صدای معلم:
منظور شما این است که معیارها و سنجه ها کاملا مشخص و شفاف هستند و گروه هایی که ارزیابی می کنند اینها هم کاملا مشخص و شناسنامه دار و قابل مراجعه و سوال کردن ؟
حکیم زاده:
بله مشخص است . البته داوری قسمت فعالیت های پژوهشی محرمانه است . داور دو یا سه نفر از اعضای هیئت علمی در مرتبه بالاتر هستند ؛ به عنوان مثال برای ارتقای از استادیاری به دانشیاری داوران باید در مرتبه استاد تمامی و دانشیاری باشند و به همین شکل از دانشیاری به استادی نیز همین طور است. با این تفاوت که در دانشگاه تهران و برخی دیگر از دانشگاه ها برای ارتقای مرتبه به استاد تمام یکی از داوران استاد تمام همان رشته در یکی از دانشگاه های برتر نیز باید جزو تیم داوران باشد . همان طور که گفتم این فرآیند کاملا محرمانه است و خود عضو هیات علمی اطلاع ندارد که چه کسی داور است و انتخاب داوران معمولا بر عهده کمیته منتخب با مسئولیت ریاست دانشکده است.
صدای معلم:
در واقع در ارزیابی شایستگی ها در گروه ارزیاب حتما باید خودشان بالاتر از افرادی باشند که ارزیابی می کنند ؟
حکیم زاده:
بله. پرونده متقاضی دانشیاری را استادیاری که تازه جذب شده داوری نمی کند. چون خود شخص باید در یک مرحله ای شایستگی اش احراز شده باشد تا داوری او اعتبار داشته باشد. پرونده بعد از طی این مراحل ارزیابی در دانشکده به سیستم دانشگاه می رود .
در دانشگاه تهران چون ساختار کمیسیون های شش گانه هست و چندین دانشکده ذیل یک کمیسیون فعالیت دارند پس از دانشکده پرونده به کمیسیون تخصصی می رود که برای دانشکده ما کمیسیون مربوطه کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری است .آن جا هم دبیرخانه ای دارد . آنها هم ارزیابی می کنند و بر ارزیابی مرحله قبل نظارت می کنند . چون در مرحله قبل ارزیابی تخصصی توسط همکاران هم رشته انجام می شود مهمترین قسمت ارزیابی تخصصی در مرحله قبل انجام شده است و در این مرحله صحت و دقت ارزیابی قبلی از حیث مطابقت با مقررات آیین نامه مورد بررسی قرار می گیرد.
بعد از این مرحله پرونده به دبیرخانه تخصصی در معاونت آموزشی می رود و در نوبت رسیدگی در هیات ممیزه مرکزی دانشگاه قرار می گیرد که آخرین مرحله و خیلی سخت است. در زمان طرح پرونده متقاضی ارتقای مرتبه نماینده هیات ممیزه دانشکده باید از پرونده ای که در همه مراحل قبلی امتیاز آورده و تایید شده است دفاع نماید و آن ها را قانع نماید که این فرد استحقاق دریافت مرتبه بالاتر را دارد.
صدای معلم:
اعضای هیات ممیزه مرکزی چه کسانی هستند و چگونه انتخاب می شوند؟
حکیم زاده :
در هر دانشکده ای با رای اعضای هیئت علمی یک نفر به عنوان نماینده در هیئت ممیزه دانشگاه انتخاب می شود و همه نمایندگان منتخب هیات ممیزه دانشکده ها هیات ممیزه مرکزی را تشکیل می دهند و ریاست آن بر عهده رییس دانشگاه و دبیر آن معاونت آموزشی دانشگاه است.
صدای معلم:
یعنی شایستگی ها و معیارهای صلاحیت های حرفه ای شما در دانشکده بررسی و ارزیابی می شود و حتما به مراحل بالاتر می رود ؟
حکیم زاده:
در قسمت های آموزشی و پژوهشی و اجرایی معمولا همین طور است و در قسمت فرهنگی می تواند وتویی باشد. فرهنگی مثل این که چه اندازه شخص مداومت داشته به پای بندی ارزش ها؟ چه میزان فعالیت های فرهنگی داشته؟ چقدر مشارکت اجتماعی داشته ، منظور از ارزش ها ارزش های اسلامی هستند و هر کدام از آیتم ها تعریف های عملیاتی دارد. آیا فعالیت در کرسی آزاداندیشی داشته است ؟ آیا کارگاه برگزار کرده یا در کارگاه های دانش افزایی شرکت کرده یا نکرده و مواردی از این قبیل که همه آن ها تعریف دارد.
