زرافشان : به هر حال باید بپذیریم که کنکور یک واقعیت است در کنار نظام آموزشی

صدای معلم :

سلام

آقای زرافشان

ضمن تشکر از وقتی که در اختیار صدای معلم قرار دادید .

1-حدود 3 سال است که سلسله نشست هایی با عنوان " صیانت از برنامه درسی ملی " در سطح ادارات و نواحی آموزش و پرورش انجام می شود .

برون داد این نشست ها چه بوده است ؟

وزیر آموزش و پرورش اعلام می کند :

«پایه دوازدهم از مهر امسال برای اولین بار به جای پیش‌دانشگاهی مستقر می‌شود. برای این‌ پایه ۳۵ ساعت در هفته برنامه آموزشی در نظر گرفته شده است، درحالی که کنکور هنوز پابرجاست. سعی می‌کنیم این ساعت را به ۲۴ ساعت کاهش دهیم تا دانش‌آموزان مجال داشته باشند خود را برای کنکور آماده کنند.»

آیا این سخن آقای بطحایی در راستای آن نشست ها است و تن دادن به اضمحلال برنامه درسی ملی نیست ؟

مدارس در این زمینه و در موضوع سامان دهی نیروها مشکل دارند و بلاتکیلف هستند .

آیا  مثلا در پایه 12 رشته ریاضی دروس حسابان 2، هندسه 3،ریاضیات گسسته و فیزیک 3 به عنوان 11 واحد غیرحضوری از برنامه درسی مدرسه حذف می شوند ؟

 در این صورت عملا آب به آسیاب گروه های آموزشی و مافیایی که علیه آن شعار می دهند می ریزند و دانش آموزان را راهی کلاس های آموزشی آزاد می کنند ، اما اگر دروسی مانند علوم اجتماعی ، تربیت بدنی ، سلامت و بهداشت و مدیریت خانواده و سبک زندگی را غیرحضوری کنند معلوم می شود همه شعارهایی که درباره آموزش مهارت های زندگی و مدرسه با نشاط و مدرسه زندگی می دهند فقط حرف خالی است و به آنها عمل نمی کنند. راه بینابینی هم معایب هر دو روش را در بردارد.

وزارت آموزش و پرورش و شخص شما چگونه می خواهد این تناقض ها و تعارض ها را در سیاست ها و برنامه ریزی ها حل کند ؟

2- در قضیه تلاش ناکام  وزارت آموزش و پرورش برای حذف مدارس سمپاد متوسطه اول، که شما یکی از مدافعان آن بودید ، حذف آزمون زا عامل ایجاد فضای نشاط در مدارس ابتدایی و قطع شدن دست و پای مافیای کنکور اعلام کردید.

سیاست رسمی این است که حذف آزمون به متوسطه اول هم تسری داده شود تا در این مدارس هم استرس و اضطراب از بین برود و شادی و نشاط جای آن را بگیرد. فرض کنیم تحلیل شما درست باشد و عامل غم و اندوه و اضطراب و نگرانی بچه ها، امتحان و نمره است.

چرا در متوسطه دوم شاهد یک حرکت معکوس هستیم؟

 بر اساس قانون جایگزین شدن سوابق تحصیلی که شما از طرفداران آن هستید ،به جای کنکور سال به سال اهمیت نمره و امتحان بیشتر و دانش آموزان درگیر رقابت بیشتری می شوند و یکباره استراتژی آموزش و پرورش برعکس می شود.

دانش آموز خوش و خندان و بدون آزمون و رقابت کلاس نهم را می گذراند . با ورود به کلاس دهم یک دفعه دانش آموز با سیستمی روبه رو می شود که امتحان و نمره اهمیت  حیاتی پیدا می کند.

وزیر اخیرا وعده داد که امتحانات نهایی در هر سه پایه متوسطه دوم یعنی کلاس های دهم و یازدهم و دوازدهم برگزار می شود.

 در این طرح دانش آموزان درگیر رقابت میلی متری برسر نمره می شوند. هرجا رقابت هست نقش  مافیای آموزشی هم پررنگ تر می شود. آیا تبدیل سه سال آخر مدرسه به عرصه رقابت نفس گیر دانش آموزان و تقدس نمره تا حد یک صدم با برنامه شما برای حذف آزمون و ایجاد فضای نشاط و بدون رقابت در تضاد نیست؟

 

چطور ممکن است یک نظام آموزشی دو راهبرد متضاد در رابطه با نمره و امتحان و رقابت و کنکور داشته باشد؟

آیا با اجرای نهایی طرح سابقه تحصیلی و حذف کنکور کلاس های دهم و یازدهم و دوازدهم تبدیل به کلاس کنکور نمی شوند؟

مافیای آموزشی در دوره ابتدایی چه فرقی با مافیای آموزشی در متوسطه دوم دارد؟ چرا زمینه فعالیت مافیای آموزشی در متوسطه دوم را از بین نمی برید؟ آیا طرح سوابق تحصیلی ، مافیای ادعایی شما را در متوسطه دوم تقویت نمی کند ؟

البته واضح است جایگزین شدن سوابق تحصیلی به جای آزمون ورودی (کنکور ) مصوبه مجلس است. اما دفاع تئوریک و پرحرارت  وزیر آموزش و پرورش و معاونانش از جمله شما  از این طرح چه توجیهی دارد؟

 انتخاب دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی اندک عدالت موجود در کنکور را از بین می برد.

 تصحیح دستی اوراق امتحانی ، حاکم کردن امتحان و نمره بر سه سال آخر مدرسه ، تبدیل کلاس درس به کلاس کنکور ،  امکان لو رفتن سوالهای نهایی ، احتمال نمره فروشی باعث شکل گرفتن اشکالی از فساد و پایمال شدن حقوق دانش آموزان محروم خواهد شد.آیا به این ها فکر می کنید؟

زرافشان :

بنده از موضوع نشست های " صیانت از برنامه درسی " اطلاعی ندارم .

به عنوان معاون آموزش متوسطه وزیر نمی دانم چه کسی دارد اجرا می کند ولی فکر می کنم که یک برنامه سراسری توسط وزارت آموزش و پرورش نباشد .

ممکن است در برخی از مناطق خودشان حرکتی را تحت این عنوان شروع کرده اند اما ما در وزارت آموزش و پرورش صیانت از برنامه درسی ملی با تدوین اهداف دوره های تحصیلی ، با تهیه راهنمای حوزه های یادگیری ، با ورود جهت گیری ها و مفاهیم برنامه های درسی به کتاب های درسی می باشد .

در مورد صیانت و نکته ای که شما اشاره فرمودید ما در دور قبل تغییر ساختار آموزشی به پیش دانشگاهی رسیدیم و هدف ما این است که دانش آموز در یک محیط  آرام و به دور از فشار و استرس درس بخواند .

ما در پیش دانشگاهی این را پیش بینی کردیم .

فاصله بین امتحانات دانش آموزان در خرداد ماه و کنکور چون کم بود ما هم در تعداد ساعات آموزش 24 ساعت را لحاظ کردیم و هم در شیوه ارائه شیوه نیم سالی را انتخاب کردیم که دانش آموز 50 درصد از دروسش را در نیم سال اول می خواند و امتحان می داد و در نیم سال دوم که به کنکور نزیک  می شد 50 درصد از دروس را باید می خواند . فرصتی داشت تا خودش را برای کنکور آماده کند .

به هر حال باید بپذیریم که کنکور یک واقعیت است در کنار نظام آموزشی . واقعیتی که اگر چه ما نمی توانیم حذفش کنیم و یا نادیده بگیریم اما آسیب های خودش را به نظام آموزشی وارد می کند و چون دارد آسیب هایش را وارد می کند ما باید تلاش خودمان را بکنیم تا آسیبش را کاهش دهیم .

از آن طرف هم دانش آموزانی که مسیرشان در این جهت تعریف شده است را کمک کنیم تا به راحتی مسیر را طی کنند .

شما در برنامه درسی ملی اگر به حوزه کار و یادگیری فن آوری رجوع کنید در آن جا دانش آموزان به 3 گروه تقسیم می شوند :

گروه اول و دوم بچه های آموزش فنی و حرفه ای هستند .

گروه سوم دانش آموزان نظری هستند که این گونه تعریف شده این دانش آموزان آموزش می بییند و تربیت می شوند برای این که بعد از فارغ التحصیلی دانشگاه وارد بازار کار شوند یعنی خود برنامه درسی ملی مسیر تحصیلی دانش آموزان را " ورود به دانشگاه " تعریف کرده است لذا ما باید مقدمات ورود دانش آموزان را به دانشگاه آماده کنیم .

آقای پورسلیمان ؛ شما بهتر می دانید که مسئله کنکور در ایران بیش از این که یک مسئله آموزشی باشد یک مسئله اجتماعی است.

صدای معلم :

پس گزاره آخر شما به این منتهی می شود که آموزش و پرورش تدارکات چی کنکور است ؟

 

زرافشان :

خیر. من لفظ  تدارکات چی را عرض نمی کنم. من می گویم وظیفه آموزش و پرورش این است که اگر پدیده ای به نام کنکور پیش روی دانش آموزان است آنها را برای موفقیت در این آزمون فراهم کند. پدیده کنکور در تحلیل هایی که گاهی اوقات در رسانه ها نوشته می شود ما را مقایسه می کنند با کشورهایی که اصلا سنخیتی با ما ندارند. مثلا بعضی از کشورهای اروپایی و آمریکا می گویند چرا در آنجا کنکور نیست و بچه ها به راحتی وارد دانشگاه می شوند.

 در آن کشورها آموزش هایی قبل از کنکور به ویژه آموزش های مهارتی به نحوی است که بچه ها داوطلب ورود به دانشگاه نیستند.

ما جلسه ای را داشتیم با یکی از عزیزانی که به جهت فرصت مطالعاتی از کانادا آمده بود، ایشان می گفتند سر کلاس رفتم و سوال کردم در یک کلاس بیست و هفت نفره و پرسیدم چند نفر از شما داوطلب ورود به دانشگاه هستید؟

دو نفر دست بلند کردند که یکی ایرانی بود و دیگری چینی.

ما اگر بخواهیم مقایسه شویم باید با چین مقایسه شویم یا با کره جنوبی یا ژاپن که اینها برای کنکور چه کردند و چه اتفاقی افتاده است.

هفته قبل در چین کنکور برگزار شده است با نه میلیون و هفتصد هزار نفر داوطلب. از این تعداد نود و سه درصدشان در کلاس کنکور شرکت کرده بودند و گردش مالی که در آنجا وجود دارد خیلی قابل توجه است . در کره هم همین حالت وجود دارد. برای این که ما این شرایط را به وجود بیاوریم آقای بطحایی در گفت و گویی گفته بودند مادامی که کنکور به این روش برگزار می شود ما مجبور هستیم شرایط را برای دانش آموزان فراهم کنیم لذا این کاهش ساعات بیشتر از آن جهت انجام شده است.

اما در مورد حذف مدارس سمپاد و مدیریت دوگانه توجه شما را به نظام آموزش و پرورش ژاپن جلب می کنم. ما یک دوره آموزش عمومی داریم که تا پایه نهم را در بر می گیرد . این دوره، دوره ای است که باید تربیت های شهروندی اتفاق بیفتد ، شایستگی های زندگی و مهارت های زندگی برای بچه ها فراهم بشود و دانش آموز در پایان این دوره بتواند شخصیت یک شهروند را پیدا بکند. اما در دوره متوسطه خصوصا در کشور ما متوسطه در دنیا به دو شکل می باشد.

 یکی متوسطه عمومی است که ادامه دوره اول متوسطه است که حدود پنجاه درصد کشورهای دنیا از این ساختار تبعیت می کنند و دیگری متوسطه تخصصی یا نیمه تخصصی است که در اهداف و قوانین وزارت آموزش و پرورش آمده است که دارای رشته است و بچه ها به رشته تقسیم می شوند. در این دوره متوسطه گرایش این است که افراد آماده بشوند که نیمی از تخصص را اینجا ببینند و نیمی را هم در بازار کار یا در دانشگاه ببینند.

مثلا در کشور ژاپن که همین ماهیت دو گانه را دارد تا پایه نهم ارزشیابی توصیفی ارتقا خود به خودی است ، دانش آموزان سیستم رقابتی ندارند ، جداسازی اتفاق نمی افتد ، مدارس همه دولتی هستند اما وقتی بچه ها وارد دبیرستان می شوند مدارس برای ثبت نام دانش آموز آزمون دارند ، آزمون های متعددی برگزار می شود . چون که بچه ها کنکور دارند مدارسی بیشتر مورد استقبال خانواده ها هستند که بتوانند زمینه ورود بچه ها به کنکور را فراهم بکنند . این هنر برنامه نویسی هست که ماهیت دوگانه را در این که هست داشته باشد تا بتواند مدیریت بکند.

 ما برای حذف آزمون ها از پایه ششم این نکته را دنبال می کردیم که بتوانیم این بستر را فراهم بکنیم که حداقل دانش آموز تا پایه نهم دیگر دغدغه این کنکور بزرگ را نداشته باشد.

ما الآن به کنکور ایراد می گیریم و شما می دانید الآن در رشته ریاضی در دانشگاه برای هر داوطلب دو عدد صندلی وجود دارد . یعنی داوطلب کاملا آزاد است که انتخاب بکند اما در کنکوری که ما برگزار می کنیم از هر ده نفر یک نفر در نمونه پذیرفته می شود ولی در سمپاد این نمونه بالاتر است. لذا ما به دنبال این هستیم که فضایی را در دوره آموزش عمومی فراهم بکنیم که حرف های خوبی که در مورد کشورهای دیگر زده می شود به عنوان الگوهای مناسب تربیت بتوانیم ایجاد بکنیم.

 در مورد کشیدن کنکور به دوره متوسطه و سابقه تحصیلی ؛ علت این که ما از سابقه تحصیلی دفاع می کنیم این است که پیشنهاد ما بوده است .

سازمان سنجش نگفته سابقه تحصیلی باشد لذا وزارت آموزش و پرورش سال ها به عنوان " یک مطالبه " اعمال سابقه تحصیلی را دنبال می کرده است و نهایتا قانون شد . به این دلیل ما طرفدار دو آتشه سابقه تحصیلی هستیم .

اما با کنکور زدگی  3 پایه تحصیلی مخالف هستیم .

در پیشنهادی که مطرح شده و به مجلس هم ارائه شده است سهم سابقه تحصیلی به 90 درصد برسد به شرط آن که در هر پایه ، 10 درس نهایی باشد .

ما به شدت با این موضوع مخالف هستیم .

دلیلی ندارد که همه دروس را نهایی کنیم تا سابقه 90 درصد شود .

ما معتقد هستیم تا مساله فرهنگی و اجتماعی کنکور حل نشود 90 درصد کردن سابقه تحصیلی هم موضوع را حل نمی کند .

علی رغم این که الان 85 درصد ظرفیت دانشگاه ها از طریق سابقه تحصیلی پذیرفته می شود روز کنکور تعداد داوطلبان حدود یک میلیون نفر است .

یعنی این ظرفیت نمی روند که شرکت نکنند چون آن جا دانشگاه دولتی و رایگان است و برای بچه ها برندی است .

مادامی که این موضوع حل نشود افزایش سابقه تحصیلی تا حد 90 درصد کمکی نمی کند اما افزایش در حد معقولی که یک نسبت متوازنی را برقرار کند مطرح است .

یک نکته دیگر در مخالفت برخی افراد که  این روزها خودشان در بحث کنکور سهیم هستند ( خودشان تدریس دارند ، آموزشگاه دارند و... ) در مخالفت با سابقه تحصیلی بیان می کنند این است که در مدارس اگر کنکور بخواهد رونق پیدا کند به بچه ها توصیه می شود که کتاب ها را کنار بگذارند و فقط کار تستی کنند تا این که به بچه ها بگوییم کتاب ها را بیاورید ، مفاهیم را یاد بگیرید ، امتحان نهایی بدهید ، نمره بگیرید و آن نمره تاثیر بگذارد متفاوت است .

لذا به دلیل این که خودمان پیشنهاد دهنده سابقه تحصیلی بودیم از آن دفاع می کنیم و معتقدیم که این به خواندن مفهومی کتاب های درسی کمک می کند و فهم ایجاد می کند .

پیشنهاد می کنم روی تغییر برنامه درسی ژاپن در سال 2018 مراجعه کنید .

در سال 2000 یکی از تغییراتی را اتفاق افتاد این بود که یک روز در هفته بچه ها را تعطیل کردند .

علتش این بود که مطالعاتی که انجام داده بودند و بازخوردی که از ذی نفعان آموزش و پرورش گرفتند نشان می داد که بچه ها دارای ذهن های تجزیه شده هستند .

یک نگاه کل نگر ندارند .

یک روز که تعطیل کردند نگفتند که بچه ها به خانه بروند . اولیا را موظف کردند که در آن یک روز بچه ها را به محیط طبیعی ببرند که پدیده ها را به عنوان یک " کل " ببینند که از ذهن تجزیه شده دور شوند .

اگر ما هم می گوییم سابقه تحصیلی به جهت این است که می خواهیم خواندن مفهومی و فهم دانش آموزان از مفاهیم کتاب های درسی را افزایش دهیم تا این که فقط کتاب را جلوی دانش آموز بگذاریم ، زیرش خط بکشند . این تست پارسال آمده است ، پاسخ این تست این است ... فقط فهم تجزیه شده 4 گزینه ای را برای بچه ها  فراهم کنیم .

یکی از کمک هایی که اهل رسانه می توانند به آموزش و پرورش و جامعه  کنند این است که حمایت کنند از میزان تحصیل همراه با فهم بیشتر و فهم مفهومی کتاب های درسی دانش آموزان .

 

صدای معلم :

در مورد دروس خودخوان صحبت نکردید ؟

 

زرافشان :

در مورد دروس خودخوان هم سعی کردیم با همین نگاه دروسی را انتخاب کنیم که در امتحانات نهایی دانش آموزان نیستند ...

 

صدای معلم :

این همان کنکور زدگی نیست ؟

 

زرافشان :

هنوز این برنامه به امضای آقای وزیر نرسیده است . اما در جلساتی که داشتیم این بحث بود که با توجه به بحث امتحانات نهایی و کنکور دروسی که در امتحانات نهایی هستند و برای دانش آموزان نقش تعیین کننده دارند آن ها را به شکل غیرحضوری و یا خودخوان قرار ندهیم بلکه درس هایی که شما اسم بردید .

از دروسی انتخاب کنیم که  دانش آموزان می توانند از طریق آموزش هایی که مرکز منابع نیروی انسانی فراهم می کند و تدریسی که از آن طریق اتفاق می افتد به صورت خودیادگیری کار را انجام دهند .

اما این دروس به صورت نهایی اعلام نشده است .

 

صدای معلم :

بالاخره خود شما موافقید و یا مخالف ؟

 

زرافشان :

با توجه به شرایط موجود که دهه سوم خرداد ماه امتحانات نهایی مان تمام می شود ؛ هفته اول تیرماه کنکور برگزار می شود و باید یک شرایطی  را فراهم کنیم که دانش آموزان فرصتی را هم برای امتحانات نهایی و هم شرکت در کنکور داشته باشند خصوصا این که امتحانات نهایی تاثیر 30 درصدی دارد .

ویرایش و پیاده سازی : زهرا قاسم پور دیزجی

پایان گزارش/