جستارگشایی:
یکشنبه ۸ بهمن ۱۴۰۲ در سالن امام علی (ع) اداره کل آموزش و پرورش استان البرز در « کارگاه آشنایی با هوش مصنوعی و کاربردهای آن در آموزش » شرکت جستم. مردی جا افتاده،خوش تیپ و بسیار انرژیک در حال سخنرانی و پمپاژ اطلاعات روی سِن بودند. اکثر مخاطبان، همکاران فرهنگی خانم مدارس بهارستان، فرزانگان، شهید سلطانی و دبیرستان دهخدا بوده و چکیده مطالب را مثل من یادداشت می‌کردند.
واقعا تا این لحظه دکتر حمیدرضا کفاش (معاون اسبق فرهنگی، پرورشی آموزش و پرورش) را حضوری ملاقات نکرده بودم. بیانی فصیح و شیوا، جملاتی انگیزشی و جدید، مسلسل‌وار از سوی کفاش به سمت مخاطبین شلیک می‌شد. برخی از جملات پنجره‌های نو و افق‌های جدیدی به سمت تکنولوژی و مشخصا اژدهای هفت‌سر هوش مصنوعی باز و بسته می‌نمود و گاها مو بر اندام مخاطب سیخ می‌کرد.
معرفی تاریخچه و ارکان هوش مصنوعی (ابتدایی، تقویتی، قوی و...) باعث پاره شدن چرت مخاطبان در حوزه‌ها و رشته‌های مختلف می‌شد.بیان خاطرات ملاقات رجب طیب اردوغان و ایلان ماسک در جهت انتقال تکنولوژی تسلا به ترکیه، تکنولوژی نیم دانه برنج و دیپ، رابطه هوش مصنوعی با رشته‌های مهندسی و رشته ریاضی فیزیک، شغل‌های در حال انقراض و در حال ایجاد، پدیده چت‌جی‌‌بی‌تی ، سیمای کلی جهان هستی پسا هوش مصنوعی، معلمان آینده در چنبره هوش مصنوعی و....موضوعاتی بودند که در سه ساعت سخنرانی دکتر کفاش ، مخاطبان را بین زمین و آسمان معلق نگه داشته بود.
کتاب « هوش مصنوعی برای معلمان و مدرسه » به همت دکتر کفاش منتشر شده است تا عوامل نظام آموزشی را با هوش مصنوعی آشناتر کرده و اطمینان کاربران را برای بهره‌مندی بیشتر از هوش مصنوعی ترغیب و تشویق نماید.
شبیه‌سازی ذهن انسان در کامپیوتر
« هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) یا به اختصار AI به مجموعه‌ای از فن آوری‌ها و تکنولوژی‌هایی گفته می‌شود که به کامپیوتر و سیستم‌های دیگر اجازه می‌دهد تا با استفاده از الگوریتم‌های خاص، داده‌های بزرگ را تحلیل کرده و به صورت خودکار و بدون نیاز به دخالت انسان، تصمیمات درست و منطقی بگیرند؛ هدف اصلی هوش مصنوعی، شبیه سازی قابل قبول عملکرد ذهن انسان در کامپیوتر است.
تمام کلمات، تعاریف و جملات فوق را هوش مصنوعی در تعریف خود نوشته و بازگو کرده است و می‌شود همانند خودش عمیق‌تر نگریست، دید و آموخت که تا چه میزان می‌تواند برای بشریت مفید و موثر و حتی مخرب و ویرانگر باشد."
چالش‌های هوش مصنوعی
و اما هوش مصنوعی نیز همانند بسیاری از مصنوعات ساخت بشر، چالش‌ها و فرصت‌های فراوانی را به میدان آورده و خارج از بحث مهارت، در چالشی عمیق تر و بزرگتر، حتی خردورزی و هوشمندی انسان را نیز به چالش کشیده و می‌خواهد که در موارد بسیاری، جایگزین این موجود پیچیده و حساس شود.
جالب اینکه هوش مصنوعی هدف نیست و ابزار و وسیله است و همان ابزاری هست که طی گذشت قرن‌ها انسان به آن رسیده، ساخته و توسعه داده، تا به ماهیت خردمندی و فن ورزی خود دست یابد و بتواند تا جایی که می‌تواند از این هویت حفاظت نماید.
در نگره ماتریالیسم؛ انسان حیوان ابزار ساز است و انسانی که ابزار می‌سازد، ثروت و سرمایه و توسعه هم می‌سازد و این یعنی فصل ممیز انسان با حیوان . ابزارسازی آن است و به‌عبارتی حیوان عاقل و ناطق بودن در پس پرده ابزار سازیست و عقل و نطق در صورت عدم وجود ابزار به کار آینده بشر و تولید نخواهد آمد.
هوش مصنوعی هووی هوش انسانی
و جالب‌تر اینکه امروز و در چالش اصلی می‌بینیم که ابزاری که ساخته همین انسان ابزارساز است، می‌تواند در بسیاری از موارد، جایگزین همین ابزار سازی و ابزار خواهی نسل بشر گردد و حتی جایگزین خود انسانی که به تعابیری شاهکار و اشرف همه مخلوقات عالم است باشد و می‌بینیم که در حال حاضر هوش مصنوعی می‌تواند هم ابزار باشد و هم ابزارساز و هم حیوان باشد و هم خود انسان !
پردازشگر و شاید نابودگری که هم ماشین است و هم ضد ماشین و هم انسان هست و هم ضد انسان و هم ابر ابزاریست که تمام ابزارها و ابزارسازهای قبلی را به چالش می‌کشد و باز هم خواهد کشید .
هوش مصنوعی و آینده بشر
هوش مصنوعی و مصنوع هوشمندی که از تمام انواع هوش انسانی و فرا انسانی بهره دارد و نمی‌شود به راحتی تغییری در تصمیمات آن ایجاد کرد و برنامه‌های منظم و دقیق آن را اجرا نکرد .
ابزاری که هم مدیر است و هم کارگر و هم خادم است و هم مخدوم ، خردمندی که مفهوم انسان خردمند را بازتعریف خواهد کرد و با هوشی که ضریب و سطح هوشی انسانی را معامله خواهد نمود .
باری !
انسانی که ابزار ساخت و تولید کرد و طبیعت را شکل و صورت جدید بخشید، حالا به ابزاری رسیده که در حال تغییر دادن شکل و ماهیت خود اوست و می‌رود که هوشمندتر از خودش، از ابزاری به نام انسان بهره برداری کند !
