وزارت آموزش و پرورش ؛ دور تسلسل در روزهای پایانی هر سال و روش هایی که ناکارآمد هستند و بی وقفه تکرار می شوند

" خانواده ایرانی غالبا به طریقی بسیار عجیب و بدون توجه به بدیهی ترین حقایق زندگی تشکیل می شود . درباره سازمان خانواده ایرانی بدون مقدمه چینی باید گفت که متاسفانه غالبا  بر پایه صحیح و سالمی قرار ندارد .... (  91 – 90 )

در مدارس ما ، مثل خانواده مان ، معمولا رعایت اصول اساسی تعلیم و تربیت نمی شود و ما سازمان ها و برنامه هایی را که مدت هاست از ماهیت و معنی واقعی خود دور افتاده اند  به عنوان روش تعلیم و تربیت خود حفظ کرده ایم .

در مدارس ما نیز متاسفانه نقش غلط خانواده دنبال می گردد و عواطف و احساس نامناسبی  که از خانواده سرچشمه گرفته ، تقویت و تشدید می شود ... ( 152 – 151 ) "

قبل از تغییر نظام آموزشی و شروع نظام ترمی کم تر کسی فکر می کرد که روزها و شاید هفته های پایانی سال همیشه جز بحث انگیزترین موضوعات در میان آموزش و پرورشی ها و بخش بزرگی از جامعه باشد .

مدرسه ای که شاد بوده و محیط زندگی واقعی برای دانش آموزان و حتی معلمان باشد نیازی ندارد که برای حضور آنان به ابزارهای تنبیهی و تهدید تمسک بجوید قدیم در اسفندماه ثلث دوم برگزار می شد و همه به نوعی تکلیف خود را می دانستند .

اما با استقرار نظام جدید یکی از چالش های نظام آموزشی به ویژه در آموزش دولتی ، تق لق شدن مدارس و یا به قولی نیمه تعطیل شدن و حتی تعطیلی برخی مدارس شد .

روزهای پایانی هر سال شاید برای برخی از معلمان سخت ترین روزهای سال باشند .

مدیریت در کلاس هایی که دانش آموزان اکثرا بدون انگیزه کافی و صرفا با تهدید عوامل آموزشی و فشار خانواده ها در کلاس حضور پیدا می کنند برخی اوقات به یک " بحران " تبدیل می شود .

هر چه به پایان سال نزدیک تر می شویم اضطراب و استرسی که در جامعه به وفور و بیش از حد نرمال رویت می شود به دانش آموزان منتقل می شود و دانش آموزان نیز این حالت را به کلاس و دوستان خود و محیط مدرسه منتقل می کنند .

در این زمینه ذکر این نکته لازم است که خانواده ها اکثرا شناختی  از الگوهای درست و علمی در زمینه " حل مسائل " ندارند و در این زمینه آموزش لازم را هم ندیده اند و به علت همین نقصان در فراگرفتن " سواد های لازم " این بحران ها به " مدرسه " منتقل می شوند و جالب آن که در  نظام آموزشی ما و  بسیاری از مدارس هم در این زمینه وضعیت بهتر و یا مناسب تری نسبت به خانواده ها ندارند و مشکلات و بحران ها در " رفت و برگشت " و یا " بومرنگ " وقفه ناپذیر بین دو محیط پاسکاری می شوند ! آیا منظور از مدرسه شاد فقط کم کردن وزن کوله پشتی دانش آموزان و یا برداشتن آزمون الک کردن دانش آموزان است ؟

معلم در کلاس با دانش آموزانی رو به رو می شود که انگیزه لازم را برای حضور در کلاس درس ندارند و بارها اتفاق افتاده است که معاونین مدرسه به جد لیست غایبین هر کلاس را در همان زمان نخست استخراج کرده و با تلفن های متوالی دانش آموزان را به کلاس می کشانند .

برای نمونه به پیام تلگرامی زیر که توسط یکی از مدارس برای دانش آموزان و خانواده ها ارسال شده است توجه کنید :

" اطلاعیه مهم

آخرین هشدارها در واپسین روزها ‼

برای بچه هایی که بقیه را با روش های مختلف از قبیل تهدید و ارسال پیام های تلگرامی و.. به نیومدن تشویق می کنند یا به دروغ می گویند معلمان درس نمی دهند  ( اسکرین شات. این پیام ها برامون اومده) به هرحال عقوبت و مکافاتی هست.

اینکه برخی غیرمسئولانه وقت کلاس را به هدر ببرند و باخیال آسوده  تیپ حق به جانب بگیرند از نظر ما غیرممکن است . کسر نمره انضباط و اخراج موقت و عدم ثبت نام در سال آینده و ممانعت از ورود به مدرسه و کلاس تا روشن شدن وضعیت و.... از جمله تنبیهات در نظر گرفته شده است که در شورای مدرسه به تصویب رسیده است .

لطفا نسبت به تحصیل خود جدی باشید . "

دانش آموزانی که هم با روز و اجبار و علی رغم میل خویش در مدرسه حضور پیدا می کنند معمولا حداکثر سعی و تلاش خود را برای اخلال و ابراز مخالفت با سیاست ها و روش های اعمال شده توسط مدرسه به عمل می آورند و این جاست که کار معلمان سخت تر از گذشته نمود پیدا می کند .

از سوی دیگر  در اکثر مدارس و ادارات آموزش و پرورش نیز برنامه خاصی و یا ویژه ای متناسب با این روزها دیده نشده است .

تنها کاری که وزارت آموزش و پرورش مطابق روال و سنت هر ساله خود انجام می دهد ارسال بخشنامه ها و خط و نشان و کشیدن برای مدارس و مدیران آن ها برای باز نگاه داشتن مدرسه تا پایان سال می باشد .

حتی در برخی مدارس منطقه 5 تهران علی رغم حضور دانش آموزان در مدرسه ، مدیر واحد آموزشی از معلمان به جد خواسته است تا هر روز و راس ساعت در مدرسه حضور پیدا کرده و دفتر " حضور و غیاب " را امضا کنند .

 سید محمد بطحایی  نیمه اسفند ماه در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد: به همکارانم در مدارس تاکید موکد، موکد و موکد دارم که به هیچ عنوان امسال حتی یک روز زودتر از ایام تعطیلی نباید تعطیل کنند.

 دانش‌آموزان تا آخرین روز امسال باید تحصیل شان را ادامه دهند.

بطحایی زمانی دیگر در این مورد ضمن تاکید دوباره چنین می گوید :

" مدارس تا آخرین روز باز خواهند بود و به دلیل تعطیلی‌های بسیار زیادی که در سال تحصیلی داشتیم، از خانواده‌ها و همکاران خواهش می‌کنم برای باز بودن مدارس مشارکت بیشتری داشته باشند . "

سید محمد بطحایی در حاشیه مراسم بانوی امید با بیان اینکه مدارس تا آخرین روز (28 اسفند) باز هستند چنین می گوید :

" در پی تعطیلی‌های زیاد امسال به علت آلودگی هوا و سایر شرایط، مدارس دایر است و می‌خواهم همه برای جبران عقب افتادگی ها کمک کنند.

بعید است مدرسه ای اعلام کرده باشد که دانش‌آموزان از شنبه آینده به مدرسه نیایند. از خانواده ها خواهش می‌کنم اگر مقدر است برنامه هایشان را طوری تنظیم کنند که مدارس از حد نصاب نیفتد و دایر باشد. "

وزارت آموزش و پرورش در سایر مناسبت ها تقویم و روزشمار اعلام می کند و این در حالی است که برنامه خاصی در استقبال از سال نو در سیاست ها و خط مشی های وزارتخانه جز همان که گفته شد دیده نمی شود .

به دلایل مختلف " مدرسه " نیز برنامه خاصی برای برخورد علمی و مقتضایی در این مواقع ندارد .

اکثرا مشاهده می شود که برخی معاونین و عوامل اجرایی مدرسه سعی دارند تا سریعا دانش آموزان را به کلاس هدایت کرده و به قول معروف به نوعی مسئولیت دانش آموزان را از سر خود باز کنند .

کم تر دیده شده است که مدرسه برنامه خاصی برای اجرای الگوی " مدرسه شاد " تدارک دیده باشد .

مدیریت این بخش ها مطابق چارت سازمانی قاعدتا بر عهده معاون پرورشی است و این در حالی است که هنوز برخی از آنان حاضر به تغییر تفکرات خویش نیستند و " مناسبت ها " را بر اساس بخشنامه ها و سیاست های از بالا به پایین رصد و اجرا می کنند .

فضای خشک ، سرد و تکراری اکثر مدارس که بیشتر شبیه " پادگان ها " است  موجب شده است تا دانش آموزان از مدرسه فراری بوده و به هیچ وجه حاضر نباشند تا وقت خود را در مدرسه سپری کنند .

از برخی دانش آموزان سوال کردم اگر فرضا مدرسه نیائید در برابر آن قرار است چه کاری انجام دهید و یا اوقات خود را چگونه سپری کنید .

تعداد قابل توجهی از آنان می گفتند که می خواهند بخوابند .

در  نظام آموزشی ما و  بسیاری از مدارس هم در این زمینه وضعیت بهتر و یا مناسب تری نسبت به خانواده ها ندارند و مشکلات و بحران ها در " رفت و برگشت " و یا " بومرنگ " وقفه ناپذیر بین دو محیط پاسکاری می شوند نکته مهم این بود که بسیاری از آنان نیز برنامه خاصی نداشتند اما وجه مشترک مطالبات شان یکی بود :

" عدم حضور در مدرسه " .

حال پرسش این است با مشاهده وضعیت کنونی مدارس چرا وزارت آموزش و پرورش قصد ندارد روش های قدیمی و آزموده شکست خورده خود را کنار گذاشته و با این وضعیت " واقعی " و " علمی " برخورد کند ؟

آیا وزیر آموزش و پرورش مطمئن است که مدرسه ای اعلام نکرده که دانش آموزان شنبه به مدرسه نیایند ؟

یک پیشنهاد ساده به آقای بطحایی این است که بدون همراه و محافظ و ... در همان کسوتی که همیشه خود را در " رسانه ها " ، " معلم " می خواند در مدارس حضور پیدا کند تا بدون واسطه با واقعیت ها آشنا شود .

وزیری که خود را " معلم " می داند و می خواند به نظر می رسد بیش از پیش باید فضای مدرسه و آموزش و پرورش را بشناسد و خیلی به گزارش های اطرافیان و مجموعه اداری خود بسنده نکند .

گودرز کریمی فر مدیر کل تعاون و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش می گوید :

  100 هزار کلاس درس و 12 هزار مدرسه برای اسکان فرهنگیان برای نوروز 97 نظر گرفته شده اند .

علاوه بر مدارس، خانه معلم، 300 اردوگاه با سوئیت و 50 پردیس دانشگاه فرهنگیان برای این منظور به کار گرفته خواهند شد.

مشخص است مدرسه ای که برای اسکان در نظر گرفته می شود باید از قبل امکانات و تسهیلات لازم را در آن پیش بینی شود .

پرسش این است که چگونه وزیر آموزش و پرورش به همه مدارس سراسر کشور تکلیف می کند که واحدهای آموزشی باید تا آخرین روز باز باشند در حالی که اسکان مدارس از روز بعد آغاز می شود ؟  کم تر دیده شده است که مدرسه برنامه خاصی برای اجرای الگوی " مدرسه شاد " تدارک دیده باشد

آیا بطحایی این چیزها را نمی داند و یا صرفا برای " رفع تکلیف " چنین مصاحبه هایی را انجام می دهد ؟

وزیر آموزش و پرورش و مجموعه ایشان بزرگ ترین هدف حذف آزمون ها در مدارس را تغییر رویکرد جاری و حرکت به سوی " مدرسه شاد " عنوان کرده اند .

باز هم این پرسش را مطرح می کنم :

" ویژگی های و عناصر " یک مدرسه شاد چیست ؟

آیا منظور از مدرسه شاد فقط کم کردن وزن کوله پشتی دانش آموزان و یا برداشتن آزمون الک کردن دانش آموزان است ؟

اگر وزارتخانه واقعا قصد و عزمی جدی برای تغییر رویکردها و تحول در فضای مدارس دارد بهتر است آن را در همین " مقیاس های کوچک " انجام دهد .

مدرسه ای که شاد بوده و محیط زندگی واقعی برای دانش آموزان و حتی معلمان باشد نیازی ندارد که برای حضور آنان به ابزارهای تنبیهی و تهدید تمسک بجوید .

مطمئن باشید دانش آموزان خود داوطلبانه و با اشتیاق در مدرسه حضور پیدا خواهند کرد .

بیائید صادقانه و بدون تعارف این ظاهر سازی ها و نمایش ها را کنار گذاشته و واقعا  برنامه ای نو برای وضعیت موجود فارغ از روزمرگی ها در نظر بگیریم .

( 1 )

قانون و شخصیت ؛ تحقیقی در روان شناسی اجتماعی ایران ، دکتر پرویز صانعی ، انتشارات دانشگاه تهران ، 1344 ، شماره 1003