بررسی‌ها نشان می‌دهند در برهه‌هایی از زمان، بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های اجرایی سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌های کشور، به جای ابتنا بر یافته‌های علمی، پژوهشی و مطالعات و بررسی‌های عمیق ، تنها بر قضاوت‌های شهودی، ایمانی و سلایق مدیران و کارشناسان استوار بوده است.
شواهد نیز حاکی است اغلب مدیران عالی و آنانی که در رفاقت و در همگرایی سیاسی و حزبی با آنان زبان زد بوده‌اند و متأسفانه از کارآمدی و توان‌مندی‌های بالایی برخوردار نبوده و بدتر از همه این که برای حفظ موقعیت خویش، تظاهر به اطاعت کرده و ریاکارانه با مافوق خویش هم‌صدا می‌شدند، بر مسند امور تکیه زدند.
البته اگر از انصاف نگذریم، می‌توان برخی از آنان را « کارشناس » نامید، اما کمتر ویژگی‌های یک « فرد استراتژیست » را داشته و یا دارند.
این در حالی است که وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌های ما بيش از گذشته به نیروهای استراتژيست نياز دارند ، چرا که استراتژيست‌ها به جهت برخورداری از بلند نظری و ادراکات روشن، قادر خواهند بود با ارائه استراتژي‌ها و سیاست‌هاي كلان و درک و تبیین بهتر چالش‌ها، تصميم‌سازي‌ها و تصمیم‌گیری‌ها را سهل‌تر و موفق‌تر اخذ، مهندسي و مدیریت كنند.
به عنوان مثال درک و کاربست اندیشه‌های: « كاستن به جاي افزودن، نگاه به داشته‌ها تا نداشته‌ها، تفريق و كاستن موانع به جاي تزريق منابع، کل‌نگری و جزنگری توأمان، تفوق دریافت نظرات بر ابلاغ نظرات و ...»"به مثابه « استراتژی‌های کلان»، و غلبه و فایق آمدن بر:« تقابل انتظارات با اختيارات و امكانات، فهم و دریافت رويكرد فرآيندمداري و نتيجه‌گرايي به جاي رويكرد درون‌دادمداري و فربگي دروندادها، نياز به چابك شدن ساختار و تمايل و اصرار مديران به افزايش وظايف، تصورنوآوری از افزایش وظايف جدید به زیر‌دستان، لزوم حركت اعتدالي در مقابل اصرار بر تندروي‌ها و تعجیل در انجام امور، لزوم قالب‌‌شكني در عادت‌هاي كهنه در مقابل اصرار بر حفظ سنت‌هاو روش‌های معمول، لزوم داشتن فهم مشترك و همگن در مقابل عادت به خودرأيي، ضرورت در شنيدن در برابر پرحرفي، لزوم حركت اعتدالي در مقابل اصرار بر تندروي‌ها ،لزوم داشتن فهم مشترك و همگن در مقابل عادت به خودرأيي، عادت به درفشار و در تهديد كار كردن به جاي كار در شرايط آرام و غيرتهديدآميز، لزوم ماليات دادن در مقابل فرهنگ ماليات گريزي،لزوم برخورداري از اقتصاد مقاومتي قوي در مقابل توان مديريت اجرايي و قضايي ضعيف، حجم و انبوه گفته‌ها در مقابل قلت عمل، لزوم توجه به رعايت قانون در مقابل فرهنگ قانون‌گريزي در مردم به‌ویژه مسئولان، ضرورت احساس مسئوليت شخصي مردم در مقابل اخلاق‌گريزي برخي مديران و مسئولان ارشدو...»به مثابه« چالش ها»،حتی از عهدۀ يك كارشناس برجسته نيز بر نمي‌آيد و نیازمند استراتژیست‌های قوی و متبحر است.
این در حالی است که سال‌هاست برخي نيروهاي بازمانده از تغییر و نوآوری، که شايستگي تصدي پست‌هاي كليدي را نداشته‌اند، تنها به دلایل مختلف از جمله رسوخ در دایرۀ افکار و سلایق مدیران عالی و نه شایستگی‌ها و لیاقت‌های شان، بر مسند امور نشسته و به غلط استراتژيست لقب يافتند.
در حالی که آنان استراتجيك‌اند (یعنی صرفاً ادای استراتژیست‌ها را در می‌آورند) نه استراتژيست، و متأسفانه به خطا در جایگاه استراتژيست از آنان مشورت گرفته شده و تصمیماتشان را به کار بسته‌اند .
و اما 3 توصیه برای چرخش از نگاه استراتجیک به استراتژیک :
1. اعتراف به نارسايي در عملكرد و بازده از سوی مدیران عالی: يعني بپذيريم از گذشته تا به حال نسبت به آن‌چه در این مقال تحریر شده است، اشتباهات فاحشي داشته‌ايم و بايد آن‌ها را جبران كنيم.
2. حواس‌مان باشد كه ابلاغ مدیریتی به عقل و شعورمان نمی افزاید، بلکه مسئوليت، اختيار و قدرت‌مان را افزون مي‌كند: مديران ارشد و عالي در هر كسوت و مقامي كه هستند، نباید فكر کنند با دريافت ابلاغ و يا انتخاب از سوي چند نفر، عقل‌مان زیاد شده است. آن‌چه افزون شده اختيار و مسئوليت ماست نه عقل ما، و لذا بيش از گذشته نيازمند مشورت با ديگرانیم.
3. نهنگ را در اقيانوس شكار می‌كنند، نه در جوي آب: در دايرۀ كوچک مانور نكنيم، اقیانوسی باشیم به عمق دل‌ها و میدان را براي حضور همه مهيا كنيم.
دريادل باشیم و در وسعت اقيانوس بنگريم و فراموش نكنيم كه نهنگ‌ها را در اقيانوس شكار مي‌كنند نه در جوي آب.
در این عرصه نگرشی، افراد بزرگ گردمان جمع مي‌شوند و ما فرصت خواهیم یافت از بهترين‌ها استفاده كنيم.
اینجاست كه استراتژيست‌ها دورمان حلقه زده و استراتجيك‌ها محو خواهند شد.
* آقای دکتر حیدر تورانی در زمان وزارت آقای دکتر نجفی ، رئیس آموزش و پرورش منطقه 5 به مدت 8 سال و پس از آن رئیس آموزش و پرورش منطقه 10 به مدت 3 سال بود.
وی در سال 1378 به سازمان پژوهش آمده و در سمت های گوناگون اداری و پژوهشی تلاش کرده است.
ایشان همچنین سردبیر محله « رشد مدیریت مدرسه » می باشند .
آخرین اخبار و تحلیل ها در حوزه آموزش و پرورش ایران و جهان در سایت سخن معلم
با گروه سخن معلم باشید .