ناکارآمدی سازمان دانش آموزی و موسسات وابسته مانند خبرگزاری پانا ؟!

نام خبرگزاری پانا (PANA) مخفف عبارت Pupils Association News Agency به معنای "خبرگزاری انجمن دانش‌‌آموزان"  است .  صاحب امتیاز این موسسه ، سازمان دانش آموزی وابسته به وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران است. کار این خبر گزاری بر اساس آنچه که در سایت خبرگزاری درج شده است : 

1- پوشش اخبار حوزه دانش‌آموزی و آموزش و پرورش.  من دقیقا نمی دانم که خبرگزاری پانا با تشکیلات استانی چند پرسنل و چه امکاناتی دارد اما می دانم که اداره سایتی مانند سایت این خبرگزاری نیاز به هزینه چندانی ندارد و برخی سایت های شخصی از جهت اخبار و گزارش غنی تر از سایت خبرگزاری پانا هستند.

2-  نگاه تحليلي و آسيب‌شناسانه به مسائل ايران 

3- کمک به آموزش دانش آموزان برای کار خبرنگاری است.

سازمان دانش آموزی در سال 78 تاسیس شد. احتمالا هدف از ایجاد آن پر کردن جای خالی سازمان پیشاهنگی بود که در سال 61 با رای مجلس شورای اسلامی منحل شد.

با نگاهی به سایت خبرگزاری پانا در می یابیم که این آژانس در پوشش اخبار واقعی دانش آموزی و نگاه تحلیلی و آسیب شناسانه به مسایل ایران موفق نبوده است.

تیترهای صفحه اول این سایت مانند همه سایت های دیگر دولتی است. در مورد کمک به دانش آموزان برای کار خبرنگاری قطعا آمارهای پانا حاکی از تربیت چند هزار دانش آموز- خبرنگار در سطح کشور است. اما راستی آزمایی این آمار قطعا نیاز به اطلاعات جزیی دارد از جمله اسامی اساتید برگزار کننده کلاس ها ، تعداد ساعات آموزش، محتوای آموزش و.... به نظر من این آمارها مثل آمارهای دیگر معاونت پرورشی تبلیغاتی و فاقد اعتبار است، مگر اینکه خبرگزاری پانا جزییات این آموزش ها را اعلام کند.

گفتم که احتمالا هدف از تاسیس سازمان دانش آموزی پر کردن جای خالی سازمان پیش آهنگی بوده است. سازمان پیش‌آهنگی که در سال 1304 شمسی در ایران تاسیس شد، می‌کوشید تا نوجوانان ایرانی را با مهارت‌های گوناگون آشنا کند از جمله : " کوهنوردی ، جنگل نوردی ، نحوه برپایی اردو ، بهداشت فردی و عمومی ، آشنایی با قوانین راهنمایی و رانندگی، کاردستی، بازی و نقاشی، حرکات ورزشی، کمک‌های اولیه، سرود و آداب معاشرت، شعر، استفاده از طناب و انواع گره ها ، بستن دو چوب، روشن کردن آتش ، عبور از رودخانه ، کار های گروهی و.... "  البته در رژیم سابق هم از پیشاهنگی سوء استفاده سیاسی مانند رژه در جشن تولد شاه (چهارم آبان ) می شد اما این استفاده مقطعی بود.

اساسنامه سازمان دانش آموزی یک متن عمدتا عقیدتی – سیاسی  است که در آن اهداف حرفه ای سازمان تحت الشعاع عبارت پردازی های سیاسی – عقیدتی مانند : ...کمالات انسانی براساس تعالیم عالیه اسلام ناب محمدی (ص) ، بسط مشارکت فعال دانش‌آموزان در عرصه‌های مختلف انقلاب و پاسداری از حریم ولایت و قانون اساسی و... قرار گرفته است. یکی از مشکلات کشور  وجود دستگاه ها و نهادهای موازی با عملکرد تقریبا یکسان اما بودجه و تشکیلات جداگانه است. در واقع عملکرد سازمان دانش آموزی با عملکرد تشکیلات بسیج دانش آموزی و اتحادیه انجمن های اسلامی دانش آموزی و بخش های دیگر معاونت پرورشی و حتی فعالیت های عادی مدارس  همپوشانی دارد.  

در کشوری که  سانسور و عدم امنیت روزنامه نگاران و فیلترینگ فضای مجازی عرصه را برای گردش آزاد اطلاعات تنگ کرده است افزایش تعداد خبرگزاری های وابسته به دولت (ایران و ایرنا و پانا و... ) و خبرگزاری ها و سایت های متعدد وابسته به نهادهای غیردولتی از جمله سپاه (تسنیم و فارس و...) و شهرداری و ...  کمکی به گردش آزاد اطلاعات نمی کند. تفاوت اینها در  وابستگی آنها به این یا آن نهاد و  تبلیغات به نفع  این یا آن نهاد و جناح حکومتی و تخریب همدیگر و دعواهای ساختگی  است. در واقع نهادهای مختلف از رسانه به عنوان ابزار تبلیغات علیه رقبا  استفاده می کنند. روزنامه های به ظاهر مستقل هم به عنوان  ارگان شخصیت ها و احزاب برای فصل انتخابات کاربرد دارند و معمولا به کپی برداری و ترجمه و یادداشت روی می آورند. در این میان خبرگزاری پانا هم زایده ای بر روابط عمومی وزارتخانه است.

 این آژانس در پوشش اخبار واقعی دانش آموزی و نگاه تحلیلی و آسیب شناسانه به مسایل ایران موفق نبوده است.

آموزش و پرورش ما با کثرت ماموریت ها و وظایف غیر مرتبط مواجه است که قدرت حرکت را از آن سلب کرده است. ماموریت های غیر مرتبط، آموزش و پرورش را از انجام وظایف اصلی خود باز می داردو باعث اتلاف بودجه و انرژی و نیروی انسانی در جهت هایی می شود که به ماموریت آموزش و پرورش ربط مستقیم ندارد. من قبلا هم نوشته ام که آموزش و پرورش بخش هایی از وظایف بیش از 10 نهاد و سازمان و وزارتخانه از جمله حوزه علمیه،  سازمان تبلیغات اسلامی،  وزارت مسکن ،  وزارت بهداشت ، سپاه پاسداران، شهرداری و.... را عهده دار است. آموزش و پرورش باید سبکبار شود.

بسیج دانش آموزی ، اتحادیه  انجمن های اسلامی دانش آموزان، سازمان دانش آموزی، بسیج معلمان نباید تعطیل شوند ، بلکه بندناف آنها با بودجه وزارت و تشکیلات اداری باید قطع و دفاتر آنها به خارج از ادارات و مدارس منتقل شود و حضور در آنها داوطلبانه و بدون رانت دولتی باشد.   

به بحث اصلی یعنی سازمان دانش آموزی برگردیم. ماده 14 اساسنامه سازمان دانش آموزی  استفاده از کمکهای مستمر دولت متناسب با رشد فعالیت و برنامه‌های سازمان را مجاز شمرده است . در تبصره همین ماده آمده است : " بخشی از نیروهای مورد نیاز سازمان از طریق مأمور نمودن کارکنان وزارت آموزش و پرورش و سایر دستگاههای دولتی تأمین خواهد شد. منابع‌ پرداخت حقوق و مزایای این گونه کارکنان از محل بودجه دستگاههای دولتی مربوط و به عنوان بخشی از کمک دولت به سازمان منظور و تأمین خواهد‌شد." همین تبصره راه را برای گسترش بی حساب تشکیلات این گونه نهادها که در اصل نهاد عمومی غیر وابسته به دولت هستند باز می کند. مثل همه نهادهای دولتی برای انجام کاری که در بخش خصوصی از یک نفر بر می آید ، چهار نفر مامور می شوند و کار را به بدترین نحو انجام می دهند و نهایتا کار نیمه تمام می ماند.

در سازمان دانش آموزی و زیرمجموعه های آن هیچ محدودیتی برای گسترش چارت سازمان وجود ندارد. افراد مامور می شوند و وزارتخانه حقوق آنها را می پردازد. همین دست و دلبازی  عامل اصلی ناکارآمدی سازمان دانش آموزی و موسسات وابسته به آن مانند خبرگزاری دانش آموزان است. علاوه بر تشکیلات ستادی در هرمرکز استان،  سازمان حداقل 8 کمیته دارد. هر کمیته چند عضو دارد را نمی دانم. وقتی هزینه را دولت می دهد و پشت بندش هم ماموریت ایدئولوژیک- سیاسی است  .کسی جرات مخالفت با گسترش این نهادها را ندارد و این نهادها به بهشت تنبل ها و از زیرکار در روها تبدیل می شود.

برون سپاری یکی از سیاست های آموزش و پرورش است که معمولا در مورد مدارس مناطق محروم اجرا می شود.  حالا که نمی توانید موسسات اضافی را منحل کنید لااقل موسساتی مانند خبرگزاری پانا را برون سپاری کنید. من مطمئنم که با هزینه بسیار کمتر در حد ده درصد هزینه های فعلی می توان پانا را با کیفیتی بالاتر اداره کرد. چرا برون سپاری را فقط در مدارس اجرا می کنید؟

استفاده سیاسی - تبلیغاتی دولت ها از این موسسات تبلیغاتی ناپایدارو موقتی است. دیروز در خدمت دولت احمدی نژاد بودند و امروز در خدمت دولت روحانی هستند و فردا هم در خدمت دولت دیگری .

بنابر این اگر یک دولت نگاه استراتژیک داشته باشد سعی می کند که این موسسات را که فایده ای جز اتلاف بودجه و امکانات ندارند را منحل یا برون سپاری کند. وقتی هزینه را دولت می دهد و پشت بندش هم ماموریت ایدئولوژیک- سیاسی است  .کسی جرات مخالفت با گسترش این نهادها را ندارد و این نهادها به بهشت تنبل ها و از زیرکار در روها تبدیل می شود.

من دقیقا نمی دانم که خبرگزاری پانا با تشکیلات استانی چند پرسنل و چه امکاناتی دارد اما می دانم که اداره سایتی مانند سایت این خبرگزاری نیاز به هزینه چندانی ندارد و برخی سایت های شخصی از جهت اخبار و گزارش غنی تر از سایت خبرگزاری پانا هستند.

سایر فعالیت های این موسسه مانند تربیت دانش آموز - خبرنگار هم نیاز به فکت معتبر دارد. به نظر من وزیری موفق است که با جرئت بایستد و بگوید آموزش و پرورش باید سبکبار شود و زیر بار وظایف تحمیلی نرود.

گروه خبرنگاران حوزه آموزش و پرورش