صدای معلم:
این که بگویند مثلا ایشان مدیریت جهادی داشته است یا شعائر اسلامی و... ؟
یک کمیته اخلاق پژوهشی در دانشگاه وجود دارد و در سال های اخیر هم خیلی فعال است . حکیم زاده:
خیر به این شکل نیست. این ها کلی گویی است .در قسمت فرهنگی اکثر آیتم ها تعریف عملیاتی و مصداق مشخص و امتیاز مشخص دارند. اما در قسمت شعائر اسلامی اشخاص مسئول بر اساس شناختی که از افراد دارند نظر می دهند. ولی نمی دانم بر چه مبنایی نظر می دهند. ولی تجربه ای که دارم اکثریت اعضای هیات علمی معمولا در این زمینه هیچ مشکلی ندارند.
صدای معلم:
در ارزیابی مربوط به ارزش های فرهنگی که فرمودید معیارهای فرهنگی را دقیقا چه کسی انجام می دهد ؟
حکیم زاده:
معاونت فرهنگی دانشگاه. آنجا نظر می دهند.
صدای معلم:
آیا مقام مافوق شما در مقام مدافع و وکیل مدافع شما در هیئت ممیزی ظاهر می شود ؟
حکیم زاده:
بله. نماینده هیئت ممیزی دانشکده . ممکن است نماینده هیئت ممیزی رئیس دانشکده باشد و ممکن است نباشد .در این سال هایی که من در دانشکده بودم فقط یک بار رئیس دانشکده نماینده هیئت ممیزی دانشکده بوده است. ما به عنوان اعضای هیات علمی محرمانه رای می دهیم که یکی از همکاران داوطلب نماینده هیئت ممیزی دانشگاه شود و معمولا سعی می شود از بین اساتید انتخاب شود. استادیار نمی تواند داوطلب نماینده هیات ممیزه باشد و حتما باید دانشیار یا استاد تمام باشد و ترجیحا استاد. معمولا اشخاص به عنوان نماینده دانشکده با یک مرجعیت علمی شناخته شده در هیئت ممیزی شرکت می کنند و آنجا رای گیری می شود و همه در رای گیری مشارکت می کنند. اگر به پرونده ای در مرحله ارتقا به اتفاق آرا رای مثبت داده شود یک پایه اضافه تشویقی می گیرد که خیلی کم پیش می آید چون ممکن است بعضی ها به هر دلیل توجیه نشوند .
همیشه هم این طور نیست که پرونده ها نتیجه بگیرد . ممکن است یک پرونده از دانشکده برود در کمیسیون تخصصی رد شود ؛ در کمسیون اجتماعی رفتاری برود و در کمیسیون دانشگاه رد شود .
بنابراین اعضای هیئت علمی همیشه سعی می کنند به خصوص در دانشگاه تهران که اگر کف امتیاز برای ارتقا تعریف شده همیشه خیلی بیشتر از کف امتیاز داشته باشند و پرونده را ارسال کنند تا بتوانند این ارتقا را به دست بیاورند. اصلا این گونه نیست که شما بگویید اگر کف امتیاز 160 است عضو هیات علمی بتواند با امتیاز 160 پرونده اش را به استادی برساند. حداقل این است که دویست به بالا را باید بیاورد. به عبارتی نوعی اجماع نانوشته است راجع به آن استانداردی که در دانشگاه تهران برای ارتقا وجود دارد. در دانشگاه های دیگر در مراکز استان ها یا شهرستان ها خیلی راحت تر استاد می شوند. هر چند فرآیند و معیارها توسط وزارت علوم تعریف شده و کمابیش در همه دانشگاه ها یکسان است اما نحوه امتیاز دادن و داوری سخت گیرانه تر است. ممکن است شخصی با استانداردهای ارزیابی یک دانشگاه عملکرد خیلی عالی داشته باشد اما در دانشگاه تهران انتظارات بالاتر است.
