خبرگزاری فارس در تاریخ 28 اسفند مطلبی با عنوان "متن کامل مصاحبه ۵.۵ ساعته وزیر سابق آموزش و پرورش " منتشر کرد. خبرگزاری در لید مطلب ادعا کرده بود : "حمیدرضا حاجیبابایی وزیر سابق آموزش و پرورش در گفتوگویی ۵.۵ ساعته با یک سایت، درباره مسائل مختلفی گفتوگو کرد اما این سایت به نفع خود تنها بخشی از این گفتوگو را منتشر کرده است."
خبرگزاری فارس اشاره ای به نام سایت مصاحبه کننده نکرده ، اما با نشانی هایی که داده، مشخص بود که منظورش، مصاحبه سایت صدای معلم با حاجی بابایی وزیر پیشین آموزش و پرورش است. آقای حاجی بابایی برای اولین بار به جای گفت وگوی یک طرفه از تریبون و یا مصاحبه های رسمی از موضع قدرت، با پرسش کنندگانی مواجه شده بود که عملکرد او را به چالش کشیده بودند.
در عرف رسانه ای مصاحبه شونده معمولا با رسانه شرط می گذارد که متن مصاحبه را قبل از انتشار ببیند و ویرایش کنند.در این صورت رسانه باید قبل از انتشار مطلب را برای مصاحبه کننده بفرستد و او می تواند پاسخ های خود را اصلاح کند یا تغییر دهد . اما ظاهرا چنین شرطی بین آقای حاجی بابایی و صدای معلم نبوده و تنها شرط آقای حاجی بابایی این بوده که صدای معلم "نه برايش تحليل بزند .نه سياه وسفيدش کند . نه رنگي اش بکند." به عبارتی تنها خواسته وزیر سابق این بوده که صدای معلم "آنچه حاجی بابایی گفت" را بدون ویرایش و کم و زیاد منتشر کند. یکی از دلایل نارضایتی مصاحبه شونده ، "حذف" بخش هایی از مصاحبه توسط رسانه است. به گونه ای که مفهوم سخنان او به خواننده به طور کامل منتقل نشود.
قبل از اینکه به ادعای حاجی بابایی مبنی بر حذف بخش هایی از مصاحبه بپردازم این را بگویم که به نظرمن دو ایراد به مصاحبه وارد بود:
اول اینکه حجم مصاحبه به صورت غیر متعارفی بزرگ بود (35400) کلمه ! حجم معمولی مصاحبه چیزی حدود 3 تا 5 هزار کلمه است. ظاهرا به دلیل چالشی بودن گفت و گو و شرط حاجی بابایی در پایان مصاحبه ، صدای معلم برای اینکه به تحریف مصاحبه متهم نشود ، دقیقا فایل صوتی 5 ساعت و نیم را "طابق النعل بالنعل" پیاده کرده است.
ثانیا مصاحبه بدون ویرایش منتشر شده بود. هرچند مصاحبه بدون ویرایش جذابیت های خودش را دارد ، اما به دلیل اطناب و تکرار برای خواننده معمولی خسته کننده می شود و معمولا مصاحبه شونده هم به دلیل تفاوت ساختار بیان شفاهی و متن مکتوب معترض می شود.
در مورد ادعای حذف ، یک قاعده فقهی - حقوقی می گوید: " البینه علی المدعی ..." معنای ساده قاعده این است که اگر شخص الف ، ادعایی علیه شخص ب مطرح کرد، شخص الف ، باید مدرک و دلیل ادعا را ارائه دهد .
خبرگزاری فارس و حاجی بابایی ادعا می کنند که صدای معلم بخش هایی از مصاحبه را منتشر نکرده است. اثبات این ادعا به عهده آنها است. مدعیان باید نشان دهند که کدام بخش های مصاحبه حذف شده ؟
ادعای خبرگزاری فارس وقتی بی معنا می شود که متن منتشر شده توسط این خبرگزاری بیش از 8000 کلمه از متن منتشر شده صدای معلم ، کوتاه تر است! منطقی تر این بود که خبرگزاری فارس ادعا می کرد که صدای معلم به متن مصاحبه حاجی بابایی " اضافه " کرده و نه "حذف "!
گروه آموزش و پرورش خبرگزاری فارس ، خبرنگاران باسواد و قدیمی مانند خانم مریم عابدی دارد که با اصول حرفه ای کار خبرنگاری آشنا هستند. بازنشر یک مصاحبه 26 یا 35 هزار کلمه ای با یک وزیر قبلی ، بعد از حدود دوماه از انتشار آن در یک سایت معلمی ، اولا جاذبه خبری ندارد و ثانیا طرح ادعای جراحی متن مصاحبه، بدون مطابقت متن با فایل صوتی و یا حداقل مطابقت متن با آنچه که صدای معلم منتشر کرده و نشان دادن مغایرت ها، اتفاقی غیر عادی درحرفه روزنامه نگاری است.
به گمان من خبرنگاران بخش آموزش و پرورش خبرگزاری فارس در تهیه این متن دخالتی نداشته اند و این یک مطلب سفارشی بوده که به صورت یک بسته ، با دستور مدیران بالاتر و به درخواست شخص حاجی بابایی در صفحه آموزش و پرورش خبرگزاری فارس کار شده است.
یک دلیل برای گمانه زنی فوق این است که در واکنش صدای معلم به انتشار مصاحبه خبرگزاری فارس آمده است : " روز چهارشنبه 26 اسفند شخصی به نمایندگی از طرف آقای حاجی بابایی با مدیر صدای معلم تماس گرفت و عنوان نمود که گفت و گوی انجام شده را از روی فایل صوتی پیاده کرده اند و خواستار انتشار دوباره متن مصاحبه در سایت صدای معلم شد."
آقای پورسلیمان به شخص واسطه می گوید : "تمام گفت و گو به طور دقیق و با امانت پیاده و منتشر شده است و ضرورتی برای انتشار مجدد متن مصاحبه وجود ندارد. ضمن آن که به لحاظ حرفه ای هیچ رسانه ای گفت و گوی اختصاصی خودش را با دو منبع منتشر نمی کند"
مدیر سایت صدای معلم به فرد واسطه تاکید می کند که : "صدای معلم حاضر است هر گونه نقد ، مقاله ،یادداشت و یا توضیح را در این زمینه از طرف آقای حاجی بابایی منتشر نماید."
بر مبنای این خبر، می توان گفت که دستیاران حاجی بابایی روز 26 اسفند این متن را تهیه کرده بودند . آقای حاجی بابایی بعد از اینکه از انتشار متن ویرایش شده، در صدای معلم مایوس می شود ، سراغ خبرگزاری فارس می رود و مطلب آماده شده توسط حاجی بابایی و دستیارانش از بالا به صورت سفارشی درتاریخ 28 اسفند در صفحه آموزش و پرورش این خبرگزاری کارمی شود. عمل خبرگزاری فارس در این خصوص با اصول حرفه ای روزنامه نگاری سازگار نیست.
طبق قانون مطبوعات خبرگزاری فارس موظف است جوابیه سایت صدای معلم را منتشر کند.
آقای حاجی بابایی اگر شرط کرده بود که مصاحبه را قبل از انتشار بازبینی و ویرایش کند ،اعتراضش موجه بود. اما خودش خواسته که "هرآنچه حاجی بابایی گفت"، منتشر شود.
به نظر می رسد، بعد از انتشار مصاحبه ، از بازخورد منفی آن در میان معلمان، جا خورده است و با ایجاد شبهه "جراحی و حذف" می کوشد متن مصاحبه را زیر سوال ببرد.
متن مصاحبه و رفتار حاجی بابایی متعاقب انتشار آن ، تصویری بدون رتوش و واقعی از آقای حاجی بابایی ارائه می دهد. مرد سخنرانی های احساسی و حرف های قشنگ ، وقتی حرفهایش روی کاغذ پیاده می شود، پر از اشتباهات آماری ، استدلال های غلط ، هیجان و پرخاشگری است. مصاحبه های افرادی مانند حاجی بابایی باید رفوگری شود و از فیلتر روابط عمومی ها رد شود.
خبرنگاران و رسانه ها همیشه با برخی مسئولان که هنگام سخنرانی جوگیر می شوند و حرف های نسنجیده می زنند مشکل دارند. وقتی حرف های شفاهی بی در و پیکر از فایل صوتی پیاده و در فضای عمومی منتشر می شود و بازخورد منفی ان را می بینند یقه خبرنگار و رسانه را می چسبند. افراد معقول تر به صورت مبهم می گویند که سخنان آنها با دقت منتقل نشده است. اما حاجی بابایی اینجا قدمی فراتر رفته و درشرایطی که فایل صوتی سخنان او موجود است با انتشار متن جدیدی، بیش از 8000 کلمه از مصاحبه را حذف کرده و در عین حال شاکی است که صدای معلم ، بخشی از مصاحبه را "حذف" کرده است. این چگونه حذفی است که بیش از 8 هزار کلمه بیشتر از متن منتشر شده توسط حاجی بابایی است؟
ظاهرا اگر آقای حاجی بابایی بر ادعای خودش استوار بماند ، صدای معلم نهایتا چاره ای جز انتشار فایل صوتی و برجسته کردن بخش هایی که توسط تیم آقای حاجی بابایی حذف شده است ندارد.
مطمئنا کمتر کسی حوصله گوش دادن به متن 5 و نیم ساعته مصاحبه و بررسی تطبیقی آن را دارد. اما اولا فایل صوتی منتشر شده به عنوان یک سند برای علاقه مندان باقی می ماند و ثانیا می توان با انتشار بخش های حذف شده در متن منتشر شده توسط تیم حاجی بابایی ، معلوم کرد که آقای حاجی بابایی از انتشار کدام بخش از مصاحبه خود نادم است ؟...
« پوپولیست ها » تنها زمانی که از تریبون های یک طرفه، با استفاده از واژگان مبهم و برانگیزاننده با توده سخن می گویند قادر به برانگیختن هیجان عمومی هستند. آنها را باید به گفت و گوهای چالشی کشاند.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید