در لغت نامه دهخدا مطالبه یعنی : خواستن چیزی یا حق خود از کسی . طلب نمودن چیزی از کسی .
" به نظر می‌رسد مطالبه‌گری رویکردی است فرهنگی - سیاسی که خواست و اراده مردم را به صورت انفرادی و جمعی ، به منظور توسعۀ همه جانبه جامعه بر دستگاه حاکمیتی ، تحمیل و یا وارد کرده ، به گونه ای که عدم برآورد سازی خواست مردم منجر به ایجاد نارضایتی عمومی و در نهایت شدت موج انفجار خواهد شد. از جمله محاسن این روحیه به عنوان یک پدیدۀ اجتماعی ، همانا کنترل و نظارت بر عملکرد مسئولین است که وظیفه اصلی آنان علاوه بر تدبیر و برنامه ریزی برای ایجاد رفاه و امنیت جامعه ، مهیا نمودن بستر رشد با نگاهی توسعه محور است.
در این مورد چنانچه خلاء در انجام وظیفه شان پدید آید دو حالت وجود دارد:
1) اگر روح مطالبه‌گری حاکم باشد تبیین‌گر همگونی و تشریک مساعی بین مردم و حاکمیت است که تبلور نظام‌های سیاسی دموکراتیک محور است.
2 ) چنانچه این روح محصور در اندیشه باشد و در عمل بروز نیابد ، نه تنها خواست و اراده محکوم به شکست است ، بلکه مرتبه‌ای از خیز و جولان را برای مسئولین ناکارآمد و بی تعهد فراهم می‌آورد که به همراه خود نارسایی‌ها و آسیب‌های اجتماعی فراوانی را ایجاد می‌کند.
فراموش نشود هرگاه تعارض بین خواست و اراده یا همان " تقاضا " مردم و برآورده شدن آن توسط حاکمیت به وجود آید ، باید منتظر شورش‌ها و اعتراضات عمومی بود...... " (1)
پس مطالبه گری حقی است مدنی که با تحقق آن کنترل و نظارت بر افعال مسئولین صورت می گیرد، در این شرایط آنان مراقب و نگران عمل خود و عکس العمل مردمند.
همچنان که گفته شد وظیفه اصلی مسئولین علاوه بر تدبیر و برنامه ریزی برای ایجاد رفاه و امنیت جامعه ، مهیا نمودن بستر رشد با نگاهی توسعه محور است. یک فرد مسئول بایستی توانایی چرخش عملکردی داشته باشد تا در سایه آن بتواند نیازهای مورد درخواست مردم یا قشر خاص را پاسخگو باشد. این چرخش به نیازسنجی و روابط عمومی قوی محتاج است. یک سازمان و مسئول آن باید دقیقا بداند مخاطبان او چه کسانی هستند و مطالبه های مردم از او چیست ؟ بدون این شناخت او دائما رودروی مخالفان خود قرار خواهد گرفت. همان اوضاعی که در وزارت آموزش و پرورش جاری و ساری است. برای همین تا به امروز در کشور ما آموزش و پرورش منشأ توسعۀ کشور در هیچ بُعدی یعنی فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و حتی سیاسی نبوده است.
برای مطالبه گر بودن شما می توانید به طور انفرادی نیز حرکت کنید. اگر حق یا حقوق فردی و اجتماعی از هر یک از ما سلب شده است می توانیم آن را مطالبه کنیم.
مثلا : شما کمربند ایمنی را بسته اید و با سرعت مجاز حرکت می کنید و خلاف دیگری انجام نداده اید اما پلیس در حال نوشتن جریمه برای شماست ، اینجا سکوت کردن و تابع بودن ، ظلم به قانونمداری شماست لذا باید جسارت به خرج داده و با برخوردی شایسته عرایض خود را مطرح سازید، اگر قانون و مجری آن درست عمل می کند اینجا حق با شماست.
مطالبه گری جمعی همان اعتراضات شفاهی و کتبی ما معلمان به شرایط معیشتی و رفاهی خود و همچنین اوضاع نامناسب آموزش در مدارس و اعتراض به جایگاه شغل معلمی در جامعه است و چون پاسخی برای آنها از طرف مسئولین یا توسط حاکمیت داده نمی شود لذا به صورت اعتراضات و تجمعات گروهی نمایان می گردد. اینجا بین خواست به حق معلمان و اراده مسئولین تعارض و تناقض بوجود می آید لذا تا نیل به هدف و حصول نتیجه مفید و مورد نظر شرایط ناآرام ادامه می یابد.