در هر تبدیل وضعیت و ارتقای مرتبه ای یک عضو هیات علمی باید صلاحیت های عمومی متقاضی هم تایید شود که توسط گزینش دانشگاه انجام می شود و معمولا با استفاده از پرونده ای که دارد.
صدای معلم:
به این صلاحیت ها امتیاز داده می شود یا فقط به صورت بله یا خیر است؟
حکیم زاده:
بله. فرم امتیازبندی هم دارد که آیتم های مختلفی دارد مانند این که چه میزان به ارزش های اسلامی پای بند است؟ پای بندی به نظام و قانون اساسی مورد نظر است و البته صلاحیت های عمومی مثل سعه صدر داشتن ، صبور بودن و فن بیان و توانایی برقراری ارتباط نیز امتیاز داده می شود .
صدای معلم:
شما می گویید فن بیان. چگونه فن بیان را مورد سنجش قرار می دهند؟
حکیم زاده:
در بدو جذب اساتید معمولا مصاحبه می کنند و بر اساس این مصاحبه ها می سنجند. اما در موارد بعدی اصل را بر این می گذارند که استادی که به طور معمول در تدریسش موفق است و توانسته امتیازات موارد آموزشی و پژوهشی را کسب نماید حتما این حداقل ها را برخوردار است. در مواردی که پرونده ای ابهامی داشته باشد عضو هیئت علمی دعوت می شود و مجددا به مرکز گزینش مراجعه و در بررسی حضوری این موارد مجدد ارزیابی قرار می گیرد. چون من حدود دو دوره عضو هیات مرکزی گزینش دانشگاه تهران بودم در اکثر مواقع نیازی به حضور مجدد نبوده و فقط با استفاده از محتویات پرونده مدارک و مستنداتی که شخص فرستاده ارزیابی صلاحیت ها انجام شده است. در قسمت های آموزشی و پژوهشی و اجرایی معمولا همین طور است و در قسمت فرهنگی می تواند وتویی باشد. فرهنگی مثل این که چه اندازه شخص مداومت داشته به پای بندی ارزش ها؟ چه میزان فعالیت های فرهنگی داشته؟ چقدر مشارکت اجتماعی داشته ، منظور از ارزش ها ارزش های اسلامی هستند و هر کدام از آیتم ها تعریف های عملیاتی دارد. آیا فعالیت در کرسی آزاداندیشی داشته است ؟ آیا کارگاه برگزار کرده یا در کارگاه های دانش افزایی شرکت کرده یا نکرده و مواردی از این قبیل که همه آن ها تعریف دارد.
صدای معلم:
در کنار فن بیان آیا مثلا به فن کلاس داری و از این قبیل توجه شده است؟
حکیم زاده:
خیر. آن موارد در فرم ارتقاء توسط معاون آموزشی دانشکده و دانشگاه نمره گذاری می شود. مبنای اظهار نظر در این موارد گزینش نیست. گزینش مربوط به صلاحیت های ارزشی و اعتقادی و عمومی است.
صدای معلم:
بالاخره فن کلاس داری بررسی می شود و نهادش هم مشخص است ؟
حکیم زاده:
بله و یکی از مراجع ارزیابی دانشجویان هستند و فن کلاس داری در آیتم های فرم ارزشیابی توسط دانشجو چند گزینه دارد و دانشجو نمره می دهد.
صدای معلم:
پس نظر از دانشجویان می گیرند و خود گروه آموزشی هم ارزیابی می کنند.
حکیم زاده:
بله از همکاران گروه نیز خواسته می شود که امتیاز بدهند به همکاری که درخواست ارتقا دارد .
صدای معلم:
آنها چگونه می سنجند؟
حکیم زاده:
همکاران در خلال تعاملات داخل گروه بالاخره به یک دیدگاهی می رسند راجع به همکاراشان و مدیر گروه هم از دانشجویان بازخورد می گیرد .
