" کارهای اجتماعی نه خلق الساعه است و نه انفرادی که بتوان آن را به صورت منفک و مجزا در نظر گرفته و مورد بررسی قرار داد .
برخورد تحلیلی با رفتار اجتماعی بیانگر این نکته آن است که عمل اجتماعی عمل ساخت یافته ای است که در یک نظام روابط متقابل شکل می گیرد .
از راه یک بررسی تحلیلی نظام وار می توان به کنه کارکرد و تغییرات یک نظام اجتماعی واقف شد .
برخورد تحلیلی ، مشکل تر از برخورد عوامانه ساده است که با مسائل اجتماعی می شود .با کار تحلیلی عمیق می توان علل عدم توفیق یک فرهنگ عهد عتیق در به دست آوردن حقوق فردی و اجتماعی جدید ناشی از تحولات جدید و صنعتی شدن را فهمید .
اندیشه مرسوم جامعه ما ناخودآگاه اول خود را تبرئه می کند و سپس همه جنایات را در استبداد و استعمار خلاصه می کند . این در حالی است که در معنی دقیق خواسته های خود و قالب های اجتماعی و چگونگی رشد و نمو واقعیات عینی اجتماعی مسبوق به آن ها تامل نمی کند ... " ( 1 ) ص 24 – 23
مطالبات معلمان حکایتی طولانی دارد .
داستان مطالبه گری معلمان در ایران به دهه ها پیش بر می گردد .
شاید نخستین جرقه مطالبه گری معلمان در حوزه " صنف " در اردیبهشت ماه 1340 زده شد .
اگر چه معلمان و به طور اخص " باشگاه مهرگان " و در راس آن " محمد درخشش " که بعدها به مقام وزارت رسید فرمولی کامل ، کم هزینه و پایدار برای مطالبه گری معلمان ارائه نکردند .
حقوق معلمان افزایش یافت اما مشکلات عدیده تعلیم و تربیت و دستگاه عریض و طویل آن همچنان باقی ماند ...
خیلی اوقات که صفحات سایت ها و روزنامه ها را ورق می زنی به زحمت می توان مطلب و یا نوشته ای در خور تحلیل در مورد آموزش و پرورش و مسائل آن پیدا کرد .
شاید بتوان گفت اکثریت مطالب و اخبار در این رسانه ها تکراری و از یکدیگر کپی شده است . معلمی که حتی قادر نیست یک نامه بدون غلط و فاقد اغلاط نگارشی را بنگارد چگونه می خواهد اقتدار خود را در کلاس و در برابر دانش آموزان حفظ و یا مدیریت کند ؟
خبرنگارانی که در این حوزه کار می کنند اکثرا ضعیف بوده و در مقابل خبرنگاران قوی ، حرفه ای و زبده نیز علاقه و یا انگیزه ای برای کار در بخش " آموزش " ندارند .
برخی وقت ها از خود سوال می کنم چرا جامعه بزرگ و گسترده فرهنگیان پس از گذشت 4 دهه نباید روزنامه و یا رسانه ای فراگیر داشته باشند ؟ ( قبل از انقلاب هم نداشتند )
اگر هم رسانه ای پیدا می شود که سخن و پیام آنان را منتقل کند چرا اکثرا قدر و ارزش آن را ندانسته و حمایت نمی کنند ؟
چندی پیش سایت " فرهنگیان نیوز " اعلام کرد که قصد فروش آن را دارد .
این خبر را 220 نفر دیده بودند اما حتی یک نفر نپرسیده بود :
" چرا ؟ "
هنوز پرچم داران اندیشه و تفکر بحث می کنند که آیا " نوشتن " خوب است و یا اصولا به درد ما می خورد و یا می تواند گره ای از کار ما بگشاید ؟ برخی معلمان تصور می کنند که دشمن آن ها " وزیر " و یا فرضا " رئیس سازمان برنامه و بودجه " است اما خبر ندارند و یا پذیرش این گزاره سخت است که بزرگ ترین دشمن معلمان و مانع دیده شدن آن ها " بی تفاوتی " و " بی سوادی " است .
بعضی وقت ها هم برخی از همکاران صورت مساله را « خود رسانه » می پندارند و شروع به " خود زنی " می کنند .
کافی است معلمی در درون خانواده آموزش و پرورش و یا فردی از بیرون سیستم از این وضعیت و یا عملکرد معلمان انتقاد کند ؛ فریادها به آسمان می رود که چه نشسته اید به " معلم " توهین می کنند .
" نقدناپذیری معلمان " هم خود مطلبی است .
بسیاری از اوقات واکاوی و تحلیل مسائل و چالش های آموزش و پرورش به " عمق " نمی رود و در همان مرحله " سطح " باقی می ماند .
به نظر می رسد چون غالب سخنان و تحلیل ها دقیق ، عمیق و پشتوانه پژوهشی و مطالعاتی ندارد و در نتیجه کسی هم برای آن ها حساب باز نمی کند .
خشت اول آموزش " تفکر " است .
کار معلم این است که نخست خود بیندیشد و اندیشه ها و فن " اندیشیدن " را به فراگیران بیاموزاند اما چرخه آموزش در همان سطح " حافظه و انبار معلومات " باقی مانده و تحولی در آن رخ نداده است .
ابزار معلم « قلم » است و اقتدار معلم در کلاس با تفکر ، اندیشیدن و نوشتن به اثبات می رسد .
هنوز در اندر خم کوچه اول گیر کرده ایم.
هنوز پرچم داران اندیشه و تفکر بحث می کنند که آیا " نوشتن " خوب است و یا اصولا به درد ما می خورد و یا می تواند گره ای از کار ما بگشاید ؟
به عنوان نمونه در عرصه " رسانه " شاید دشوارترین کار تهیه گزارش تفصیلی باشد .
ضبط گزارش ، پیاده سازی و ویرایش و آماده سازی نهایی آن وقت و انرژی زیادی می برد اما بسیار اتفاق افتاده است که بسیاری از معلمان حتی حوصله مطالعه این گزارش را نداشته و فقط با خواندن " تیتر " از کنار آن می گذرند در حالی که ممکن است موضوع گزارش یکی نقاط کلیدی و چالش برانگیز در حوزه آموزش و تربیت باشد و بارها در مدارس و در نظام آموزشی اتفاق افتاده باشد .
به کرات و دفعات می گویند :
این همه که " دیگران " نوشته اند چه مشکلی از چالش های توی در توی تعلیم و تربیت گشوده است ؟
به عنوان " مدیر این رسانه " که مطالب ، یادداشت ها و نظرات همکاران را مطالعه و منتشر می کنم گاهی اوقات از خود می پرسم که نظام آموزشی ما قرار است چه چیزی را را توسط چه کسی و با چه هزینه ای به فراگیران و دانش آموزان انتقال دهد ؟
معلمی که حتی قادر نیست یک نامه بدون غلط و فاقد اغلاط نگارشی را بنگارد چگونه می خواهد اقتدار خود را در کلاس و در برابر دانش آموزان حفظ و یا مدیریت کند ؟
بعضی وقت ها معلمانی را دیده ام که حتی ساختن یک ای میل را بلد نبوده اند .
تنها شناخت آن ها از فضای مجازی هم اکثرا در همان " سامانه آموزش ضمن خدمت فرهنگیان " و یا " پرینت فیش حقوقی " خلاصه می شود .
احاله کردن همه این مشکلات و گره زدن گره ها به موضوع " معیشت " هم نوعی ساده سازی و سطحی کردن مساله و به گونه ای فرار از مسئولیت های حرفه ای و تاریخی است .
می گویند سرانه مطالعه در جامعه ما پایین است .
مردم کم می خوانند . معنای دیگر این گزاره آن است که جامعه ما عادت کرده است بیشتر از طریق " آزمون " و " خطا " و " روش های پر هزینه و حتی غیر قابل برگشت پاسخ مشکلات خود را بیابد .
اگر معلمان اراده آن دارند تا هویتی برای خود تعریف کرده و خود را به دیگران و جامعه اثبات کنند و خلاصه آن که نقش آن ها جدی گرفته شود ؛ گام نخست تفکر و برقراری گفت و گوی سازنده و انتقادی با جامعه است .
تجربه نشان داده است ؛ با " نق زدن " هم کاری پیش نمی رود .
معلمان اگر به دنبال بازیابی هویت حرفه ای خود و طرح مساله " آموزش " در جامعه دارند یک راه بیشتر پیش رو ندارند :
" نوشتن " .
( 1 ) علی رضا قلی ، جامعه شناسی نخبه کشی ( تحلیل جامعه شناختی برخی از ریشه های تاریخی استبداد و غقب ماندگی در ایران ) ، چاپ چهلم ، تهران ، 1395