امروزه بر صاحب نظران عرصه تعلیم و تربیت پوشیده نیست که رویکرد سیستمی یکی از مقبول ترین و کاربردی ترین روش هایی است که می تواند آموزش و پرورش را در پیشبرد اهداف خود کمک کند. در رویکرد سیستمی به آموزش و پرورش که بر مبنای کل نگری بنیان گذاشته شده، هر پدیده به عنوان یک سیستم از یک سو در درون خود از اجزایی تشکیل شده که با ارتباطات موثر بین آن ها هدف سیستم تحقق می یابد و از سوی دیگر با سایر پدیده های اطراف خود در تعامل بوده، بر آنها تاثیر گذاشته و از آنها تاثیر می پذیرد که برآیند این تعاملات به هدایت سیستم ؛ کارآمدی ، پویایی و اثر بخشی سیستم می انجامد. متاسفانه عملکرد مدیران ستادی هم به گونه‌ای است که افکار عمومی معلمان نمی تواند آنها را با رویکرد علمی، قانون مداری، تخصص گرایی و ضابطه مند‌ی قضاوت کند و این نگاه تداوم خواهد داشت مگر زمانی که برنامه ریزان سیستم آموزش و پرورش به گونه ای رفتار کنند که همه افراد مجموعه احساس با هم بودن و در کنار یکدیگر بودن را داشته باشند و برای رسیدن به اهداف مشترک تلاش کنند.
اگر از این منظر به آسیب شناسی آموزش و پرورش بپردازیم به این نتیجه می رسیم که این سیستم از دیر باز در درون خود از عدم انسجام رنج برده و به نوعی دیواری بلند از بی اعتمادی بین نیروهای صف و ستاد آن وجود داشته است . گرچه مطالعات مختلفی هم برای رفع این بی اعتمادی و نهادینه شدن تفکر سیستمی در آموزش و پرورش صورت گرفته ؛ اما نوع نگاه ، دیدگاه و عملکرد متولیان این دستگاه عریض و طویل در برخی موارد باعث شده تا این شکاف و فاصله بیشتر شده و دیوار بی اعتمادی به مراتب بیشتر از گدشته تداوم پیدا کند.
باید پذیرفت که تعامل و ارتباط سازنده بین نیروهای صف و ستاد زمانی محقق می شود که نیروهای صف وجود نیروهای ستاد را برای پیشبرد بهتر کار خود موثر بدانند و یقین و باور داشته باشند که حضور نیروهای ستاد برای خدمات رسانی بهتر و تسهیل در کارکرد های آنان و برطرف کردن موانع و مشکلات پیش روی آنان لازم و ضروری است .
از طرفی سیاست ها و راهبردهای مدیران ارشد این دستگاه هم باید تقویت کننده این نگاه باشد و از اموری که فاصله را از هر منظر بین نیروهای صف و ستاد بیشتر می کند، اجتناب کنند .
شاید بتوان گفت که یکی از چالش های جدی عدم انسجام بین نیروهای صف و ستاد این است که نیروهای صف ، ستادی ها را از نظر صلاحیت های حرفه ای و تخصصی از خود برتر ندانسته و به قدرت راهبری آموزشی آنها ایمان و باور ندارند و در مقابل نیروهای ستادی نیز به نقش و جایگاه نیروهای صف در تصمیم گیری های کلان آن چنان که باید و شاید پای بند نیستند .
متاسفانه عملکرد مدیران ستادی هم به گونه‌ای است که افکار عمومی معلمان نمی تواند آنها را با رویکرد علمی، قانون مداری، تخصص گرایی و ضابطه مند‌ی قضاوت کند و این نگاه تداوم خواهد داشت مگر زمانی که برنامه ریزان سیستم آموزش و پرورش به گونه ای رفتار کنند که همه افراد مجموعه احساس با هم بودن و در کنار یکدیگر بودن را داشته باشند و برای رسیدن به اهداف مشترک تلاش کنند.
از طرفی اعتماد یکی از مفاهیم مهم و حیاتی در جهت تعامل بین افراد و رده های مختلف در یک سیستم است که می تواند روابط بین افراد را در سطوح خرد وکلان تسهیل نماید. اعتماد به عنوان مهمترین سازه سرمایه اجتماعی و یکی ازجنبه های مهم روابط انسانی واجتماعی وعامل بسیار اساسی برای تداوم کار جمعی دردنیای پرمخاطره مدرن است.
تردیدی وجود ندارد که عدم توجه به اعتماد سبب تاخیر درکارها و هزینه برشدن آنها، خلل در روابط و تعاملات و باعث ایجاد مشکلاتی در مشارکت اجتماعی، نظم اجتماعی، سلامت اجتماعی و به طورکلی عدم توسعه همه جانبه می شود.
متاسفانه در شرایط فعلی و پس از اجرای طرح افزایش 50 درصدی حقوق و مزایا که منجر به افزایش قابل توجه حقوق و مزایای کارکنان ستادی و نادیده انگاشتن نیروهای عظیم حوزه صف گردید و اظهار نظرهای اغراق آمیز و تحریک کننده متولیان این دستگاه ؛ باعث شد تا اعتماد معلمان به نیروهای ستادی کمتر شده و دیوار بی اعتمادی به مراتب مرتفع تر از قبل شود .
متولیان دستگاه آموزش و پرورش باید بپذیرند که اعتماد در سیستم آموزشی کشور مانند شیرازه ای است که افراد این مجموعه را اعم از صف و ستاد به هم پیوند می دهد و از انفصال ، پراکندگی و آسیب های چبران ناپذیر در کارکرد ها آنها جلوگیری می کند .
وقتی در یک سیستم منابع به صورت ناعادلانه در بین اعضای آن که می خواهند احساس واحدی را برای رسیدن به اهداف کلان در خود تقویت کنند ؛ توزیع شود واین نابرابری در طول زمان استمرار پیدا کند، شکاف بین صف و ستاد هر روز بیشتر می شود و طبیعی است که در این شرایط کارکردهای دستگاه زیر سؤال رفته و نوعی بی اعتمادی درافراد آن مجموعه تقویت می شود .از طرفی بی اعتمادی به ساختارهای اداری یک سیستم منجر به تضعیف تعهد اجتماعی و انزوای افراد آن سیستم می شود.
بر این باورم که اگر متولیان آموزشی کشور به ابهامات و خواسته های منطقی ، معقول و به حق نیروهای صف توجه نکنند و واکنش قابل توجهی از خود بروز ندهند با دست خود فرصتهای مناسب را برای با هم کارکردن، باهم تجربه کردن و با هم بودن را برای رسیدن به اهداف مشترک سلب می کنند و به عملکرد مطلوب این دستگاه ضربه می زنند . باید پذیرفت که تعامل و ارتباط سازنده بین نیروهای صف و ستاد زمانی محقق می شود که نیروهای صف وجود نیروهای ستاد را برای پیشبرد بهتر کار خود موثر بدانند .
برای یک معلم قابل پذیرش است که برای همسان سازی حقوق و مزایای نیروهای صف و ستاد رتبه بندی حدف شود ؛ اما اگر این حذف منجر به تبعیض بیشتر و نابرابری در پرداخت ها شود و او احساس کند ضمن اینکه نقش او در دستگاه حیاتی تر و سهم او هم در پیشبرد دستگاه مهمتر است اما سهمش در امکانات و تسهیلات به مراتب کمتر از نیروهای ستادی در نظر گرفته شده است ؛ در احساس تعلق خاطر او به دستگاه خلل وارد می شود و تداوم این روند می تواند به انزوای معلم منجر شود و قطعا یکی ازپیامدهای این انزوا یأس و ناامیدی خواهد بود که این نا امیدی ، در هر صورت پیامدهای منفی را برای سیستم آموزشی در بر خواهد داشت .
در هر صورت باید پذیرفت که اعتماد معلم سرمایه اصلی آموزش و پرورش است و نادیده گرفتن آن به منزله فاصله گرفتن از آموزش و پرورش پویا ، کارآمدو توانمند است که هدف و غایت سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است و متولیان آموزش و پرورش باید تلاش کنند تا این سرمایه با همگرایی و همدلی نوید بخش آینده روشن آموزش و پرورش در سطح کلان جامعه باشد .
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
