هنوز و پس از گذشت هفته ها از انتشار گزارش و یادداشت صدای معلم در مورد سانسور نظرات در مجلس دانش آموزی به دلایل و چرایی این مساله نرسیده ام .
این که مدیران و مسئولان در سطوح مختلف اجرایی و برنامه ریزی در وزارت آموزش و پرورش مهم ترین خروجی این شورای دانش آموزی را تمرین دموکراسی ، قانون مندی ، مشارکت و کارهای گروهی و... عنوان می کنند اما به نظر می رسد که این افراد غیرمسئول خودشان هم اساسا این مفاهیم را نفهمیده و صرفا برای خالی نبودن عریضه و هم نوایی با جمع آن را به صورت " کلیشه " تکرار می کنند .
جوهره دموکراسی بر مفهوم و آموزه " تفکر انتقادی " و " گفت و گو " استوار است و البته هنوز خیلی ها این را درک نکرده اند . این که باید به حقوق شهروندی دیگران احترام گذاشت و خود را " عقل کل " و " دانای همه " فرض نکرد .
چهارشنبه اول آبان ماه مطابق روال سال ها انتخابات شورای دانش آموزی در سراسر کشور برگزار گردید .
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش درآئین برگزاری انتخابات شورای دانش‌آموزی که هم‌زمان با سراسرکشور درآموزشگاه بدری برهانی منطقه ۸تهران و با شعار شورای دانش‌آموزی طلایه دار گام دوم انقلاب برگزار شد چنین می گوید :
" آنچه دانش آموزان را برای زندگی آینده آماده می‌کند فقط درس خواندن نیست بلکه تعلیم و تربیت تمام ساحتی است که تمام مهارت‌های زندگی را به دانش آموزان می‌آموزد لذا باید به این فعالیت اجتماعی توجه ویژه داشته باشیم.
دانش آموزان باید مطالبه گر باشند و آنچه را که به آن نیازمندند به مدیران و مسئولین منتقل کنند.
مجلس دانش‌آموزی از دل شوراها شکل می‌گیرد و به ایفای نقش می‌پردازد.
مدیران در خط اول تعامل بادانش آموزان قرار دارند لذا باید بسیاری از مسئولیت‌ها را به دانش آموزان واگذار کنند زیرا دانش‌آموز می‌تواند یک معلم یار و یا یک پلیس یار خوب و.... باشد، بنابراین باید به دانش آموزان نقش‌های مختلف داده شود تا در آینده جامعه‌ای سعادتمند داشته باشیم . "
آیا پس از گذشت 2 دهه از برگزاری چنین انتخاباتی در مدارس و شکل گیری مجلس دانش آموزی ، دانش آموزان ما مطالبه گر شده اند ؟
این تشکل های دانش آموزی واقعا می توانند به صورت جدی در مسائل و فرآیندهای آموزشی و تربیتی وارد شده و نظرات مستقلی بیان کنند ؟ از آن مهم تر سلایق و روش هایی است که در این گونه موارد و تحت لوای " قانون " در برخی و شاید بسیاری از مدارس مطابق تفسیر خود مدارس به خورد دانش آموزان داده می شود !
انتخابات شورای دانش آموزی در هنرستان کار و دانش شهید باهنر منطقه 9 تهران شاید به شکلی " متفاوت " برگزار گردید .
سال ها در مدارس مشاهده کرده ام که هنگام برگزاری انتخابات شورای دانش آموزی برای آن که مطابق قول و سلیقه برخی مدیران و عوامل اجرایی مدرسه دچار " بی نظمی " و " ناهماهنگی " نشود وارد کلاس ها شده و ضمن نصب تابلوی حاوی اسامی دانش آموزان داوطلب ورود به شورای دانش آموزی در معرض دید دانش آموزان کلاس رای گیری می کردند .
البته برخی دبیران و یا معلمان هم با این جریان همدلی می کردند چون تصور آن ها از مدرسه همان تدریس و انبار کردن حافظه دانش آموزان از داده ها و مسائلی است که شاید در آینده فقط " خاطره ای " از آن ها همراه با " تنفر " در اذهان دانش آموزان باقی بماند .
خیلی کم دیدم که معلمی به این شکل رای گیری معترض و یا منتقتد باشد .
این در حالی است که مسئولان وزارت آموزش و پرورش همیشه گفته اند که شورای دانش آموزی و انتخابات آن فرمایشی و یا نمایشی نیست .
اما در هنرستان باهنر روندی متفاوت طی شد .
چند سال پیش به مدیریت مدرسه پیشنهاد دادم که شکل برگزاری انتخابات تغییر کند و البته ایشان هم پذیرفت .
اول آبان خودم مسئولیت اجرای این مراسم را بر عهده گرفتم .
در صف در مورد این شورا و فلسفه ی آن توضیح دادم .
از حدود 220 دانش آموز فقط 10 نفر نامزد شده بودند . یعنی حتی 10 درصد دانش آموزان هم خود را برای این کار داوطلب نکرده بودند .
البته این وضعیت مختص به دانش آموزان نیست و در دو انتخابات اخیر در مورد " صندوق دخیره فرهنگیان " و " شورای عالی آموزش و پرورش " چنین روندی به وضوح مشهود بود .
به هر دانش آموزی 3 دقیقه فرصت معرفی و ارائه دیدگاه داده شد .
علیرضا کاظمی و سایر مسئولان همکار ایشان به جای این همه سخنرانی در مناقب و جایگاه شورای دانش آموزی فقط همین را پی گیری کنند که آیا به دانش آموزان فرصت " ابراز وجود " و " انتقاد از وضعیت موجود " به دانش آموزان مدارس داده شده است ؟
مسئولان تصور می کنند همین که فرضا برگزاری انتخابات الکترونیکی شود نشانه پیشرفت و بالندگی در امور است اما مدرسه بر خلاف سایر جاها ، محل ساختن فکر و اندیشه و آدم های فرداست .
به دانش آموزان گفتم که راحت انتقاد کنید .
از من معلم انتقاد کنید . هیچ ترسی هم نداشته باشید چون نمره ای کم نمی شود !
قبل از شروع مراسم کمی در مورد وظایف و اختیارات شورای دانش آموزی صحبت کردم .
به ماده 3 آیین نامه اجرایی مدارس اشاره کردم و گفتم که شورای دانش آموزی در کنار اركان و شوراهاي مدرسه مانند : مدير مدرسه ، شوراي مدرسه ، انجمن اوليا و مربيان و شوراي معلمان یک رکن مدرسه است .
وظایف و اختیارات را کامل برای آن ها خوانده و توضیح دادم :
۱- مراقبت بر همسویی فعالیت‌های شورای دانش‌آموزان با مفاد این آیین نامه.
۲ـ بررسی پیرامون چگونگی مشارکت دانش‌آموزان در بخشی از فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و اجرائی مدرسه و ارائه پیشنهاد به مدیر مدرسه. در میان آن همه دانش آموز از مدارس مختلف آمده بودند حتی یک نفر هم دست خود را به علامت " تایید " بالا نبرد !
۳ـ همکاری در برنامه‌ریزی و اجرای مناسبتهای مذهبی، انقلابی و ملی در مدارس.
۴ـ اداره نشریه دیواری و همکاری در اداره امور کتابخانه مدارس.
۵ – همکاری در برگزاری مسابقات فرهنگی، هنری، علمی و ورزشی دانش‌آموزان.
۶ـ همکاری در برگزاری بازدیدهای علمی و اردوهای تفریحی و مذهبی.
۷ـ همکاری در برگزاری نماز جماعت و اداره نمازخانه مدارس.
۸ ـ همکاری در تشکیل و اداره تعاونی دانش‌آموزان در مدارس.
۹ـ همکاری در امور انتظامی و بهداشتی مدرسه.
۱۰- همکاری در تنظیم برنامه امتحانات داخلی مدرسه.
۱۱ـ انتخاب نماینده برای شرکت موردی در شورای مدرسه و انجمن اولیاء و مربیان.
۱۲ـ ارائه پیشنهاد به مدیر مدرسه جهت تشویق دانش آموزانی که مشارکت فعال در امور اجرایی مدرسه داشته اند.
از دانش آموزان مدرسه پرسیدم ؛ آیا تاکنون کسی در مدرسه برای شما در این مورد صحبت کرده است ؟
در میان آن همه دانش آموز که از مدارس مختلف آمده بودند حتی یک نفر هم دست خود را به علامت " تایید " بالا نبرد !
اما دانش آموزان که در سایر مراسم بازیگوشی کرده و به قول ناظم ها حرف می زنند ؛ خیلی ها با دقت به حرف های من گوش می کردند .
به نظرم ؛ آنان وارد اساسی ترین مرحله تعلیم و تربیت یعنی " تفکر " شده بودند .
وقتی توانستم " اعتماد " دانش آموزان را جلب کنم انگار " یخ درونی " آنان آب شد اما خیلی ها هنوز ترس داشتند .
یکی از دانش آموزان که اتفاقا دانش آموز خوب و درس خوانی هم بود با اعتماد به نفس به دانش آموزان گفت که به عنوان تنها برنامه ام من موی دانش آموزان را آزاد خواهم کرد .
در این لحظه ، بمب تشویق سایر دانش آموزان منفجر شد .
همه دانش آموزان یک صدا او را مورد تشویق و تایید قرار دادند و البته در رای گیری هم مطابق انتظار رای اول دانش آموزان مدرسه در شورای دانش آموزی شد .
این که تا چه حد قوانین و آیین نامه ها اجازه این کار را به این دانش آموزان می دهند خود بحث دیگری است اما موضوع قابل تامل ، " خشم فروخفته ای " بود که انگار سال ها در درون آن ها منجمد شده بود .
و از آن مهم تر سلایق و روش هایی است که در این گونه موارد و تحت لوای " قانون " در برخی و شاید بسیاری از مدارس مطابق تفسیر خود مدارس به خورد دانش آموزان داده می شود .
تصور آنان از مدرسه ساختن و طراحی یک " پادگان " است که مراتب سازمانی و نظم آهنین در جریان باشد .
دست آخر هم نفس راحتی کشیده و با اطمینان و در صورت جلسه ای صوری و تکراری مثل خیلی از صورت جلساتی که در مورد موضوعات دیگر نوشته می شود نگارش کرده و به مسئولان آموزش و پرورش اطلاع می دهند که بخشنامه در نهایت آرامش برگزار گردید .
اما برای من این روز ، روزی به یاد ماندنی شد چون واقعا " مدرسه بانشاط " را تجربه کردم .
مطمئن هستم در ضمیر دانش آموزان هم این روز حک خواهد شد .