این وضعیتی است که مسئولین باید بدان اِشراف داشته باشند و در حل و فصل مشکل یا معضل موجود تلاش نمایند. وظیفه آنان اولویت بندی سیاست هایشان است. جامعه برای رسیدن به توسعه نیازمند مطالبه گری و مسئولین برای حفظ امنیت شغلی و کشور مجبور به پاسخگویی هستند.
" مطالبه گری اجتماعی یعنی با تعامل سازنده بتوان مطالبات واقعی را به یک خواست عمومی تبدیل کرد و نهادهای مسئول بدین طریق مجبور به واکنش منطقی گردند. مطالبات اجتماعی باید در قالب تشکیل اصناف ، تشکل ، انجمن‌ها یا سندیکا‌ها محقق شود و در قالب کنشگری فردی یا جزیره ای تحقق نمی یابد و حتی افراد جامعه مسئولیت پذیری شان را از دست داده و دچار نوعی بی‌تفاوتی اجتماعی می شوند. یکی از آفت‌های اجتماعی که به ایجاد نظام‌های سلطه منجر می‌شود فقدان گفت و‌گو در جامعه و نداشتن تفکر انتقادی در رابطه با موضوعات مختلف اجتماعی است.
گفتنی است که رشد و پرورش تفکرات انتقادی افراد جامعه را از حالت انزوا و انفعال بیرون آورده و به آنها توانایی مضاعفی در حل مسائل اجتماعی می‌بخشد زیرا پذیرش الگوهای از پیش تعیین شده ناکارآمد ، ناخواسته کمک به حفظ وضعیت نابسامان خواهد کرد.
پس مسئولیت پذیری و مطالبه گری اجتماعی دو مؤلفه مهم و زیربنایی برای توسعه همه جانبه و رفاه اجتماعی است. کمرنگ شدن روحیه پرسشگری در یک جامعه ، انعکاس جمود ، واپس‌گرایی و نبود ساز و کار تغییر و اصلاح است که پیامدی جز افسردگی ، افزایش آسیب‌های اجتماعی و نافرمانی‌های مدنی نخواهد داشت." (2)
ما معلمان به عنوان قشر مطالبه گر برای خواسته های به حق خود باید از اصول مطالبه گری تبعیت نمائیم و حتما با ایجاد تشکّل صنفی مناسب به انتقاد و بیان شرایط موجود بپردازیم تا مسئولان بر اثر فشار وارده و تداوم مطالبه گری ، مجبور به پاسخگویی درخور گردند. برای این منظور معلمان زیادی باید بنویسند و به حجم تفکرات انتقادی در جامعه بیفزایند تا برای نیل به هدف ، زمان و انرژی کمتری مصروف گردد.
مسیر مطالبه حق و حقوق یا خواسته های به جا گاه بسیار طولانی است لذا احساس خستگی ، نومیدی ، تفکر انفرادی در مطالبه گری از آفات رسیدن به اهداف مورد نظر است.
انتظار مطالبه گری از دیگران به جای خود و در انتظار بهبود اوضاع نشستن نیز از موانع مطالبه گری محسوب می شود. یکدلی و همدلی ، توافق در انتظارات و تجمیع قوای فکری و جسمی مطالبه گران نیز به تحقق مطالبه گری مساعدت می نماید.
مجموع افرادی که مدعی مطالبه گری از نهاد یا سازمان خاصی هستند باید به ساز و کار مشخص و معینی دسترسی داشته باشند و از تلاش های فردی یا جزیره ای هرازچندگاهی بپرهیزند.
مسئولین نهاد یا سازمان مشخص نیز باید شرایط را بررسی و امکانات تحقق آنها را هموار سازند و گرنه نارضایتی در بین آن گروه بیشتر و انگیزه فعالیت کمتر خواهد شد ، یعنی شرایطی که ما معلمان این کشور امروز داریم.
1 ) پایگاه خبری تافته ، کیانوش معمر ، پژوهشگر و دانشجوی دکترای علوم سیاسی 29/05/ 97
2 ) روزنامه ایران ، تلخیصی از مقالۀ مطالبه گری اجتماعی به چه معناست ؟ مصطفی آب روشن ، جامعه شناس. شناسه خبر 206397،
96/01/27
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید