گروه گزارش/
امروز دوشنبه 18 آذر نشست خبری حجت الاسلام والمسلمین علی ذوعلم رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش با خبرنگاران و به مناسبت هفته پژوهش در محل این سازمان برگزار گردید .
در ابتدا توتونچیان که به تازگی به سمت مشاور رسانه ای این سازمان منصوب گردیده است ضمن تشکر از خبرنگاران خواهان انعکاس رسانه ای مناسب و نیز هم افزایی رسانه ای با مشارکت رسانه ها گردید .
وی اظهار امیدواری کرد تا این نشست بتواند به رفع محذوریت از پژوهش و جایگاه آن در نظام آموزشی کمک کند و نسبت به سنوات قبل با رویکردی متفاوت نقش آفرینی صورت گیرد .
در ابتدای نشست ذوعلم ضمن تشکر از رسانه ها برای حضور گفت :
" بحث اصلی من نگاهی است به کاستی های زیرساختی که ما در امر پژوهش در آموزش و پرورش داریم . هر چند تلاش های همکاران قبلی ما که در این جا داشتند و نیز مجموعه مطالعات آموزش و پرورش و همکاران مات در استان ها و شهرستان ها داشتند همچنان ما دچار این کاستی ها هستیم .
اگر بخواهیم تحول اصلی در آموزش و پرورش ایجاد کنیم بدون گره خوردن با پژوهش این امر محقق نخواهد شد و اگر در فرآیند ، ساختار و برون داد و عملکرد مجموعه پژوهشی ما در آموزش و پرورش تحولی اتفاق بیفتد ؛ آن تحول می تواند به تحول در سایر بخش های آموزش و پرورش هم سرعت ببخشد .
هفته پژوهش چند جنبه دارد . اول آن که اطلاع رسانی شود ، تلاش های معلمان ، پژوهشگران و دانش آموزان که آقای دکتر کریمی رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در یک نشست دیگر مطرح خواهند کرد .
نگاه دیگر این که ما یک نگاه کلان به مقوله پژوهش در آموزش و پرورش و بایستگی و شایستگی ها داشته باشیم .
البته من وقتی سخن از از بایستگی ها به میان می آورم خود بنده اولین مخاطب این " بایستگی ها " هستم و باید این ها را دنبال کنیم که تحقق پیدا کند .
این که به شما می گوییم به این خاطر است که شما هم کمک کنید تا این بایستگی ها مطالبه شود و کمک شود تا تحقق پیدا کند و ثانیا پی گیری کنید تا واقعا انجام شود .
برای امسال شعاری که برای هفته پژوهش انتخاب شده است ؛ " پژوهش ، خلاقیت و زندگی " است .
ما خیال می کنیم و گمان می کنیم که بر اساس یافته های پژوهشی و مبانی نظری تحول که داریم بر این گمان هستیم که بدون تقویت عنصر خلاقیت و پویایی فکری و تقویت عقلانیت و تفکر در لایه های مختلف فرآیند یاددهی – یادگیری در آموزش و پرورش ما به آن تحول دست نخواهیم یافت .
متاسفانه عنصر خلاقیت هم در برنامه درسی و هم در تعاملات میان دانش آموزان و معلمان و هم در سطح مدرسه ما و هم در ساختار کل آموزش و پرورش به قدر کافی توجه نشده است .
پژوهش در آموزش و پرورش باید به رشد خلاقیت کمک کند .
دومین نکته زندگی واقعی است که دانش آموزان دارند . این سوال همواره مطرح است که برنامه درسی و کتاب های درسی فعلی ما چقدر با نیازهای واقعی دانش آموزان و نسل نوجوان و جوان ما پیوند برقرار کرده است ؟
این سوال ، سوال کاملا درستی است و ما هم به این نقیصه کاملا اذعان داریم .
البته رفع این دو نقیصه یعنی رشد خلاقیت و هم توجه به نیازهای واقعی بچه ها نیاز به کارهای طولانی مدت و زیرساختی دارد که ما انتظار داشته باشیم شش ماه ، یک سال و یا دو سال ، اتفاقات خیلی عجیبی بیفتد به دور از یک نگاه پژوهشی و علمی است .
جهت گیری ما بسیار مهم است .
