گروه گزارش/
هنوز هیچ فرد و یا مرجعی به گزارش منتشر شده در مورد نتايج اوليه مطالعه بين المللي تيمز 2019 در علوم و رياضي پايه هاي چهارم و هشتم نه واکنشی نشان داده و نه پاسخ گو بوده است . ( 1 )
در اين مطالعه دانش آموزان كشورهاي سنگاپور، چين تايپه، كره جنوبي، ژاپن و هنگ كنگ بهترين عملكرد را داشتند. متاسفانه وضعيت عملكرد دانش آموزان ايراني در علوم و رياضي پايه هاي چهارم و هشتم همانند گذشته ضعيف بوده است. خلاصه اي از يافته هاي تيمز 2019 در ادامه گزارش شده است.
در مورد اهمیت و جایگاه آزمون تیمز و پرلز ذکر نکاتی راهبردی و قابل تامل است .
« آزمون‌های تیمز و پرلز، چند هدف عمده دارند که از آن جمله عبارتست از سنجش پیشرفت ریاضیات و علوم در پایه چهارم ابتدایی و سوم راهنمایی تحصیلی و مطالعه سواد خواندن (درک مطلب) که توسط انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در سطح دنیا برگزار می‌شود.
این آزمون ها، به نوعی محک ارزیابی نظام‌های آموزشی در کشور‌ها و میزان موفقیت نظام آموزش و عملکرد آن است. بسیاری از دولت ها، رتبه کشور خود را به ضعف و قوت برنامه‌های آموزشی خود، تعبیر می‌کنند. برخی کشورهای دنیا، مانند نروژ، نسبت به نتایج این دو آزمون آن قدر حساس هستند که نمرات پایین‌تر از حد استاندارد دانش آموزان آنها، به عزل وزیر آموزش این کشور منتهی می‌شود.
آزمون «تیمز» روند آموزش ریاضی و علوم در پایه‌های چهارم و هشتم را می‌سنجد و آزمون «پرلز»، پیشرفت سواد خواندن ادبی و معلوماتی دانشآموزان را در پایه چهارم ارزیابی می‌کند.
ارزیابی نظام‌های آموزشی در کشورهای مختلف یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مسئولین هر کشوری است؛ چرا که موفقیت یک نظام آموزشی برابر با تربیت نسلی موفق است که نه تنها نسل‌های آینده را خواهد ساخت بلکه موفقیت آموزشی آن، دست آورد‌های جهانی دارد و می‌تواند به توسعه کشور در مرز‌های بین المللی خدمت کند.
انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی معتقد است: یافته‌ها و اطلاعات به دست آمده از مطالعات تیمز و پرلز منبع مهم و تعیین کننده برای کشف و شناسایی نقاط ضعف و قوت نظام‌های آموزشی کشور‌ها در مقیاس ملی و بین المللی و ارائه راهکار‌های برخاسته از نتایج پژوهشی در بهبود فرآیند یاددهی ـ یادگیری است.
تیمز هر ۴ سال یکبار و پرلز هر ۱۰ سال یکبار برای بخش عملکرد کشور‌ها در آموزش علوم و ریاضیات و سواد خواندن تکرار می‌شود تا روند تغییرات آموزشی و حتی میزان کاهش و افزایش عملکرد دانش آموزان کشورهای شرکت کننده در پی این سال‌ها مشخص شود. » ( 2 ) افراد و جریاناتی که این قدر به سند 2030 حساس بوده و ورود به این حوزه را " تابو " کرده اند ؛ آیا نتایج ضعیف این آزمون های معتبر آن ها را به " تفکر " وا نمی دارد ؟
یافته‌های ملی مطالعات تیمز و پرلز نشان می‌دهد که جایگاه و عملکرد کشور جمهوری اسلامی ایران در تمام دوره‌های تیمز در فاصله سال‌های 95، 99، 2003 و 2007 و پرلز 2001 و 2006 همواره از میانگین عملکرد بین‌المللی به طور معناداری پایین‌تر بوده است.(به استثنای عملکرد دانشآموزان دوره پیش‌دانشگاهی ایران در ریاضیات تیمز پیشرفته 2008 که تقریباً برابر با میانگین کشورهای شرکت‌کننده بوده است)، بدون تردید این رتبه و جایگاه، شایسته کشور جمهوری اسلامی ایران که براساس سند چشم‌انداز 1404 قرار است به عنوان قدرت اول منطقه در عرصه مختلف علمی و فن آوری مطرح شود، نیست.
