به دو جمله زیر دقت کنید:
«نوشتن، روشی برای ذخیره اطلاعات توسط علائم صوری است»
«نوشتن، روشی است برای ذخیره اطلاعات توسط علائم صوری»
هر دو جمله فوق یک معنا را می‌رسانند و از اجزای کاملاً مشابهی تشکیل‌شده‌اند، امّا مغز ما با دو جملهٔ فوق برخوردی کاملاً متفاوت‌دارد. جملهٔ اوّل، به دلیل قرار گرفتن «است» در انتها، مغز را مدّت طولانی‌تری در انتظار دریافت و ادراک پیام می‌گذارد تا جملهٔ دوّم. مغز با جملهٔ دوّم «راحت‌تر» است.
همان‌طور که «اریک برن» (روان‌پزشک کانادایی – آمریکایی) در کتاب «بعد از سلام چه می‌گویید؟» نوشته‌است مغز ما دچار «گرسنگی ساختار» یا Structure Hunger است.
مارگارت هافمان در کتاب «کوری خودخواسته» نیز این موضوع را به‌گونهٔ دیگری توضیح‌می‌دهد:
مغز ما از انتظار، تعلیق و سردرگمی می‌ترسد و در جست و جوی امنیّت و آشنایی است، به‌این دلیل ما به‌سرعت از «نادانی» به «دانایی کاذب» می‌گریزیم. ما ترجیح‌می‌دهیم محیط را «به غلط» بشناسیم تا این‌که محیط را نشناسیم و غریبه باقی بمانیم تا فرصت کسب اطلاعات درست را به‌دست آوریم.
این یکی از خطرات عصر اطلاعات و رسانه است. مغز عجول و کم‌حوصلهٔ ما به دنبال «فست‌فود دانایی» است و «کارشناسان دروغین» به‌ما «فست‌فود دانایی» می‌فروشند! شما بدون این‌که با علوم اعصاب، فلسفهٔ ذهن، فلسفهٔ زبان، فلسفهٔ علم، تاریخ علم و تاریخ روان‌شناسی آشناشوید پیام‌های کوتاه روان‌شناسی دریافت‌می‌کنید، پیام‌هایی مانند «از دلت پیروی کن!» و «قضاوت نکن!». دوره‌های کوتاه‌مدت خوشبختی، موفقیت و ثروتمندشدن که قرار است «سکوی پرش» (یا به‌قول آمریکایی‌ها «Fly in Programs») ما باشند و ما را به «ارض موعود» پرتاب‌کنند از «بی‌حوصلگی» و «بی‌صبری» مغز ما استفاده‌می‌کنند تا فروشندگان این فست‌فودها را به «بهشت زمینی»شان نزدیک‌ترکنند.
چنین دوره‌هایی معمولا سه رکن دارند: « روان‌شناسی شبه‌علمی»، «فروشندگان فست‌فود دانایی و مغزهای عجول»، «حریص و کم‌حوصله»!
پی نوشت:
کتاب «بعد از سلام چه می‌گویید؟» اریک برن با ترجمه «مهدی قرچه‌داغی» توسط انتشارات البرز و انتشارات پیکان به فارسی منتشرشده‌اند.
کتاب «کوری خود خواسته» مارگارت هافمان با ترجمه دکتر اقدس صفری توسط انتشارات سرور کیان به فارسی منتشر شده‌است.
سایت دکتر محمّدرضا سرگلزایی ـ روان‌پزشک