صدای معلم:
پس منبعش از دانشجویان است ؟
حکیم زاده:
فقط دانشجویان نیستند. دانشجویان البته از طریق فرم ارزیابی هم در پایان هر ترم نظر می دهند . زمانی که من مدیر گروه بودم همین کار را برای همکاران انجام می دادم و همین طور در دوران مسئولیت معاونت آموزشی دانشکده نیزدر آیتم های رعایت نظم و انضباط و حضور به موقع و تعامل با همکاران نظر می دادم . این فرایند کلی است که انجام می شود. برای استادی هم همین است ولی یک مقدار انتظارات بالاتر است.
صدای معلم:
در فرایند رتبه بندی اساتید دانشگاه، آموزش و پژوهش به عنوان دو آیتم، فعالیت های اجرایی و فعالیت های فرهنگی اینها در میز ارزیابی قرار می گیرد. ولی صحبت من این است که آیا در بحث پژوهشی فقط دادن مقاله معیار است یا مثلا چیزهای دیگر هم مطرح می شود؟ آیا مثلا فرض کنید در بحث مقاله نویسی اگر کپی صورت بگیرد و یا تقلب شود ... اینها را چه کسی تشخیص می دهد؟
حکیم زاده:
در موضوع پژوهش فقط مقاله نیست و بند ج که بند پژوهشی است آیتم های متعددی دارد.
صدای معلم:
در بحث مقاله نویسی اگر کپی صورت بگیرد ؛ اینها را چه کسی تشخیص می دهد؟
حکیم زاده:
یک کمیته اخلاق پژوهشی در دانشگاه وجود دارد و در سال های اخیر هم خیلی فعال است . البته در اصل این یک تعهد است. شما به عنوان یک استاد هر مقاله ای را که بارگذاری می کنید یک متنی را امضا می کنید. می گویید که من می پذیرم که این مقاله طبق اصول بوده است و خوشبختانه امروزه اکثر مقاله های پژوهشی که چاپ می شوند از قبل از نویسنده مقاله گواهی همانند جویی می خواهند و باید یک مرجع علمی تایید کند که قواعد رعایت شده است. تالیف کتاب و یا تصنیف کتاب /نظارت و داوری فعالیت های پژوهشی و مقالات و طرح های پژوهشی و ثبت اختراع و آیتم هایی مانند این ها نیز جزو فعالیت های پژوهشی است و فقط محدود به مقاله نیست. حتی در مورد ارزیابی مقالات هم این طور نیست که هر مقاله علمی پژوهشی یک امتیاز یکسان داشته باشد. در زمان داوری نیز ممکن است هر یک از اساتید ارزیاب امتیاز متفاوتی به یک مقاله بدهند و میانگین نظرات گرفته می شود. این در حالی است که به شکل اولیه مشخص است که یک مقاله علمی پژوهشی از ۵ تا ۷ امتیاز دارد که به کیفیت مجله مربوط است اما استاد داور ممکن است به همین مقاله ۴ امتیاز و یا کمتر بدهد اما نمی تواند بیشتر از سقف تعریف شده امتیاز بدهد.
صدای معلم:
در حال حاضر که ارزیابی عملکرد اعضای هیات علمی در سیستم دانشگاه اجرا می شود با این فرایندی که شفافیت آن مشخص است ، سنجه ها مشخص است ، شاخص ها مشخص است ، نهادهای ارزیابی مشخص هستند، نهادی که اگر کسی بخواهد اعتراضی بکند آن هم مشخص است.
آیا شما فکر می کنید با توجه به وضعیتی که الآن دانشگاه های ما دارند در ارتباط با حل مسئله یا حل بحران هایی که کشور ما را دچار خودش کرده آیا این جوابگو است ؟ اگر این فرایندی که شما به آن می گویید کاملا دقیق و کاملا حساب شده و ارزیابی شده و این رتبه بندی ها بر اساس فرایند علمی دارد طی می شود اگر این گونه صورت می گیرد آیا توانسته است حداقل منجر به کیفیت بخشی در نظام آموزش عالی شود یا این که بتواند کمک کند به حل مسئله در ارتباط با مسائلی که کشور ما را دچار مشکل کرده است؟
ادامه دارد
پیاده سازی و ویرایش : زهرا قاسم پور دیزجی
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