آن جهت گیری که ما فعلا در سازمان پژوهش داریم همین است که بتوانیم اسناد تحولی را به طور کامل و با توجه به دلالت های آشکار این سند تحولی دنبال کنیم .
مرحله هم سوسازی برنامه درسی و اسناد تحولی را پشت سر گذاشتیم و وارد مرحله انطباق شدیم ولی برای اجرای کامل باید بر اساس کمبودها و کاستی هایی که در زیرساخت ها داریم شروع کنیم .
یکی از مهم ترین کمبودهای ما زیرساخت ساختاری و تشکیلاتی است که خوشبختانه اصلاحاتی که در سازمان پژوهش انجام می شود در همین راستاست که ما بتوانیم مقوله پژوهش و برنامه ریزی و استاندارد سازی را از مقوله تولید بسته های یادگیری جداکنیم تا این که این تولید بسته های یادگیری بتواند در یک نگاه مشارکتی به جامعه عرضه شود و همه جامعه در ابن باب مشارکت کنند .
از آن طرف نقد و بررسی و پاسخ گوئی در مورد برنامه درسی ما هم خیلی شفاف تر انجام شود .
کار دشواری است به جهت آن که فرهنگ سازمانی و آن معهودات و کلیشه های ذهنی یک مانع است .
بحث کمبود منابع انسانی متبحر و متخصص بحث دیگری است .
در پژوهش ما دچار نقص ساختار در امر پژوهش هستیم .
ما فقط یک پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش داریم با حدود 20 نفر عضو هیات علمی که قطعا در امر پژوهش کافی و کارآمد نیست .
یک نقص فرهنگ پژوهشی داریم که غالبا پژوهش های ما در موضوعات آکادمیک و بعضا متاسفانه پژوهش های کلیشه ای و ویترینی خلاصه می شود و گاهی پژوهش ها فقط ابزاری است برای پژوهشگر که فقط ارتقا پیدا کند در حالی که پژوهش های ما باید " مدرسه محور " شود . ما پژوهش مدرسه ای نیاز داریم که بتواند کاستی ها ، چالش ها و مسائل مدرسه ما را عرصه واقعی تعلیم و تربیت است شناسایی کند و راهکارهای واقع بینانه و قابل تحقق ارائه کند .
ما کمبود اعتبار پژوهشی داریم . الان فصل بودجه است . ما مکاتبه کردیم درخواست کردیم از دوستانمان و آنها هم همت کردند و کمک کردند . می دانیم وضع بودجه سال آینده کشور مضیقه هایی دارد ولی واقعا پرداختن و و تقویت اعتبارات پژوهشی آموزش و پرورش یک سرمایه گذاری بسیار مهم برای آینده ما است. همچنین ما نیاز داریم به این که مسئله پژوهش تا سطح استان ها تا سطح مناطق و مدارس تسری پیدا کند .
این نکته را عرض کنم سال گذشته که بنده وارد این سازمان شدم نگرانی جدی وجود داشت در سطح مدیران آموزش و پرورش و معاون پژوهشی که معاونت پژوهشی در استان ها حذف بشود و خوشبختانه امسال این را می توانم عرض کنم که با همت دوستان و پیگیری که شد دیگر این دغدغه امروز وجود ندارد جایگاه معاون پژوهشی در استان ها تثبیت شده و خوشبختانه بیانیه گام دوم انقلاب هم به کمک ما آمد .
تاکید رهبر معظم انقلاب این که مدل چهل سال دوم به امر علم و پژوهش توجه کافی بکنیم اولین مخاطب آن در آموزش و پرورش ما هستیم بنابراین خوشبختانه جایگاه معاونت پژوهشی در استان ها تثبیت شده است و همکاران و دوستان ما به خصوص شخص وزیر محترم آموزش و پرورش به این امر اهتمام جدی دارند که بتواند این ساختار استان ها تکمیل بشود و ارتقا پیدا بکند .
ما بتوانیم واقعا پژوهش را به سطح مدرسه و به سطح دانش آموز پیش ببریم . کارهای پژوهشی خیلی خوبی هم توسط محققان تعلیم و تربیت در عرصه مدل سازی برای ورود پژوهش به عرصه فرایند یاددهی یادگیری در دوره های مختلف شکل گرفته وجود دارد. ما باید حتما بتوانیم با یک نگاه مشارکتی به کل مراکز پژوهشی دانشگاهی و حزوی و پژوهشگاه هایی که در کشور وجود دارند و استفاده از دستاوردهای دیگران در امر تجربه ها و فرایندهایی که پژوهش را توسعه داده به طور واقعی نه شعاری و کلیشه ای و تقلیدی واقعا به تعمیق فرهنگ پژوهش در آموزش و پرورش بپردازیم. این حتما منوط به تلاشی است که ما بتوانیم -- جمعی در آموزش و پرورش داشته باشیم . " یک نقص فرهنگ پژوهشی داریم که غالبا پژوهش های ما در موضوعات آکادمیک و بعضا متاسفانه پژوهش های کلیشه ای و ویترینی خلاصه می شود و گاهی پژوهش ها فقط ابزاری است برای پژوهشگر که فقط ارتقا پیدا کند . "
آخرین نکته بنده این است که یکی از مهمترین چالش های نظری ما در امر پژوهش در آموزش و پرورش این است که هنوز مبانی نظری تحولی ما به عنوان مفروضات و پیش فرض ها و یک پارادایم اندیشه ای در پژوهش های آموزش و پرورش ما آن چنان که باید ورود پیدا نکرده است. در حقیقت هنوز بسیاری از پژوهش ها متاسفانه بر اساس همان نگاه ها و مبانی غربی و سکولاریستی انجام می شود که یک چالش جدی ایجاد می کند .
ما گاهی در نشست های تخصصی و مباحثه ای که با دوستانمان داریم به این نکته اذعان دارند که ما باید به این سمت پیش برویم پژوهش های ما هم یک تحول درونی و پارادایمی پیدا بکند متناسب با اسناد تحولی ما. یعنی تعریف ما از انسان تعریف ما از هستی تعریف ما از ارزش ها اگر چه این مبانی برای یک پژوهشگر و محقق آموزش و پرورش پذیرفته نشده باشد روی آن تامل نکرده باشد به عنوان یک چهارچوب درنیامده باشد ما همچنان بر اساس همان نگاه های موجود در علوم انسانی غربی پی خواهیم گرفت و قطعا با جهت گیری تحولی ما منافات خواهد داشت و سازگار نخواهد بود. قطعا این فرایند هم باز یک پژوهش محور و علمی خواهد بود . باید یک گفت و گو هایی شکل بگیرد و مباحثی صورت بگیرد که ما بتوانیم قدم به قدم و به تدریج به این سمت و سو بیشتر سوق پیدا بکنیم.
در اینجا لازم است که حتما تشکر بکنم به طور کلی از همه دوستان و همکارانی که در عرصه پژوهش در سال گذشته فعالیت می کردند و زحمت می کشیدند . من به استان های مختلف که می روم پژوهشگران و محققان و به خصوص فرهنگیان پژوهشگری که نشست دارم که چقدر دوستان ما عمیق و با وقت گذاری و با دغدغه در بحث های پژوهشی ورود پیدا می کنند . از معلمان پژوهشگر تشکر می کنیم. از دانش آموزان خلاق و پژوهشگر تشکر می کنیم.
به این هم توجه داشته باشیم که ما در عرصه ورود امر پژوهش و تبدیل پژوهش به یک گفتمان به یک فرایند هنوز کارهای زیادی باید انجام بدهیم که انجام نداده ایم. بخشی از کارهای پژوهشی حتما به عهده ماست و بخشی به عهده رسانه هاست ، بخشی به عهده جامعه نخبگان و جامعه علمی کشور است بخشی هم به عهده سیاست گذاران و برنامه ریزان است که واقعا به مسئله پژوهش توجه کنند و حمایت کافی از این مقوله به عمل بیاورند.
من از تک تک شما دوستان تشکر و خیر مقدم عرض می کنیم. شما به عنوان یک رکن تقویت تعلیم و تربیت برای مجموعه وزارتخانه مجموعه سازمان ارزشمند هستید. ما از شما تشکر و تقدیر می کنیم.
در ادامه خبرنگاران به طرح پرسش های خود پرداخته و رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش به آن ها پاسخ داد .
مشروح پرسش و پاسخ صدای معلم با علی ذوعلم به زودی در صدای معلم منتشر می گردد .
پایان پیام /
