.

براي دستيابي به اين راهبرد، دانشگاه ها در عصر جديد به عنوان برون داد نظام آموزشی در ایجاد توسعه پايدار نيازمند تعريف جديدي از خود به عنوان نسل سوم از دانشگاه هستند. سـه رويكـرد كلـي بـراي پاسخ گويي به چالش توسعه پايدار براي دانشگاه ها مطرح شده است. اين سه رويكرد عبارتند از :

1- رويكرد تكاملي  كه در آن تلاش مي‌شود تا با شروع فرآيندي نسبت به يكپارچه كردن توسعه پايدار در دانشگاه اقدام شود.

2- رويكرد  كليدي  كه در آن سعي مي‌شود تا به صورتي هماهنگ و مناسب از طريق كاركنان و نظام هاي موجود نسبت به ارائه پاسخ‌هايي براي چالش توسعه پايدار عمل گردد.

3- رويكرد پيشتاز كه در آن به طور كلي محتواي سازماني جديدي شناسايي مي‌شود كه بيشترين توان در تشـخيص سـهم اصـلي در توسـعه پايدار را به گونه‌اي سودمند و تضمين كننده دارا باشد.

به نظر مي‌رسد از سه رويكرد ذكر شـده، تنهـا از طريق رويكرد پيشتاز بتوان اميدي براي رويارويي با چالش توسعه پايدار داشت. براساس اين رويكرد ، يك محتواي سازماني جديد براي دانشگاه ها مورد نياز است تا بتوان نسبت به تشخيص راه هاي دست يابي به توسعه‌اي پايدار اقدام نمود .

با توجه بر اسناد راهبردي براي توسعه كشور كه بر توسعه اقتصاد دانش‌بنيان تاكيد داشته‌اند، ایده ایجاد نسل جدید از دانشگاه می‌تواند استراتژی دانشگاه ها را تغییر داده و آنها را از فعالیت صرفا علمی به سمت کاربری کردن علم و فناوری با تاکید بر تجاری سازی دانش سوق دهد. اما چنین ایده‌ای به تنهایی از عهده دانشگاه بر نخواهد آمد. چراکه مهمترین عاملی که می‌تواند موجب چنین تغییری شود دانشجویانی هستند که به دانشگاه ها راه پیدا می‌کنند.  بنابراین دانشگاه ها برای ایجاد نسلی جدید از خود نیازمند تامین نیروی انسانی است که از زيرساخت دانشي، نگرشي و مهارتي متناسب با توسعه و گسترش اقتصاد دانش‌بنيان كشور برخوردار باشند.

با توجه به تاكيد ابلاغيه اقتصادمقاومتي بر تامين سرمايه‌هاي انساني از مشاركت آحاد جامعه و تشويق همكاري جمعي بر مشاركت طبقات كم‌درآمد و متوسط در بند اول ابلاغيه و تاكيد بر پيشتازي اقتصاد دانش‌بنيان و ساماندهي نظام نوآوري در بند دوم آن به منظور دستيابي به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنيان در منطقه و از آنجايي كه در شرايط حاضر  فناوري‌هاي نوين نقش تعيين‌كننده در پيشتازي اقتصاد برعهده دارند و نظر به اينكه فناوري‌هاي نوظهور عام به توجه ويژه دولت براي سرمايه‌گذاري نياز دارند و شركت‌هاي خصوصي تمايلي به سرمايه‌گذاري در تحقيقات راهبردي ندارند كه منجر به فناوري‌هاي نوظهور و عام باشد؛ لذا در شرايط حاضر با گسترش پارك‌هاي علمي و فناوري در عرصه فعاليت‌هاي اقتصادي، اجتماعي، فني مي‌توان تغييرات بنيادي مرتبط با بندهاي ابلاغيه اقتصادمقاومتي را عملياتي نمود.

بنابراين به كارگيري موثر و مطلوب منابع در اين پارك‌ها در راستاي تحقق اهداف توسعه علمي مبتني بر اقتصاد مقاومتي از مهمترين مسايل كشور مي‌باشد. در اين راستا توانمندسازي نيروي انساني با استفاده از ظرفيت پارك‌هاي فناوري و تامين سرمايه‌هاي انساني براي اين پارك‌ها از نيازهاي ضروري برنامه‌ريزي كشور براي مبحث اقتصادمقاومتي قلمداد مي‌شود.    

با نگاهي به تاريخچه پيشرفت اقتصادي كشورهاي صنعتي، درمي‌يابيم كه سرمايه انساني نقش مهمي در رشد و توسعه اقتصادي چنين كشورهايي داشته است. اما مساله‌اي كه بايد از حساسيت آن در مبحث تامين سرمايه انساني براي توسعه توان علمي و فناوري كشور تاكيد نمود اين است كه به تعويق انداختن سرمايه‌گذاري‌هاي آموزشي در زمينه پارك علم و فناوري به دوران دانشگاهي؛ موجب كوتاه‌تر شدن دوران بازده، و در نتيجه كاهش نسبي بازده سرمايه گذاري آموزشي خواهد شد.

بنابراين اگر سرمايه‌گذاري در سنين نوجواني يعني در دوران دبيرستان انجام شود به دليل آنكه قدرت يادگيري و اوقات فراغت در سنين نوجواني بيشتر است با صرف وقت و هزينه‌هاي كمتري مي‌توان به امر آموزش فناوري همت گماشت و در عين حال سرمايه‌گذاري در اين ايام موجب خواهد شد تا  زمان طولاني‌تري منافع خود را نصيب توسعه كشور نمايد و از بازده اين سرمايه‌گذاري در زمان بيشتري مي‌توان بهره برد.

بنابراين براي تامين سرمايه انساني نياز به تربيت نيروي انساني كارآمد در زمينه علم و فناوري از سنين نوجواني وجود دارد. اين مهم نيز نياز به سيستم ارتباطي قوي آموزش و پرورش با دانشگاه ها براي ايجاد مراكز رشد پارك‌هاي علم و فناوري دارد. ايجاد چنين سيستم ارتباطي قوي ميان سه ضلع آموزش و پرورش، دانشگاه ها و پارك‌هاي علم و فناوري موجب بهره‌برداري همه جانبه خواهد گرديد. از يكسو نوعي هم گرايي در آموزش و پرورش و دانشگاه ها براي پرورش نسلي خواهد گرديد كه در توسعه پايدار كشور نقش اساسي بازي خواهند كرد. از سوي ديگر نسلي جديد از دانشگاه ها مبتني بر تجاري‌سازي دانش تعريف خواهد شد و دانشگاه ها از روش‌هاي سنتي كسب درآمد از طريق پذيرش دانشجو دور خواهند شد و در ضلع سوم توسعه و گسترش كمي و كيفي پارك‌هاي علم و فناوري آنان را در  شرايط رقابتي قرار خواهد داد كه مجموعه اين ارتباطات الگويي مطلوب براي توسعه پايدار را رقم خواهد زد.

عملياتي‌شدن چنين ارتباطي ميان سه ضلع  آموزش و پرورش، دانشگاه ها و پارك‌هاي علم و فناوري مستلزم ايجاد حلقه واسطي است تا امكان اجرايي شدن آن را با رفع موانع موجود تسهيل نمايد و با معطوف كردن پژوهش‌هاي خود در جهت برنامه‌ريزي، ساماندهي، نظارت و پايش  و مبتني بر اسناد بالادستي تصويب شده نوعي هم گرايي ميان آموزش و پرورش و دانشگاه ها در زمينه تامين سرمايه ‌انساني به منظور توسعه و گسترش پارك‌هاي علم و فناوري و تجاري‌سازي ايجاد نمايد.            

از آنجايي‌كه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ماهيتاً بازوی فکری و يك موتور محرك و تاثيرگذار در آموزش و پرورش محسوب مي‌گردد، مطمئن‌ترين مركز پژوهشي است كه در تامين سرمايه انساني و گسترش پارك‌هاي علم و فناوري و تجاري‌سازي دانش درفرآيند توسعه پايدار كشور مي‌تواند نقش ايفا نمايد.  اين پژوهشگاه با بررسی، تجزیه و تحلیل روندهای موجود در حوزه آموزش و پرورش و شناسايي و رفع موانع موجود  با هدف دسترسي به وضعيت مطلوبي كه در اسناد بالادستي كشور به عنوان سياست گذاري‌استراتژيك به تصويب رسيده است، مي‌تواند گام اساسي در توسعه پايدار كشور داشته باشد.

بنابراين از آنجایی‌كه وزارت علوم و دانشگاه ها و پارك‌هاي علم و فناوري براي تدوين برنامه‌هاي استراتژيك خود در آينده نيازمند آن هستند كه از برون دادهاي انساني آموزش وپرورش استفاده كنند، نیاز است راهبردهای خود را در زمينه گسترش و توسعه مراكز پارك علم و فناوري با همکاری پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در قالب سياست‌هاي كلان پژوهشي به عنوان تنها مرکز پژوهشی و بازوی فکری در آموزش و پرورش تدوین نمایند.


ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

جمعه, 11 آذر 1395 15:16 خوانده شده: 1067 دفعه

در همین زمینه بخوانید: