نوروز امسال در مسیر برگشت از شهر مشهد ، مسیر استان های شمالی ( گلستان رها و مازندران پاک) را انتخاب میکنیم.
انصافا وقتی از خراسان شمالی خشک وارد استان سرسبز گلستان میشویم روح و روان انسان از مشاهده این همه طبیعت بکر منطقه حفاظت شده پارک ملی گلستان به پرواز درمیآید و البته وقتی به مدد هوش مصنوعی، صور خیال و مشاهدات بصری شاهد دستاندازی قانونی و غیرقانونی سوداگران در جای جای این استان عقب مانده نسبت به جنگلها هستیم .
با مشاهده بی مسئولیتی برخی از گردشگران در نامهربانی با محیط زیست و رها کردن زبالهها در طبیعت بکر مواجه میشویم ناگهان از بام خیال و نشئگی تام و تمام مقطعی هبوط کرده و از ناراحتی و افسردگی خاطر با زمین سخت و لمیزرع واقعیتهای ساری و جاری در گلستان زیبا هم آغوش میشویم.
زیارتی که مقبول نمیافتد
برای زدودن خستگی راه، شب را در ناهار خوران زیبای گرگان (روستای گردشگری زیارت) اتراق میکنیم . در گرگ و میش صبح برای دیدار از آبشار زیبا و بکر روستای زیارت عازم بالادست رودخانه کم رمق جاری در منطقه میشویم.
چشم تان روز بد نبیند !
چشمانداز روستا در عین بکر و فریبا بودن، بسیار تامل برانگیز و تاسف بار است. جنگل تراشی و چپاول بیامان منابع طبیعی جهت ساخت و سازهای مجاز و غیرمجاز روح و روانمان را خراش میاندازد. مشاهده صحنههایی تکان دهنده از نابودی تدریجی محیط زیست امان و زمان بینندگان ژرفاندیش را میبرد.
مخلص کلام آن که متاسفانه در شمال چشم نواز، ما شاهد منظومه تمام و کمال از جنگلخواری، کوهخواری، تالاب خواری، دریاخواری و... برای ساخت و ساز و گسترش سرطانی شهرها هستیم.
بندرترکمن در محاصره فقر و تبعیض
در ادامه سفر با غور در زیباییهای گرگان بیآب (تنها مرکز استانی که کل آب شربش از چاههای زیر زمینی تامین میشود) راهی بندر معروف ترکمن میشویم.
خدای من !
انگار از آسیای نسبتا برخوردار وارد آفریقای محروم و مظلوم شدهایم. عمق عقبماندگی و سطح عقب نگهداشته شدگی بندر ترکمن نسبت به سایر بنادر شمال به شدت محسوس و ملموس است. انگار مناطق ترکمن نشین چند دهه از ایران فعلی عقب افتادهاند. امکانات نازل گردشگری، زیرساختهای مستهلک و مبلمان دلآزار شهری، بهداشت نداشته، اقتصاد سنتی از رده خارج و... سلام سردی به مسافران مشتاق و انگشت به دهن از پلشتیهای بصری بندر ترکمن میدهند.
در یک کلام سطح بهرهمندی از کاروان توسعه و پیشرفت در بندر ترکمن همانند لنجهای وارونه صیادیش به گِل نشسته و البته از نظرگاه انصاف و عدالت امری نامتعارف و نابخشودنیست.
از دیگر سوی خشکسالیهای پیاپی اقلیمی، سدسازی های افراطی روسها بر رودخانه پرآب و خروشان ولگا عملا سطح دریای خزر را در این منطقه به طور محسوسی پایین برده و نیمچه اسکله بندر ترکمن را کاملا لخت و عور کرده است.
بنادر گلستان زمین فوتبال میشوند ؟!
امیدوارم عقب ماندگی بندر ترکمن و توابع آن معطوف به ترک و سنی بودنشان نباشد چرا که در مقایسه با سایر بنادر شمال باید به حال و روز این منطقه از سر دلتنگی و بیعدالتی زار زار گریست خاصه آنکه وقتی از بندر ترکمن وارد شهرهای زیبا و دلنواز مازندران میشویم گویا از آفریقا وارد اروپای اسکاندیناوی شدهایم.
کارشناسان معتقدند سطح آب دریای کاسپین در دو دهه اخیر بیش از یک متر پایین آمده و همین امر باعث شده تا بخش اعظم پتانسیل دریایی بنادر گز، ترکمن و خواجه نفس از بین رفته و تالاب میانکاله و گمیشان رو به اضمحلال و میرایی تدریجی باشند.
تداوم کاهش سطح آب دریای کاسپین در سالهای آتی باعث میشود تالاب میانکاله، تالاب گمیشان بهکلی از بین رفته و سه بندر استان گلستان کاملاً خشکشده و به زمین فوتبال مبدل شوند.
چه باید کرد؟!
صاحب نظران معتقدند :
« برنامهریزی و پیگیری طرحها و برنامههای استراتژیک سواحل دریای خزر با توجه به پسروی آب دریا، بازنگری در توسعه شناگاهها، آبزیپروری و گردشگری با توجه به کاهش توان خود پالایی خلیج گرگان، آمادگی کامل نهادهای مسئول دریایی برای مقابله با روند کاهش سطح آب خزر، امکان سنجی لایروبی کانال خزینی و دو آبراهه ناحیه چاپاقلی و یا ایجاد ارتباط جدید با دریا و همچنین تهیه نقشههای حد بستر و حریم دریا و علامتگذاری در سواحل بهعنوان اولویت اصلی اقدام برای ساماندهی سواحل دریای خزر است.
توجه به ظرفیتهای موجود در کشور در زمینهٔ مطالعات و تحقیقات دریای خزر و استفاده از آن در تصمیمگیریهای مدیریتی و برنامهریزیهای کلان توسعهای سواحل گلستان و مازندران و پیشیابی موقعیت بومسازگانهای حساس جدید دریایی با توجه به نتایج مدلهای پیشیابی تغییرات تراز آب و موقعیت خطوط ساحلی نیز میتواند به نجات خلیج گرگان و سایر بنادر در حال مرگ استان چالشی گلستان کمک کند » .