یکی از مهم ترین دیدگاه ها در تبیین روان شناختی پرخاشگری، نظریه ناکامی و پرخاشگری است. از منظر این دیدگاه، مواجه با ناکامی سبب فعال شدن سائق پرخاشگری علیه منبع ناکامی می شود که به نوبه خود به بروز رفتار پرخاشگرانه می انجامد.
افراد در مواجه با ناکامی واکنش های مختلفی بروز می دهند. گاه از موقعیت کناره گیری می کنند یا افسرده می شوند، گاهی نیز از خود رفتار پرخاش گرایانه نشان می دهند. معمولا ترس از تنبیه به خاطر پرخاشگری آشکار یا عدم دسترسی به عامل ناکامی، فرد را از پرخاشگری باز می دارد. اما زمانی که ناکامی سبب برانگیختگی حالات عاطفی منفی گردد، به پرخاشگری می انجامد.
رفتار پرخاشگرانه ( قهرآمیز )، گاه از طریق اعمال زور و برخورد فیزیکی و گاه از طریق مجازات صورت می گیرد. استفاده از مجازات به عنوان راهبردی قهر آمیز، با قصد آسیب رساندن به طرف مقابل صورت می گیرد و هدف غایی آن احیای عدالت، دفاع از برتری خود، یا دادن درس عبرت به فرد مورد نظر و بازداشتن او از برخی رفتارهای خاص است.(1)
معمولا احساس ناکامی هنگامی در میان افراد ایجاد می گردد که امکان مقایسه خود با دیگر افراد، اقشار و طبقات جامعه را می یابند. وقتی گروه یا قشری خاص، موقعیت خود را با دیگر گروه های جامعه مقایسه کرده و به رغم تحصیلات، شرایط کاری تقریبا مشابه، تفاوت فاحشی در میزان درآمد و پایگاه اقتصادی و اجتماعی خود با آنها می یابند، طبیعتا دچار احساس ناکامی خواهند شد.
طی چند ماه گذشته، شاهد اعتراضات روز افزون جامعه فرهنگیان، نسبت به وضعیت نامطلوب پایگاه اقتصادی و اجتماعی شان بوده ایم. معلمان به رغم آن که سال هاست با رصد دیگر نهادها و اقشار جامعه، متوجه تفاوت بسیار وضعیت اقتصادی اجتماعی خود و دیگر اقشار جامعه هستند اما به دلایل مختلف، رنج تبعیض و بی عدالتی را تحمل کردند و کمتر لب به اعتراض گشودند.
در ماه های اخیر مشاهده بی توجهی وزیر و مدیران ارشد وزارت آموزش و پرورش، ریاست جمهوری و نمایندگان مجلس نسبت به رفع مشکلات فرهنگیان و فاصله روزافزون درآمد، کاسه صبر فرهنگیان را لبریز و زمینه اعتراضات را فراهم کرد. اصلاح و بهبود ساختار آموزش وپرورش، بهبود وضعیت مدارس و شرایط آموزش، شایسته سالاری، رفع تبعیض، برقراری عدالت و احیای منزلت اجتماعی، اقتصادی و شغلی معلمان، به عنوان مهم ترین خواسته های فرهنگیان، نشانگر شرایط نامطلوب این قشر زحمت کش جامعه است.
بر اساس دیدگاه محرومیت نسبی و پرخاشگری، اعتراضات معلمان، نتیجه طبیعی شرایط نامطلوب حقوقی و منزلت اجتماعی معلمان است. این واکنش اگرچه هنوز در مرحله آرام است و در قالب تحصن و تجمع سکوت و تهدیدهای لفظی معلمان مبنی بر تحریم امتحانات و تعطیل کلاس های درس صورت گرفته، اما در صورت عدم رفع محرومیت و بی توجهی نسبت به بهبود شرایط مورد نظر معلمان، دیر یا زود به رفتارهای قهرآمیز خواهد انجامید.
بنابراین لازم مسئولان و دولت مردان محترم، راهکارهای کارآمدی در جهت رفع تبعیض، اجرای عدالت و بهبود موقیعت اقتصادی و منزلت اجتماعی جامعه فرهنگیان (شاغل و بازنشسته، رسمی، پیمانی وحق التدریس) ارائه نموده و هر چه زودتر آن را عملیاتی نمایند.
(1) پرخاشگری از دیدگاه روان شناسی اجتماعی، مولف: بارابارا کراهه، مترجم محمد حسین نظری نژاد، تهران: رشد چاپ اول، بهار 1390، ص66-54)
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید