با وجود اظهارات ضد و نقیضی که در هفته های گذشته از سوی مسئولین در رابطه با آخرین وضعیت پیام رسان تلگرام شده بود، از ساعاتی پیش دسترسی به این پیام رسان خارجی مختل شده است و کاربرن ایرانی حتی با فیلتر شکن نیز قادر به استفاده از آن نیستند.
به گزارش «تابناک»، بر اساس گزارش های رسیده، بامداد امروز (یک شنبه 9 اردیبهشت)، پیام رسان تلگرام در سراسر کشور از دسترس خارج شد و دیگر امکان دسترسی به این پیام رسان حتی با فیلترشکن نیز وجود ندارد.
به رغم اینکه مسئولان به صورت رسمی از فیلتر شدن این پیام رسان خارجی در روز مشخصی به صورت قاطع خبر نداده بودند، اما برخی اظهار نظرهای غیر رسمی حکایت از فیلتر شدن تلگرام بین 31 فروردین تا 10 اردیبهشت داشت .اکنون و در شرایطی که حتی با فیلترشکن نیز دسترسی به این پیام رسان خارجی وجود ندارد، برخی بر این باورند که همه آن اظهارات جسته گریخته در مورد مسدود کردن این پیام رسان خارجی به حقیقت پیوسته و تلگرام فیلتر شده است. گمانه ای که برخی با آن مخالفند و از دسترس خارج شدن تلگرام را بی ارتباط با فیلترینگ می‌دانند.
این درحالی است که پاول دورف، سازنده و مدیر تلگرام در توییتی در واکنش به از کار افتادن این پیام رسان، بی آنکه توضیح خاصی در خصوص علت آن ارائه دهد، تایید کرده که تلگرام در اغلب کشورها از جمله روسیه، عراق، ایران، امریکا و انگلستان از کار افتاده و تلاش می‌کنند اشکال را برطرف نمایند.
دورف همچنین در توییت دیگری از کاربران تلگرام عذرخواهی کرده و کوشیده این قطع ارتباط را به اشکال در ارتباط با یکی از سرورهای این پیام رسان مرتبط کند اما این توضیح نمی‌تواند به همه ابهامات پاسخ دهد. از جمله این ابهام که آیا تلگرام تنها یک سرور دارد؟ اگر نه، آیا همه سرورها به ناگاه از کارافتاده اند و دلیل مشخصی ندارد؟
به هرحال اگر این اشکال از مدیریت مرکزی تلگرام باشد، قطعاً در ساعات آینده برطرف خواهد شد، اما اگر موضوع فیلتر شدن تلگرام در میان باشد، احتمال بازگشت آن به شرایط سابق اندک است.
در کنار گزارش بالا از تابناک خبرگزاری ایسنا در خبری با عنوان : "علت اختلال امروز تلگرام ؛ مشکل سرورها" نوشت : پاول دوروف ، مدیرعامل تلگرام علت اختلال در این پیام رسان را مشکل گرمای بیش از حد در یکی از سرورهای تلگرام اعلام کرد. " مسئولان باید سواد رسانه‌ای جامعه را ارتقا دهند تا مردم تصمیم بگیرند برای حفظ امنیت‌شان از چه ابزاری استفاده کنند اما اختلال ایجاد کردن در کار یک شبکه اجتماعی موفق لزوما به معنی استقبال افراد از شبکه اجتماعی بومی نیست."
به گزارش ایسنا، به نقل از توییتر، پاول دوروف – موسس و مدیر عامل تلگرام – ساعاتی پیش با انتشار پیامی در صفحه توییتر خود نوشت که اختلال به وجود آمده در اپلیکیشن پیام رسان تلگرام به دلیل مشکل گرمای بیش از اندازه یکی از سرورهای تلگرام است که ممکن است اتصال به این پیام رسان را برای تعداد زیادی از کاربران در منطقه اروپا و برخی کشورهای دیگر برای ساعات آینده مختل کند.
وی ضمن عذرخواهی در ادامه تاکید کرده است که متخصصان تلگرام به سرعت در حال بررسی و برطرف کردن مشکل مذکور هستند و اتصال کاربران تلگرامی ظرف چند ساعت آینده ممکن خواهد شد. بسیاری از کاربران ایرانی از ساعاتی قبل در صفحات مجازی خود از عدم اتصال به این پیام رسان خبر داده بودند اما حالا با انتشار این توییت از سوی تلگرام، احتمال فیلترینگ آن در کشور رد می شود.
بر اساس تازه ترین آمار منتشر شده، پیام رسان تلگرام بالغ بر ۲۰۰ میلیون کاربر در جهان را داراست که از این میزان، ۴۰ میلیون کاربر ایرانی در آن عضویت دارند.
اماروزنامه ابتکار از زاویه دیگری به مساله نگاه کرده و نوشته است : "ششم اردیبهشت، شرکت ارتباطات زیرساخت ... طبق ابلاغیه‌ای اعلام کرد مجوز قانونی صادره آن مرکز در سال ۱۳۹۵ در خصوص استقرار سرورهای شبکه توزیع محتوای پیام رسان تلگرام (CDN) در ایران لغو و باطل اعلام شده است. بنابراین ترافیک این پیام‌رسان تنها از طریق «ارتباطات بین الملل کشور» راهیابی خواهد شد و اجرای این ابلاغیه ممکن است کاهش کیفیت استفاده از این پیام‌رسان را در پی داشته باشد."
به همین دلیل در برخی اپراتورها و شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات اینترنت، در چند روز اخیر عکس‌ها و فیلم‌ها در تلگرام دانلود نمی‌شود و این امر تنها با استفاده از فیلترشکن میسر است. ابتکار در ادامه از قول علی گرانمایه‌پور، استاد علوم ارتباطات و روزنامه نگاری می نویسد: "یک نکته را به موافقان و مخالفان فیلترینگ تلگرام بگویم، امروز عصر تکنولوژی‌های متنوع، پیچیده و تکنولوژی‌های چند منظوره است. من با قاطعیت می‌گویم حتی اگر تلگرام در ایران فیلتر شود، هیچ اتفاقی برای شهروند – خبرنگار نمی‌افتد. چون رسانه‌های بسیاری به عنوان جایگزین وجود دارند، مثل توییتر، فیسبوک، گوگل‌پلاس، اینستاگرام و ...."
علی گرانمایه با تاکید بر بی‌فایده خواندن فیلترینگ تلگرام می‌افزاید: " به‌زودی شبکه‌های پیام‌رسان دیگری جایگزین تلگرام خواهد شد که غیرقابل فیلتر است. مسئولان به روزی بیندیشند که پیام‌رسان‌های موبایلی با رمزنویسی متفاوتی وارد شود که غیر قابل فیلتر است و مطمئن باشید که حتی شاید پاول دورف، مدیر رسمی تلگرام، نسخه‌ای از این اپلیکیشن را برای ایرانیان طراحی کند که دیگر قابل فیلتر نباشد. نگرش موجود، نگرش محدودی به تکنولوژی است، نمی‌توان تکنولوژی را در قالب ایدئولوژی محدود کرد. تکنولوژی‌های عصر جدید غیرقابل فیلتر شدن است.
به نظر من برای شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات اینترنت فکری بکنند و آن روزی را ببینند که اینترنت رایگان وارد شود و شرکت‌هایی مثل گوگل، ماکروسافت، یاهو و شرکت‌های ارائه‌کننده تلفن همراه اینترنت را هم همراه تلفن به کاربر بفروشند و آن زمان است که سازمان اقتصادی وزارت ارتباطات دچار چالش خواهد شد. "
گرانمایه در پاسخ به این سوال که در صورتی که شبکه‌های اجتماعی فیلتر شوند یا کاربران نتوانند به سادگی از آنها استفاده کنند، آیا مخاطبان به سوی رسانه‌های داخلی باز‌می‌گردند؟ می‌گوید: " بعید می‌دانم با فیلتر شدن شبکه‌های اجتماعی یا اختلال در آنها مردم به سوی مطبوعات بازگردند. مردم خاطره خوبی از مطبوعات ندارند، از هر جناح و گروهی که باشند. مطبوعات متاسفانه با چند چالش روبه‌رو است که به نظر من حتی با فیلترینگ و بسته شدن کل اینترنت هم مردم به سمت آنها برنمی‌گردند. مطبوعات دچار کلیشه‌نویسی شده اند و تیترهایش هم همین‌طور است. از سوی دیگر مطبوعات ما از مطالب با محتوا مثل نقد و گزارش‌های جدی خالی شده‌اند. همچنین قیمت آنها بالا رفته است. مردم برای روزنامه 5 هزار تومان نمی‌پردارند. وقتی می‌توان با همین مبلغ تلفن همراه را شارژ کرد و به محتوای بیشتری دسترسی داشت، چرا باید به سراغ مطبوعات بروند؟"
فاطمه امین الرعایا در ادامه گزارش روزنامه ابتکار در ادامه از قول امید علی مسعودی، عضو هیات علمی دانشگاه سوره می نویسد: " شبکه‌های اجتماعی رسانه هستند و قصد دارند ارتباطات را در جامعه انبوه آسان کنند. ابزار به ذات خودشان عیب و نقصی ندارند، از شیوه استفاده ما وسیله‌ای خوب و بد می‌شوند. به طور مثال اگر کسی با یک چاقوی قصابی کسی را کشت آیا باید بگوییم دیگر کسی از چاقوی قصابی استفاده نکند؟... قبلا هم زمانی که شبکه پیام‌رسان کُند شد مردم به سمت تلگرام آمدند، فردا ممکن است برنامه بهتری به نسبت تلگرام عرضه شود و بنابراین از آن استقبال شود. به نظر من باید نوع دیگری به پیام‌رسان‌های اجتماعی نگاه کنیم. هرگونه اختلال در گردش اطلاعات قطعا هزینه‌هایی برای جامعه خواهد داشت. "
آقای مسعودی ادامه می‌دهد: " البته هر جامعه‌ای نیازمند امنیت است. نمی‌توان اجازه داد در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی، نظیر آنچه در فیسبوک اتفاق افتاد، اطلاعات کاربران ما مورد سوءاستفاده قرار بگیرد و حریم شخصی افراد مورد تعرض قرار بگیرند. بنابراین ممکن است مجبور به اعمال برخی محدودیت‌های موقت شویم، البته نه به صورت دائم و نه به این صورت که نتوان از آن استفاده کرد. مسئولان باید سواد رسانه‌ای جامعه را ارتقا دهند تا مردم تصمیم بگیرند برای حفظ امنیت‌شان از چه ابزاری استفاده کنند اما اختلال ایجاد کردن در کار یک شبکه اجتماعی موفق لزوما به معنی استقبال افراد از شبکه اجتماعی بومی نیست."
به گزارش ایسنا حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده اصولگرای اصفهان در مجلس در تاریخ 28 فروردین گفت : " من به شخصه با فعالیت بی‌چون و چرای تلگرام در ایران موافق نیستم اما می‌دانم که شخص رئیس‌جمهوری سفت و سخت مقابل فیلترینگ تلگرام ایستاده است. همه می‌دانیم زادگاه تلگرام روسیه است و امروز خود روسیه تلگرام را فیلتر کرده است. این اقدام به ما این سیگنال را می‌دهد که به علت عدم مماشات تلگرام برای انتقال سرورهایش هر کشوری ممکن است روبه‌روی این پیام‌رسان بایستد.مسئولان کشور ما مذاکرات بسیاری برای به تفاهم رسیدن با تلگرام جهت رسیدن به چارچوب مشخصی داشتند اما در نهایت به نتیجه‌ای نرسیدند. با این حال شخص آقای روحانی به مسئولان ذیربط ازجمله وزارت ارتباطات تأکید کرده است که مواضع‌شان مخالفت با فیلتر کردن تلگرام باشد."
دلیگانی افزود : "اگر چه تلگرام پیام‌رسان مورد تأییدی نیست اما در حال حاضر پیام‌رسان‌های داخلی هم توانایی مقابله با آن را ندارند؛ چرا که زیرساخت‌های لازم برای توسعه و گسترش آنها فراهم نیست."
رییس‌جمهور در نشست هم‌اندیشی مدیران ارشد دولت تدبیر و امید گفت : " فضای مجازی برای نظارت عامه مردم است. فضای مجازی یعنی امر به معروف و نهی از منکر. با گرفتن یقه مردم و جنگ و دعوا که امر به معروف نمی‌شود. موبایل راه امر به معروف و نهی از منکر است. نمی‌دانم چرا بعضی‌ها از موبایل بدشان می‌آید. از شبکه‌های اجتماعی بدشان می‌آید. از اینکه مردم اطلاعات داشته باشند خوش‌شان نمی‌آید. ما باید بر مبنای حقوق شهروندی عمل کنیم. اطلاع، نظارت و انتقاد حق مردم است. مردم از ما انتقاد کنند. ما دل‌نازک یا زودرنج نیستیم که با یک انتقاد آسمان و زمین را به هم بریزیم. ظاهرا هم غیر از دولت مردم نمی‌توانند از جای دیگری انتقاد کنند. مردم از رییس‌جمهور هم انتقاد کنند که بعضی‌ها از انتقاد از رییس‌جمهور خوشحال می‌شوند. ما باید فضا را برای اطلاع مردم فراهم کنیم. حالا اینکه شبکه‌ای در کشور انحصار نداشته باشد حرف درستی است ولی بگذارید مردم زندگی کنند."
سیاستگذاری فضای مجازی در اختیار شورای عالی فضای مجازی است. این شورا در سال 90 تاسیس شده است . و ترکیب آن مانند شورایعالی انقلاب فرهنگی شمال افراد حقوقی و حقیقی و ریاست آن با رئیس جمهور است. در این شورا علاوه بر رییس جمهور ، رییس مجلس ، رییس قوه قضاییه ، رییس صدا و سیما ، رییس مرکز ملی فضای مجازی ( ابوالحسن فیروزآبادی )، وزیر ارتباطات ، وزیر ارشاد ، وزیر علوم، وزیرآموزش و پرورش، وزیر اطلاعات ، وزیر دفاع، معاون علمی و فن آوری رییس جمهور ، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ( احمد سالک)، رییس سازمان تبلیغات اسلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران ،فرمانده ناجا و دادستان کل کشور به عنوان اعضای حقوقی حضور دارند.
اعضای حقیقی شورا عبارتند از : " سعیدرضا عاملی حمید شهریاری ،رضا تقی‌پور ، مهدی اخوان بهابادی، مسعود ابوطالبی، کامیار ثقفی، رسول جلیلی ،عزت‌الله ضرغامی، محمد سرافراز ، محمدحسن انتظاری".
اما در کنار این شورا یک کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه زیر نظر دادستان کل کشور فعالیت می‌کند که ۱۳ عضو دارد. اعضای این کارگروه شامل دادستان کل کشور (رئیس کارگروه)، رئیس یا نماینده سازمان صدا و سیما، فرمانده نیروی انتظامی، یک فرد خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، یک نماینده عضو کمیسیون قضائی و حقوقی به انتخاب این کمیسیون به تائید مجلس شورای اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، نماینده دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزرای اطلاعات، فرهنگ و ارشاد اسلامی، دادگستری، ارتباطات و فناوری اطلاعات، علوم تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش یا نمایندگانی از این وزرا هستند.
در این کمیته که مسئولیت فیلترینگ را بر عهده دارد، بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات با احتساب وزیر و شخصی که به مسائل مربوط به فناوری آشنا باشد، نهایتا دو عضو حاضر دارد و از آن جایی که تصمیمات کارگروه با اکثریت نسبی حاضران معتبر خواهد بود، این دو عضو نهایتا می‌توانند درصدی از تصمیم‌گیری‌ها را شامل شوند. با این حال به گفته جهرمی : "دولت متعهد به صیانت و پاسداری از اشتغال و امنیت ذهنی مردم در فضای مجازی است و در حوزه اختیارات خود اقدامی در راستای خدشه دار کردن این مهم نمی کند."