آموزش و پرورش یکی از مهم ترین نهادهایی است که در جهت توسعه عدالت اجتماعی در سطح هر جامعه ای گام بر می دارد . آموزش و پرورش ایران نیز در طول سال های شکل گیری نظام نوین تعلیم و تربیت همواره داعیه دار پیگیری عدالت آموزشی بوده است . با پیروزی انقلاب اسلامی و با توجه به اهمیت عدالت در شعارهای انقلاب ایران ، آموزش و پرورش نیز جایگاه ویژه ای یافت از جمله اینکه بر اساس اصل 30 قانون اساسی دولت موظف به تامین آموزش رایگان تا پایان دوره متوسطه شد و بر اساس اصل 43 قانون اساسی ، تامین آموزش رایگان از جمله ضوابط اقتصادی کشور تعیین گردید .
در طول بیش از چهار دهه گذشته ، عدالت آموزشی از جمله شعارها و برنامه های وزارت آموزش و پرورش بوده است .
بر خلاف شعارهای فوق ، وضعیت فعلی عدالت آموزشی شرایط نامساعدی را پشت سر می گذارد .
بر اساس گزارشی که مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در دی ماه 1401 منتشر نمود بیش از 917 هزار نفر در سنین 6 تا 17 سال از تحصیل بازمانده اند و 279 هزار نفر نیز ترک تحصیل نموده اند . (بررسی روند ترک تحصیل و ادامه تحصیل در آموزش و پرورش ،گزارش شماره 18652 مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ) . بر اساس این گزارش ؛ استان های سیستان و بلوچستان ، خراسان رضوی ، خوزستان ، آذربایجان غربی و کرمان دارای بیشترین آمار تارکان تحصیل هستند.
همچنین بیش از 500 هزار نفر از تارکان تحصیل در سال تحصیلی 1401 – 1400 در مقطع متوسطه دوم بوده اند .
آمار فوق بیانگر وضعیت وخیم دوره متوسطه دوم است . بخش وسیعی از دانش آموزان ترجیح می دهند که تحصیل را در دوره دوم متوسطه رها کنند و آینده خود را در مسیر دیگری بجویند .
آمار های بالا فقط بخشی از آمارهای موجود است که وضعیت وخیم عدالت آموزشی را نشان می دهند .
در برابر این آمارها ، برنامه های رسمی همچنان بر تلاش برای رشد عدالت آموزشی تاکید دارند . یکی از مهم ترین نشانه ای بارز بی عدالتی در آموزش و پرورش تنوع مدارس است . در حال حاضر 24 نوع مدرسه در ساختار نظام آموزشی ایران وجود دارند که عبارتند از : نظام آموز ش و پرورش به عنوان نهاد تولید بی عدالتی عمل می کند و بر بحران های اجتماعی و فرهنگی موجود در جامعه می افزاید .
- عادی دولتی
- شبانه روزی
- هیات امنایی
- عشایری
- نمونه دولتی
- شاهد
- ایثارگران
- قرآنی
- غیردولتی
- هوشمند
- تیزهوشان
- آموزش از راه دور
- مدارس وابسته به دستگاه ها
- ورزش
- استثنایی
- مجتمع های آموزشی و پرورشی
- مدارس ایرانی خارج از کشور
- بزرگسالان
- ماندگار
- دبیرستان های کار و دانش رشته بهیاری
- نمونه مردمی
- تعاونی
- اقلیت ها
( مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ، گونه شناسی مدارس در نظام آموزش و پرورش با تاکید بر تحلیل اجتماعی پیامد های اجتماعی آن ، مورخ 11/12/1395 ، شماره مسلسل 15316)
مدارس غیردولتی ، آموزش از راه دور و تعاونی دارای مالکیت غیردولتی هستند . کلیه مدارس غیردولتی ، مدارس هیات امنایی ، نمونه دولتی و بزرگسالان به صورت قانونی شهریه دریافت می نمایند .
مدارس دولتی به دلیل به دلیل عدم حمایت دولت و عدم دریافت سرانه و کمک از دولت مجبور به دریافت کمک از اولیا ی دانش آموزان می باشند . نظام آموزشی فعلی ، نظام آموزش و پرورش را به نهاد تولید بی عدالتی در جامعه تبدیل کرده است . تنوع مدارس به شکاف طبقاتی در آموزش و پرورش دامن می زند. وجود مدارس غیردولتی منجر به رشد کیفیت مدارس دولتی نشده است .
مدارس غیردولتی فقط با دریافت پول فعالیت می کنند و فاقد امکان دسترسی همگانی برای عموم می باشند .
مدارس شاهد و ایثارگران برای فرزندان شهدا و ایثارگران و افراد خاصی می باشند که امتیازات مدارس فوق را داشته باشند .
مدارسی مانند تیزهوشان ، ورزش و اقلیت ها و مدارس رشته های مختلف نظری ، کار و دانش و فنی و حرفه ای برنامه های آموزشی متفاوت دارندکه در مورد مدارس اقلیت ها و رشته های مختلف قابل پذیرش است .
تنوع موجود نشانه بارز بی عدالتی ساختاری در آموزش و پرورش را نشان می دهد .
درب بخش عمده ای از مدارس مذکور از جمله مدارس غیردولتی به روی عموم جامعه بسته است . برخلاف وعده های اولیه ، تاسیس مدارس غیردولتی موجب رسیدگی به مدارس دولتی نشده است . دولت نیز با تشکیل مدارس غیردولتی و عدم رسیدگی به مدارس دولتی ، بار آموزش را از دوش خود برداشته است .
نهایی شدن امتحانات پایه های دهم و یازدهم از جمله طرح های آموزش و پرورش است که بر بی عدالتی موجود می افزاید . بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی علاوه بر پایه دوازدهم ، امتحانات پایه های دهم و یازدهم رشته های نظری از سال تحصیلی 1403-1402 به صورت نهایی و کشوری برگزار می شوند . به این ترتیب نتایج امتحانات نهایی پایه های دهم و یازدهم نیز در کنکور تاثیر خواهد داشت . دانش آموزان در پایه دهم رشته علوم تجربی و ریاضی در 9 درس و در رشته علوم انسانی و معارف اسلامی در 11 درس امتحان نهایی دارند. همچنین در پایه یازدهم رشته علوم تجربی برای 11 درس، رشته علوم ریاضی 12 درس و رشته‌های ادبیات و علوم و معارف اسلامی برای 12 درس امتحان نهایی دارند.
تصمیم گیری در مورد نهایی شدن امتحانات پایه های دهم و یازدهم بدون بررسی های لازم در حوزه عمومی و اظهار نظر و گفت و گوی فراگیر میان معلمان ، کارشناسان و صاحب نظران اتخاذ شده است .
مصوبات فوق بیشتر به یک آزمون و خطا شبیه است ؛ آزمونی و خطایی که ذهن و روح دانش آموزان را درگیر می کند و آسیب های فراوانی به همراه دارد و سرانجام با طرح دیگری جایگزین می گردد .
نهایی شدن پایه های دهم و یازدهم با توجه به کیفیت آموزشی موجود ، راه مدارس غیردولتی و انتشارات کمک آموزشی را باز می کند و آموزش را بیش از این « کالایی » می سازد .
با نهایی شدن امتحانات پایه های دهم و یازدهم ، تحصیل در رشته های نظری سخت می شود و به تدریج دانش آموزان مناطق حاشیه ای و محروم ترک تحصیل می کنند یا به سمت رشته های فنی و حرفه ای و کار و دانش هدایت می شوند. به این ترتیب ، مدارس نظری دولتی و غیردولتی در اختیار طبقات برخوردار تر جامعه قرار می گیرد .
بی عدالتی آموزشی در ایران امری فراتر از اشتباه برنامه ریزی و اجرای برنامه ها است . نگرش حاکم بر آموزش و پرورش با تنوع مدرسه و نهایی کردن امتحانات زمینه حضور پر رنگ صنعت کنکور و کتاب های کمک آموزشی را فراهم می سازد و با تنوع مدارس و بی اعتنایی به مدارس دولتی تعداد تارکان تحصیل را افزایش می دهد . این نگرش به دلیل عدم باور به عدالت آموزشی ، فرصت آموزش را از یک فرصت مادام العمر ، برابر و کیفی به یک کالای قابل خرید و فروش تبدیل کرده است . با شکل گیری و تقویت بازار آموزش ، قشر برخوردارتر از آموزش بهتر بهره مند می شود .
نظام آموزشی فعلی ، نظام آموزش و پرورش را به نهاد تولید بی عدالتی در جامعه تبدیل کرده است . تنوع مدارس به شکاف طبقاتی در آموزش و پرورش دامن می زند. وجود مدارس غیردولتی منجر به رشد کیفیت مدارس دولتی نشده است .
افزایش نقش سرمایه در شکل گیری مدارس غیردولتی و فربه شدن صنعت کنکور از طریق نهایی شدن امتحانات پایه های دهم و یازدهم تبعیض در آموزش را افزایش می دهد .
همین عوامل به شکل گیری جامعه ای منجر می شود که بخش هایی از آن از فرصت آموزش کیفی محرومند و به حاشیه جامعه منتقل می شوند .
بدین ترتیب ؛ نظام آموزش و پرورش به عنوان نهاد تولید بی عدالتی عمل می کند و بر بحران های اجتماعی و فرهنگی موجود در جامعه می افزاید .
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
