این همه آدم و تشکیلات هنوز بلد نیستند یک آیین نامه برای رتبه بندی معلمان بنویسند ؟

پیش از آن که بخواهم وارد بحث مربوط شوم داخل پرانتز چند جمله ای را خطاب به دولت مردان و حاکمان از باب یادآوری و تنبیه متذکر می شوم .

همیشه نوشته و گفته ام زمانی که طیف به اصطلاح اصول گرا در قوه اجرایی و یا تقنینی کشور  حضور ندارد فریادشان در مورد مطالبات معیشتی و اقتصادی مردم بلند است که چه نشسته اید که مردم درد معیشت دارند و به داد ضعفاء برسید اما همین که خودشان در این مناصب قرار می گیرند در یک چرخش 180 درجه ای مطالبات به سمت و سوی دیگری تغییر ( Shift ) می کند و اولویت ها می شوند مسائلی مانند حجاب ، طرح صیانت و...

چیزی که در روزهای اخیر در مورد موضوع « حجاب » برای من کمی تازگی داشت این بود که مدافعان حجاب اجباری در استدلال های خود به قانونی بودن این موضوع و رعایت آن اصرار دارند . این گروه از معلمان هنوز پس از گذشته دو دهه نتوانسته اند یک فرمول کم هزینه و با کارایی قابل قبول برای مطالبه گری معلمان و احصای مطالبات معلمان ارائه کنند و دست آوردهایشان با وجود ادعاهای فراوان در این حوزه هم قابل توجه و کاربرد نیست .

من وارد مباحث محتوایی در این مساله نمی شوم اما اگر بحث « قانون » و لزوم اجرای آن باشد جلوتر از آن بسیاری از قوانین هستند که فقط روی کاغذ بوده و هیچ گاه اجرایی نشده اند .

به عنوان مثال ؛ این پرسش را باید به جد مطرح کرد که چرا برخی و شاید بسیاری از مواد « قانون مدیریت خدمات کشوری » برای معلمان و با گذشت بیش از یک دهه هنوز اجرایی نشده اند ؟

چه تضمینی هست که سرنوشت قانون رتبه بندی معلمان بهتر از قانون مدیریت خدمات کشوری باشد ؟

 مهم تر از تدوین قانون ، نحوه اجرای قانون و نظارت بر آن است . قانون ، قانون است اما چرا اهتمامی برای اجرای آن و نظارت بر اجرا دیده نمی شود ؟

این روزها ، گروه ها و کانال های معلمی پر از اخبار « رتبه بندی معلمان » است . انگار در آموزش و پرورش هیچ چیز دیگری جز این مشکل فعلا نیست هر چند بعید می دانم در صورت اجرای رتبه بندی با چنین تورم افسار گسیخته ای که استارت خورده است این افزایش ها بتوانند گرهی از مشکلات بگشایند اما بسیاری به مصداق یک مو کندن از خرس غنیمت است فعلا سعی می کنند تا رتبه بندی معلمان را به عنوان حلال مشکلات جا بزنند غافل از آن که تا وضعیت اقتصاد کشور و اصول حکمرانی و سایر پارامترهای مرتبط متحول و بازخوانی نشوند ؛ تغییر چندانی در وضعیت جاری رخ نخواهد داد و چه بسا وضعیت از این هم که هست بدتر شود .

برای بسیاری از ما همچنان « فکر کردن » سخت ترین کار و فعالیت است . آیین نامه ی رتبه بندی معلمان که با تاخیر قابل توجه در 12 تیر ماه برای اجرا ابلاغ شده است اعتراض بسیاری و از جمله رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس را برانگیخته است .

علیرضا منادی سفیدان (رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس) در یک لایو اینستاگرامی که از سوی جامعه فرهنگیان برگزار شد، ضمن تائیدِ برخی از اشکالات در این آیین‌نامه گفت: « ما در نوشتنِ قانونِ رتبه‌بندی حساسیتِ بسیاری به خرج دادیم، اما بعد از اینکه آیین‌نامه از سوی دولت ابلاغ شد ما افسوس خوردیم که چرا اجازه‌ی نوشتنِ این آیین‌نامه را به دولت دادیم. ما باید خودمان این آیین‌نامه را می‌نوشتیم تا دستِ دوستانی که در کمیسیون آموزش در طول این مدت شرکت می‌کردند و نظراتِ غیرکارشناسی می‌دادند به آیین‌نامه نمی‌رسید. به نظر می‌رسد آن‌ها در نوشتنِ آیین‌نامه بی‌مهری کردند . »

بند 4 از ماده 2 آیین نامه ی اجرایی قانون نظام رتبه بندی معلمان به برخی « اصطلاحات » اشاره دارد و تصریح می کند : ( این جا )

« ارزیابان حرفه ای: افراد صاحب نظری که به پیشنهاد و معرفی وزارت از بین اعضای هیئت علمی شاغل یا بازنشسته دانشگاه های کشور یا وابسته به وزارت و یا معلمان شاغل و بازنشسته آموزش و پرورش با مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر که از سوی مرکز آموزش مدیریت دولتی بر اساس الگوی ارزیابی حرفه ای آموزش داده شده و گواهی نامه ارزیابی دریافت می نمایند » .

« صدای معلم » از همان ابتدا ( حدود یک دهه پیش ) که بحث رتبه بندی معلمان مطرح شد این جا را هم به وضوح پیش بینی کرده بود و بارها نوشته و هشدار داده بود که مهم تر از تدوین قانون ، نحوه اجرای قانون و نظارت بر آن است اما افسوس و صد افسوس که با گذشت بیش از یک دهه از طرح و تصویب کلیات « طرح سازمان نظام معلمی » هنوز این موضوع در بلاتکلیفی به سر می برد و به نظر می رسد نه برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان و نه بخش قابل توجهی از جامعه وسیع معلمان و حتا کنش گران آن هنوز مساله را به خوبی درک نکرده اند .

برخی معلمان واگذاری ارزیابی حرفه ای معلمان را به مراکزی خارج از آموزش و پرورش توهین به خودشان تلقی کرده و در برابر آن موضع گرفته اند .

پرسش من از تدوین کنندگان این آیین نامه آن است که تعریف خود را از معلم حرفه ای و صلاحیت های حرفه ای ارائه کنند .

آیا افراد و نهادهایی که این آیین نامه را نهایی و تایید کرده اند ؛ خودشان تجربه تدریس واقعی در کلاس های درس به ویژه مناطق محروم را داشته اند ؟

آیا اصلا « روح آموزش » (  Becoming  ) را می شناسند ؟

 الگوی ارزیابی حرفه ای که از آن نام می برند قرار است دقیقا کدام یک از مهارت های حرفه ای معلم ایرانی را در کلاس درس هدف گذاری کرده و آن را مورد ارزیابی قرار دهد ؟ تا وضعیت اقتصاد کشور و اصول حکمرانی و سایر پارامترهای مرتبط متحول و بازخوانی نشوند ؛ تغییر چندانی در وضعیت جاری رخ نخواهد داد و چه بسا وضعیت از این هم که هست بدتر شود .

وجود چنین تشکیلات مستقل و حرفه ای حتا به نفع دولت مردان و وزارت آموزش و پرورش است چرا که می توانست در مقوله مهم و راهبردی « مدیریت منابع انسانی » کمک حال و یار صدیقی باشد و اگر این سازمان شکل گرفته بود حداقل مجبور نبودند که به خاطر بحران کمبود معلم و مدیریت سونامی بازنشستگی به چنین اعمالی روی آورند .

بدون اغراق باید بگویم وضعیت کنونی در درجه ی نخست نتیجه عملکرد و مطالبه گری خود معلمان است .

وقتی در تجمعات و اعتراضات معلمان ، برخی بند و پلاکارد در مخالفت با تشکیل « سازمان نظام معلمی » را بالای سر خود می برند و حتا در مخالفت آن با سخنرانی و وعظ می کنند و حتا برخی کنش گران و فعالان صنفی در مخالفت صریح با سازمان نظام معلمی می نویسند و بقیه هم با « سکوت و بی تفاوتی » آن را تایید می کنند ؛ طبیعی است که در سایه خلاء نهادهای ارزیاب مستقل ، کارآمد و تخصصی در درون آموزش و پرورش کار را به بیرون از این دستگاه بسپارند .

برخی از این کنش گران در توجیه مخالفت خود با تشکیل سازمان نظام معلمی چنین می گفتند که تشکیل این سازمان تخصصی فقط به تعداد سازمان های بوروکراتیک و در یک کلمه « کاغذبازی » و « دیوان سالاری زائد » خواهد افزود اما وقتی این پرسش مطرح می شد که نقشه ( PATH ) شما برای طی مسیر و طراحی یک الگوی کارآمد و اثربخش چیست سکوت می کردند و پاسخی نداشتند . برخی معلمان واگذاری ارزیابی حرفه ای معلمان را به مراکزی خارج از آموزش و پرورش توهین به خودشان تلقی کرده و در برابر آن موضع گرفته اند .

برخی فعالان در کانون های صنفی هم تشکیل این نهاد را توطئه حکومت و یا دولت برای کانالیزه کردن و فرمایشی کردن مطالبات معلمان و مطالبه گری آنان تحلیل و تفسیر می کردند .

این گروه از معلمان هنوز پس از گذشته دو دهه نتوانسته اند یک فرمول کم هزینه و با کارایی قابل قبول برای مطالبه گری معلمان و احصای مطالبات معلمان ارائه کنند و دست آوردهایشان با وجود ادعاهای فراوان در این حوزه هم قابل توجه و کاربرد نیست .

تا چنین اتمسفر فکری و جو سازمانی در آموزش و پرورش هست بعید می دانم که تحول چندانی در شکل گیری و تعریف « معلم حرفه ای » به عنوان شاه کلید آموزش حرفه ای در فرآیند توسعه انسانی و توسعه پایدار رخ دهد و همچنان « روزمرگی » در این آشفته بازار حاکم خواهد بود چرا که برای بسیاری از ما همچنان « فکر کردن » سخت ترین کار و فعالیت است .

***

( در کلیپ زیر ، مخالفت صریح و آشکار یکی از معلمان معترض در تجمعات معلمان را مشاهده می کنید که بقیه حاضران هم او را تایید و کف می زنند ! )