با نگاهی گذرا به نتایج ملی مطالعات تیمز در دوره‌های مختلف مشاهده می‌شود که متأسفانه عملکرد دانشآموزان ایران در آموزش ریاضیات از وضعیت خوبی برخوردار نیست. به‌ویژه روند عملکرد دانشآموزان دختر و پسر ایران در پایه سوم راهنمایی از تیمز 95 تا 2007 با 15 نمره کاهش همراه بوده است که این رقم کاهش برای پسران 29 نمره گزارش شده است. افزون بر آن، متوسط درصد پاسخ‌‌های صحیح دانشآموزان ایران به کل سؤال‌های ریاضیات و علوم تیمز 2007 حدود 37 درصد و متوسط درصد پاسخ صحیح آنها به سؤالات مطابق با برنامه درسی آموزشی داده شده خود حدود 40 درصد گزارش شده است که این رقم در مقایسه با متوسط درصد پاسخ صحیح دانشآموزان کشورهای شرکت‌کننده(حدود 50 درصد) نشان‌‌دهنده عملکرد پایین دانشآموزان ایران به ویژه در درس ریاضیات است.
جالب اینجاست که نتیجه آزمون تیمز رابطه معنادارى با توسعه یافتگى و عملکرد هر کشور در این زمینه دارد. » ( 3 )
فهیمه کلاهدوز دکترای آموزش ریاضی در این مورد می نویسد : ( 4 )
« توجه به دلایل عملکرد ضعیف دانشآموزان ایرانی در هر دو حوزه محتوایی و حیطه‌های شناختی از مواردی است که باید مورد توجه آموزشگران و برنامه‌ریزان ریاضی کشورمان باشد. به‌ویژه عملکرد ضعیف دانش آموزان در هر دو پایه درحیطه‌هاى شناختى که به توصيف فرآيندهاى تفكر مى پردازند، در این حیطه بیانگر آن است که توانایی دانش آموزان در حیطه هایی مانند استدلال کردن ضعیف است.
برخی محققان همچون کوهن، جهانشاهی، ملکی و حبیبی‌پور، بر این باورند که اگر تعلیم و تربیت بخواهد روش‌های صحیح تفکر و استدلال منطقی را به دانشآموزان آموزش دهد، بایستی جای خاصی برای آموزش تفکر به آنها در نظر گرفته شود و چنانچه دانشآموزان از اندیشه‌ی صحیح استدلال کردن و تفکر منطقی بی‌نصیب بمانند، در این صورت مهارت‌های کافی برای مقایسه و تشخیص درستی یا نادرستی ادعاهایی را که در زندگی با آنها روبه رو می‌شوند، ندارند. یافته‌ها و اطلاعات به دست آمده از مطالعات تیمز و پرلز منبع مهم و تعیین کننده برای کشف و شناسایی نقاط ضعف و قوت نظام‌های آموزشی کشور‌ها در مقیاس ملی و بین المللی و ارائه راهکار‌های برخاسته از نتایج پژوهشی در بهبود فرآیند یاددهی ـ یادگیری است.
همچنین کوهن که یکی از اساتید برجسته روانشناسی و آموزش است، بر این باور است که یکی از وظایف اصلی نظام تعلیم و تربیت، پرورش افرادی است که در جامعه عملکرد مفیدی داشته باشند و دانشآموزان دانشی را کسب نمایند که به واسطه‌ی آن، برای تصمیم‌گیری در مسائل زندگی و شرکت در بحث‌های منطقی آماده شوند. در واقع او معتقد است که باید محیطی فراهم گردد تا دانشآموزان، مهارت‌های استدلال خود را توسعه داده و این فعالیت‌ها را با ارزش بدانند و به رفاه فردی و اجتماعی برسند. »
پرسش « صدای معلم » آن است که چرا نتایج ضعیف و غیر قابل دفاع دانش آموزان ایرانی در این آزمون های مهم تلنگری بر پیکر فرسوده نظام آموزشی وارد نمی کند ؟
چرا تصمیم گیرندگان و برنامه ریزان که در اتاق های فکر وزارت آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی جا خوش کرده اند چشم خود را بر روی این واقعیات بسته اند و پاسخ گو نیستند ؟
آیا نظام آموزشی ما نیاز به اصلاحات آموزشی واقعیت محور و غیرایدئولوژیک ندارد ؟
دانش آموزی که تفکر و استدلال را نیاموزد و در « مدرسه » آن را با حضور " معلمان حرفه ای " تمرین نکند چه ارزش افزوده ای برای جامعه فردا خواهد داشت جز آن که گره و باری بر آسیب های اجتماعی روز افزون این جامعه توسعه نایافته بیفزاید ؟
چرا وزیر آموزش و پرورش و شورای معاونین وی در این موارد بی تفاوت بوده و به حاشیه هایی که دیگران ساخته اند مشغولند ؟
افراد و جریاناتی که این قدر به سند 2030 حساس بوده و ورود به این حوزه را " تابو " کرده اند ؛ آیا نتایج ضعیف این آزمون های معتبر آن ها را به " تفکر " وا نمی دارد ؟
کسانی که « سند تحول بنیادین » را نسخه شفابخش بحران های آموزشی معرفی می کنند و مواجهه مقدس گونه با آن دارند چه سخن تازه و نسخه ای کارآمد برای این وضعیت دارند ؟
پایان گزارش/
( 1 ) این جا
( 2 ) این جا
( 3 ) این جا
( 4 ) این جا
